Trẻ sơ sinh đi ngoài có bọt: Nguyên nhân và cách xử lý?

 Hiểu đúng về hiện tượng trẻ sơ sinh đi ngoài có bọt giúp phụ huynh yên tâm hơn, biết cách theo dõi và can thiệp đúng lúc. Nội dung được xây dựng từ góc nhìn chuyên môn, dựa trên các nguồn y tế uy tín, phù hợp với bố mẹ mới lần đầu chăm con.

Trẻ sơ sinh đi ngoài có bọt là gì?

Trẻ sơ sinh đi ngoài có bọt là hiện tượng trong phân của trẻ xuất hiện các bọt khí nhỏ li ti, tạo thành những bong bóng màu trắng hoặc trong suốt. Tình trạng này xảy ra phổ biến ở trẻ trong những tháng đầu đời và thường liên quan đến hoạt động của hệ tiêu hóa còn non nớt. Khí sinh ra trong ruột do quá trình tiêu hóa hoặc từ vi khuẩn có lợi sẽ hòa lẫn vào phân, tạo ra hiện tượng nổi bọt.

Một số dấu hiệu dễ nhận biết khi trẻ bị đi ngoài có bọt bao gồm: Phân lỏng, nhiều bọt, nhưng không có máu hay mùi hôi bất thường. Đặc biệt, phân có thể có mùi chua nhẹ, điều này khá phổ biến ở trẻ sơ sinh và thường không phải là dấu hiệu nguy hiểm. Ngoài ra, nếu trẻ vẫn bú tốt, chơi ngoan, không sốt và không quấy khóc nhiều, thì hiện tượng này thường chỉ mang tính sinh lý và không đáng lo ngại.

Tình trạng đi ngoài có bọt thường xuất hiện trong khoảng 3 đến 6 tháng đầu đời, đây là thời điểm hệ tiêu hóa của trẻ đang dần hoàn thiện. Hiện tượng này có thể xảy ra khi trẻ bắt đầu chuyển từ sữa mẹ sang sữa công thức, hoặc khi người mẹ thay đổi chế độ ăn uống. Một số loại thực phẩm như đậu, bắp cải hoặc thực phẩm lên men có thể gây đầy hơi và ảnh hưởng đến sữa mẹ, từ đó khiến hệ tiêu hóa của trẻ phản ứng bằng cách tạo bọt trong phân.

Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh đi ngoài có bọt?

Nguyên nhân sinh lý bình thường

Ở giai đoạn đầu đời, hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện nên rất dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố nhỏ. Một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến phân có bọt bao gồm:

• Hệ tiêu hóa non nớt: Trẻ sơ sinh có hệ vi sinh đường ruột chưa ổn định, khả năng tiêu hóa sữa chưa tối ưu, dẫn đến việc tạo ra khí trong quá trình tiêu hóa. Khí này khi hòa lẫn vào phân sẽ tạo thành các bọt khí nhỏ.
• Nuốt không khí khi bú: Khi bú mẹ hoặc bú bình không đúng tư thế, trẻ có thể nuốt phải không khí. Lượng khí này đi vào hệ tiêu hóa và thoát ra theo phân, khiến phân có nhiều bọt.
• Thay đổi loại sữa: Việc chuyển từ sữa mẹ sang sữa công thức, hoặc thay đổi loại sữa công thức đột ngột, có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột của trẻ. Sự thay đổi này khiến quá trình tiêu hóa diễn ra không ổn định, làm phân có bọt tạm thời.

Những nguyên nhân này thường không nguy hiểm. Nếu trẻ vẫn bú tốt, ngủ ngon, không sốt, không quấy khóc nhiều thì cha mẹ có thể yên tâm theo dõi tại nhà.

Dấu hiệu bệnh lý cần lưu ý

Trong một số trường hợp, hiện tượng đi ngoài có bọt lại là biểu hiện của vấn đề sức khỏe, đặc biệt khi kèm theo các dấu hiệu bất thường:

• Không dung nạp lactose hoặc protein sữa bò: Một số trẻ có thể không tiêu hóa được lactose đường trong sữa hoặc protein sữa bò. Khi đó, trẻ có thể bị tiêu chảy, phân lỏng có bọt, đi ngoài nhiều lần, kèm theo hiện tượng quấy khóc, đầy hơi hoặc chướng bụng.
• Nhiễm khuẩn tiêu hóa nhẹ: Trẻ bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn như E. coli có thể gặp rối loạn tiêu hóa, gây phân có bọt. Trong trường hợp này, trẻ thường có thêm các triệu chứng như sốt nhẹ, nôn trớ hoặc bỏ bú.
• Viêm đại tràng hoặc nhiễm ký sinh trùng: Mặc dù hiếm gặp ở trẻ dưới 6 tháng tuổi, nhưng nếu trẻ tiếp xúc với nguồn nước không đảm bảo vệ sinh hoặc môi trường kém an toàn, khả năng nhiễm ký sinh trùng vẫn có thể xảy ra, gây viêm đường ruột và thay đổi tính chất phân.

