Trẻ sơ sinh hay lè lưỡi có sao không? Nguyên nhân và cách xử lý

Giai đoạn đầu đời của trẻ luôn khiến cha mẹ quan sát kỹ từng cử chỉ nhỏ bé, mỗi thay đổi dù rất nhỏ cũng có thể làm phụ huynh lo lắng, đặc biệt khi sợ rằng đó là dấu hiệu bệnh lý. Thực tế, nhiều biểu hiện lại hoàn toàn bình thường và chỉ phản ánh sự phát triển tự nhiên của hệ thần kinh, cơ bắp ở trẻ. Hiểu rõ đâu là hiện tượng sinh lý, đâu là dấu hiệu cần lưu ý sẽ giúp cha mẹ chăm sóc bé an toàn và yên tâm hơn trong những tháng đầu đời.

Trẻ sơ sinh hay lè lưỡi có sao không?

Khi quan sát thấy con thường xuyên lè lưỡi, nhiều cha mẹ nghĩ ngay đến những vấn đề nghiêm trọng. Tuy nhiên, trong phần lớn trường hợp, đây chỉ là phản xạ sinh lý tự nhiên và hoàn toàn vô hại.

Một vài điểm cha mẹ cần biết:

• Sự khác biệt giữa miệng và lưỡi: Ở trẻ sơ sinh, khoang miệng nhỏ trong khi lưỡi lại khá dài và to so với tỷ lệ cơ thể. Điều này khiến lưỡi dễ thò ra ngoài mà không hề liên quan đến bệnh lý.
• Luyện kỹ năng bú mút: Bé đang học cách phối hợp môi, lưỡi và họng để bú và nuốt. Việc lè lưỡi giúp bé “thử phản xạ” và điều khiển cơ miệng tốt hơn.
• Tập khám phá: Không chỉ với tay chân hay ánh mắt, trẻ còn dùng lưỡi để tìm hiểu thế giới. Khi bé lè lưỡi, đôi khi chỉ đơn giản là đang thử xem cha mẹ có phản ứng gì.

Như vậy, nếu trẻ bú tốt, ngủ ngon, tăng cân đều thì việc lè lưỡi hầu hết không có gì bất thường. Cha mẹ có thể yên tâm, tiếp tục quan sát sự phát triển của con.

Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh hay thè lưỡi

Hiện tượng này có thể đến từ nhiều yếu tố. Có những nguyên nhân hoàn toàn bình thường, nhưng cũng có một số tình huống liên quan đến bệnh lý cần theo dõi kỹ. Cụ thể như sau:

Nguyên nhân sinh lý thường gặp

Để hiểu rõ hơn, hãy xem những lý do phổ biến khiến trẻ lè lưỡi trong những tháng đầu đời:

• Phản xạ đẩy lưỡi: Đây là phản xạ tự nhiên giúp bé bảo vệ đường thở, tránh nghẹn khi có vật lạ chạm vào miệng. Do đó, khi bú hoặc khi tiếp xúc với thìa, bé có xu hướng đẩy lưỡi ra ngoài.
• Khoang miệng nhỏ: So với người lớn, tỷ lệ miệng - lưỡi của trẻ không cân xứng. Miệng hẹp nhưng lưỡi lại phát triển nhanh, khiến bé dễ “vô tình” lè lưỡi thường xuyên.
• Khám phá và vui đùa: Trẻ có thể lè lưỡi để gây sự chú ý, “chơi” với cha mẹ hoặc chỉ đơn giản vì tò mò. Đây là cách giao tiếp ban đầu rất đáng yêu.
• Tập vận động miệng: Giống như việc trẻ liên tục đạp chân hay cựa quậy tay để tập vận động, lè lưỡi cũng là một hình thức rèn luyện cơ mặt, giúp bé chuẩn bị cho các giai đoạn ăn dặm, nói chuyện sau này.

Nguyên nhân bệnh lý 

Không phải mọi trường hợp trẻ lè lưỡi đều vô hại. Một số bệnh lý có thể đi kèm với biểu hiện này:

• Hội chứng Down: Trẻ mắc hội chứng Down thường có cơ mặt yếu hoặc lưỡi lớn, dẫn đến việc lưỡi hay thò ra ngoài.
• Khó bú hoặc trào ngược dạ dày - thực quản: Khi gặp khó khăn trong việc nuốt sữa hoặc cảm thấy khó chịu, bé có thể lè lưỡi để giảm áp lực.
• Bất thường cấu trúc miệng - lưỡi: Trẻ có lưỡi phì đại hoặc dây hãm lưỡi ngắn cũng thường xuyên lè lưỡi.
• Một số bệnh lý hiếm gặp khác: Ví dụ rối loạn tuyến giáp, rối loạn thần kinh cơ.

