Trẻ khò khè khi ngủ: Hiểu đúng để xử lý kịp thời

Không ít bậc phụ huynh từng giật mình tỉnh giấc giữa đêm vì nghe thấy tiếng thở khò khè phát ra từ lồng ngực của con mình. Trẻ khò khè khi ngủ có thể là biểu hiện của tình trạng hô hấp tạm thời do cảm lạnh, nhưng cũng có thể là dấu hiệu sớm của hen suyễn hay một bệnh lý phổi mạn tính khác. Việc nhận biết sớm nguyên nhân và có hướng xử lý phù hợp là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe đường hô hấp cho trẻ nhỏ.

Trẻ thở khò khè khi ngủ có sao không?

Tiếng khò khè thường xuất hiện khi luồng khí bị cản trở khi đi qua các đường thở trong phổi, đặc biệt là trong thì thở ra. Âm thanh này phát ra do ba yếu tố chính:

• Cơ trơn đường thở co thắt bất thường;
• Thành đường hô hấp sưng viêm;
• Dịch nhầy tích tụ bên trong ống dẫn khí.

Ở trẻ nhỏ, đặc biệt là dưới 5 tuổi, hệ hô hấp còn yếu và chưa hoàn thiện, nên hiện tượng thở khò khè về đêm là khá phổ biến. Tuy nhiên, nếu trẻ khò khè khi ngủ lặp lại thường xuyên hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường khác, cha mẹ không nên chủ quan vì đó có thể là biểu hiện của các bệnh lý nghiêm trọng. Ngoài ra, trẻ khò khè khi ngủ kéo dài cũng có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ, từ đó làm giảm chất lượng phục hồi thể chất và tăng nguy cơ suy giảm miễn dịch.

Trẻ thở khò khè khi ngủ là do đâu?

Một số nguyên nhân phổ biến khiến trẻ thở khò khè khi ngủ: 

Viêm tiểu phế quản

Đây là nguyên nhân thường gặp nhất ở trẻ dưới 2 tuổi. Viêm tiểu phế quản do virus, đặc biệt là virus hợp bào hô hấp (RSV), khiến các ống nhỏ trong phổi bị viêm và tắc nghẽn. Triệu chứng bao gồm sốt nhẹ, ho, khò khè và thở nhanh.

Hen suyễn (hen phế quản)

Hen là bệnh lý mạn tính khiến đường thở co thắt và viêm kéo dài. Trẻ bị hen thường khò khè khi ngủ, kèm ho đêm, thở rít hoặc khó thở sau khi chơi đùa. Hen cần được chẩn đoán và điều trị lâu dài bằng thuốc kiểm soát viêm.

Nhiễm trùng hô hấp trên

Các bệnh như cảm lạnh, viêm họng hoặc viêm mũi có thể làm tăng tiết dịch nhầy, dẫn đến tắc nghẽn đường thở. Khi nằm ngủ, dịch nhầy chảy xuống gây khò khè và khó thở.

Dị ứng hoặc hen dị ứng

Trẻ có cơ địa dị ứng dễ bị kích thích bởi phấn hoa, lông thú, bụi mịn hoặc nấm mốc, gây sưng nề niêm mạc đường thở. Đây là nguyên nhân khiến trẻ khò khè khi ngủ theo mùa hoặc khi tiếp xúc môi trường ô nhiễm.

Trào ngược dạ dày - thực quản

Ở một số trẻ, axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản có thể kích thích đường thở, gây ra phản xạ khò khè, đặc biệt vào ban đêm khi trẻ nằm xuống.

Dị vật đường thở

Nếu trẻ từng nuốt nhầm đồ vật nhỏ hoặc hạt, dị vật có thể mắc kẹt trong đường thở và gây khò khè mãn tính. Trường hợp này thường xuất hiện đột ngột và cần can thiệp y tế khẩn cấp.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Không phải mọi trường hợp trẻ khò khè khi ngủ đều cần đến bệnh viện, tuy nhiên, bạn cần chú ý các dấu hiệu cảnh báo dưới đây:

• Trẻ thở nhanh, gấp gáp, rút lõm ngực khi thở;
• Da xanh tái, môi tím, đặc biệt là quanh mũi và miệng;
• Trẻ khóc yếu, bú kém, mệt mỏi hoặc li bì;
• Sốt cao trên 39 độ C không giảm dù đã hạ sốt;
• Các cơn khò khè tái phát nhiều lần trong tuần;
• Không đáp ứng với thuốc điều trị hen hoặc kháng sinh;
• Tiền sử gia đình có người bị hen, viêm mũi dị ứng, eczema.

Trong những trường hợp này, trẻ cần được khám bởi bác sĩ chuyên khoa hô hấp hoặc nhi khoa để xác định chính xác nguyên nhân và có phác đồ điều trị phù hợp.

Biện pháp hỗ trợ và phòng ngừa

Một số biện pháp ba mẹ có thể áp dụng để giảm tình trạng trẻ thở khò khè khi ngủ: 

Duy trì không khí sạch cho bé: Không để trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá, lông vật nuôi, nấm mốc hoặc bụi mịn. Lọc không khí trong nhà, vệ sinh chăn ga gối thường xuyên, tránh nhang khói và các chất gây kích ứng hô hấp.

Giữ ấm đúng cách: Đặc biệt vào ban đêm, nên giữ ấm vùng cổ, ngực và chân của trẻ. Hạn chế để quạt hoặc máy lạnh thổi trực tiếp vào người trẻ.

Nâng đầu giường khi ngủ: Nếu trẻ thường xuyên bị trào ngược hoặc có dịch nhầy, hãy đặt gối cao nhẹ dưới phần đầu để giúp giảm nguy cơ tắc nghẽn đường thở khi ngủ.

Tăng cường đề kháng: Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, uống nhiều nước, tăng rau xanh và vitamin C. Nếu cần, có thể bổ sung lợi khuẩn hoặc vitamin D theo hướng dẫn của bác sĩ.

Tiêm vắc xin đúng lịch: Một số bệnh lý hô hấp nguy hiểm như viêm phổi, viêm tiểu phế quản do phế cầu hay cúm có thể phòng ngừa hiệu quả thông qua tiêm chủng. Trẻ cần được tiêm đầy đủ vắc xin phế cầu và vắc xin cúm mỗi năm để giảm thiểu nguy cơ biến chứng nặng.

Trẻ khò khè khi ngủ là tình trạng phổ biến nhưng không thể xem nhẹ, bởi đây có thể là biểu hiện của nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng tiềm ẩn. Việc theo dõi kỹ các triệu chứng và chủ động phòng ngừa sẽ giúp trẻ có một hệ hô hấp khỏe mạnh và giấc ngủ ngon mỗi đêm. Đừng quên đưa trẻ đi tiêm vắc xin phế cầu và vắc xin cúm định kỳ tại Tiêm chủng Long Châu để tăng cường bảo vệ hệ hô hấp, đặc biệt trong giai đoạn giao mùa và mùa dịch bệnh.