Cách phân biệt giữa sinh lý và bệnh lý

Để nhận biết nguyên nhân là bình thường hay cần đi khám, cha mẹ có thể dựa vào một số dấu hiệu:

• Trường hợp sinh lý: Phân có bọt nhưng trẻ vẫn bú ngon, tăng cân đều, không sốt, không quấy khóc bất thường. Tình trạng này có thể tự hết sau vài ngày theo dõi.
• Trường hợp bệnh lý: Phân có bọt kèm theo các dấu hiệu như sốt, quấy khóc dữ dội, phân có máu hoặc chất nhầy, trẻ bỏ bú hoặc sụt cân. Trong những tình huống này, cần đưa trẻ đi khám để xác định nguyên nhân và điều trị kịp thời.

Khi nào cần lo lắng và nên cho trẻ đi khám bác sĩ?

Phụ huynh cần đặc biệt lưu ý các dấu hiệu đỏ cảnh báo, vì chúng có thể chỉ ra vấn đề nghiêm trọng hơn:

• Phân có máu, mùi hôi dữ dội, màu vàng sậm hoặc xanh đậm.
• Trẻ quấy khóc liên tục, nôn mửa nhiều, sốt trên 38°C.

• Dấu hiệu mất nước: Môi khô, khát nước, tiểu ít, thóp lõm, hoặc thóp phồng nhanh.
• Trẻ sụt cân, bỏ bú hoặc không tăng cân trong thời gian dài.

Nếu trẻ có hơn 2 dấu hiệu trên, cần đưa đến bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa nhi ngay. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 10 đến 15% trẻ dưới 3 tháng tuổi gặp rối loạn tiêu hóa nhẹ, nhưng chỉ một tỷ lệ nhỏ cần can thiệp y tế.

Cách xử lý và hỗ trợ bé khi đi ngoài có bọt tại nhà

Theo dõi chế độ bú

• Trẻ bú mẹ: Mẹ nên duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ, hạn chế thực phẩm dễ gây dị ứng như sữa bò, đậu phộng, hải sản. Tránh các thực phẩm gây đầy hơi như bắp cải, súp lơ.
• Trẻ dùng sữa công thức: Thử chuyển sang sữa công thức ít lactose hoặc sữa thủy phân nếu nghi ngờ không dung nạp lactose. Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi đổi sữa.
• Bổ sung lợi khuẩn: Sử dụng men vi sinh chứa các chủng như lactobacillus reuteri hoặc bifidobacterium theo chỉ định của bác sĩ để cân bằng hệ vi sinh đường ruột.

Hỗ trợ tiêu hóa nhẹ nhàng

• Massage bụng: Massage nhẹ nhàng theo vòng tròn quanh rốn của trẻ, giúp kích thích nhu động ruột và giảm đầy hơi.
• Ủ ấm: Giữ bụng trẻ ấm bằng cách mặc áo đủ ấm hoặc đặt khăn ấm không quá nóng lên bụng.
• Tư thế hỗ trợ: Sau khi bú, bế trẻ ở tư thế thẳng, vỗ nhẹ lưng hoặc đặt trẻ nằm úp trên vai để giúp trẻ ợ hơi, giảm khí trong dạ dày.

Theo dõi tần suất và tình trạng phân

• Ghi nhật ký đi ngoài: Ghi lại số lần đi ngoài, màu sắc, tính chất phân như có bọt, lỏng hay đặc và các triệu chứng kèm theo như quấy khóc, sốt...
• Thông tin này rất hữu ích khi cần trao đổi với bác sĩ, giúp chẩn đoán chính xác hơn.

Phải làm gì nếu bố mẹ nghi ngờ trẻ bị bệnh tiêu hóa?

Chuẩn bị trước khi đi khám

• Ghi chép chi tiết: Ghi lại thời gian, tần suất đi ngoài, hình ảnh phân nếu có và các triệu chứng kèm theo như sốt, bỏ bú, hoặc quấy khóc.
• Lưu ý thói quen ăn uống: Ghi lại loại sữa trẻ dùng, chế độ ăn của mẹ nếu trẻ bú mẹ và bất kỳ thay đổi nào gần đây.

Các xét nghiệm thường dùng

• Xét nghiệm phân: Tìm vi khuẩn, ký sinh trùng, hoặc máu ẩn trong phân.
• Xét nghiệm dị ứng: Kiểm tra không dung nạp lactose hoặc dị ứng protein sữa bò.
• Siêu âm bụng: Đánh giá tình trạng ruột nếu cần.

Phác đồ điều trị

• Mất nước nhẹ: Bổ sung dung dịch oresol theo liều lượng bác sĩ hướng dẫn.
• Không dung nạp lactose, protein: Chuyển sang sữa công thức chuyên biệt.
• Nhiễm khuẩn: Dùng kháng sinh hoặc thuốc đặc hiệu nếu xác định nguyên nhân do vi khuẩn, quyết định này phải do bác sĩ đưa ra.

Phần lớn trường hợp trẻ sơ sinh đi ngoài có bọt là hiện tượng sinh lý bình thường, liên quan đến hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện. Cha mẹ nên theo dõi kỹ, điều chỉnh chế độ bú, ăn uống của mẹ và vệ sinh hợp lý. Nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường như máu trong phân, sốt cao, hoặc mất nước, cần đưa trẻ đi khám chuyên khoa ngay lập tức. Việc theo dõi và can thiệp sớm không chỉ giúp bé phát triển khỏe mạnh mà còn giảm bớt lo lắng cho gia đình.