Điều quan trọng là cha mẹ không vội suy đoán, mà cần quan sát tổng thể như bé có bú kém, khó thở hay chậm phát triển không.Nếu chỉ đơn thuần lè lưỡi mà vẫn phát triển bình thường thì khả năng bệnh lý là rất thấp.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Không ít cha mẹ lúng túng khi phân biệt giữa hiện tượng bình thường và dấu hiệu cần đi khám. Một số gợi ý dưới đây sẽ giúp cha mẹ dễ nhận biết hơn.

Cha mẹ nên cho trẻ đi khám nếu:

• Bé lè lưỡi liên tục cả khi ngủ, chơi, bú mà không kiểm soát được.
• Khó bú, hay sặc sữa, bỏ bú dẫn đến chậm tăng cân.
• Có biểu hiện chậm phát triển vận động hoặc bất thường khuôn mặt.
• Lưỡi luôn thè ra ngoài, không rút lại được.
• Trẻ có khò khè, khó thở khi ngủ hoặc bú.

Thăm khám sớm giúp bác sĩ loại trừ khả năng bệnh lý, đồng thời trấn an tinh thần cha mẹ. Trong nhiều trường hợp, chỉ cần tư vấn dinh dưỡng và theo dõi là đủ.

Cách cha mẹ chăm sóc khi trẻ sơ sinh hay thè lưỡi

Chăm sóc trẻ trong giai đoạn sơ sinh đòi hỏi sự kiên nhẫn. Việc lè lưỡi có thể khiến cha mẹ lo lắng. Tuy nhiên, thực tế thì chỉ cần một số lưu ý đơn giản là đã có thể đồng hành cùng bé an toàn. Cụ thể:

• Quan sát kỹ tần suất và hoàn cảnh: Hãy ghi nhận khi nào bé hay lè lưỡi, chẳng hạn như khi đói, khi vui, hay bất kỳ lúc nào. Thông tin này rất hữu ích nếu sau này cần trao đổi với bác sĩ.
• Hỗ trợ bú đúng tư thế: Đặt bé ở tư thế nửa nằm nửa ngồi, nâng nhẹ đầu và cổ để tránh sặc sữa. Nếu bé thường xuyên lè lưỡi khi bú, cha mẹ có thể thử thay đổi núm ti hoặc tư thế bế.
• Tạo môi trường vui chơi an toàn: Bé thích khám phá, đôi khi lè lưỡi chỉ để “tương tác” với môi trường. Cha mẹ nên cho bé chơi trong không gian sạch sẽ, hạn chế tiếp xúc với đồ vật nhỏ dễ gây nguy hiểm.
• Theo dõi cân nặng và sự phát triển: Nếu bé vẫn tăng cân, ngủ ngon, vận động bình thường thì hiện tượng lè lưỡi không đáng lo.
• Khám sức khỏe định kỳ: Việc này giúp theo dõi toàn diện, từ chiều cao, cân nặng đến phát triển vận động, đảm bảo phát hiện sớm nếu có bất thường.

Tiêm vắc xin giúp trẻ khỏe mạnh trong giai đoạn sơ sinh

Ngoài việc quan sát những biểu hiện như lè lưỡi, cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến tiêm chủng đầy đủ cho trẻ sơ sinh. Đây là “lá chắn” bảo vệ bé khỏi nhiều bệnh nguy hiểm trong giai đoạn hệ miễn dịch còn non nớt.

Trong 6 tháng đầu đời, trẻ cần được tiêm một số vắc xin quan trọng như:

• Viêm gan B sơ sinh (tiêm trong 24 giờ đầu sau sinh).
• BCG phòng bệnh lao.
• Bạch hầu - ho gà - uốn ván - bại liệt - Hib.
• Viêm gan B mũi nhắc lại trong tháng đầu tiên.

Để thuận tiện, nhiều cơ sở y tế hiện triển khai gói vắc xin cho trẻ sơ sinh từ 0 - 6 tháng tuổi, bao gồm đầy đủ các mũi tiêm thiết yếu cho bé trong nửa năm đầu. Nhờ đó, cha mẹ có thể dễ dàng theo dõi lịch tiêm, đảm bảo bé không bỏ sót mũi quan trọng.

Hiện tượng trẻ sơ sinh hay lè lưỡi thường chỉ là phản xạ sinh lý, giúp bé tập luyện kỹ năng vận động miệng và khám phá thế giới. Tuy nhiên, cha mẹ không nên bỏ qua những dấu hiệu cảnh báo như bú khó, thở khò khè hay chậm phát triển. Quan sát kỹ, chăm sóc đúng cách và thăm khám khi cần thiết sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe. Bên cạnh đó, đừng quên tiêm chủng đầy đủ để con có nền tảng miễn dịch vững chắc. Với sự đồng hành khoa học và yêu thương, bé sẽ lớn lên khỏe mạnh, an toàn.