Trẻ bị sốt rét có nên đắp chăn khi nghỉ ngơi không?

Sốt rét là căn bệnh nguy hiểm, đặc biệt với trẻ em, bởi hệ miễn dịch của các bé chưa phát triển hoàn thiện. Khi trẻ sốt, nhiều bậc phụ huynh thường có thói quen cho con đắp nhiều chăn nhằm giữ ấm. Tuy nhiên, cách làm này không hẳn là hiệu quả mà còn có thể khiến nhiệt độ cơ thể bé tăng cao, cơn sốt kéo dài và cơ thể mệt mỏi hơn.

Trẻ bị sốt rét có nên đắp chăn khi nghỉ ngơi không?

Khi mắc bệnh sốt rét, nhiều người thường có thói quen đắp chăn dày, cố gắng giữ ấm cơ thể để chống lại cảm giác lạnh run. Tuy nhiên, đây là một thói quen sai lầm, thậm chí có thể làm tình trạng sốt kéo dài và khó hạ nhiệt hơn. Thực tế, bệnh nhân sốt rét nên mặc quần áo mỏng, nằm ở nơi thoáng mát, giúp cơ thể dễ dàng điều chỉnh nhiệt độ, từ đó giảm bớt hiện tượng lạnh run và giúp cơ thể hồi phục nhanh hơn.

Sốt rét là tình trạng cơ thể phản ứng với sự xâm nhập của ký sinh trùng Plasmodium vào máu, gây tổn thương hồng cầu và làm rối loạn chức năng điều hòa nhiệt độ. Khi lên cơn sốt, nhiệt độ cơ thể có thể tăng lên 39 - 40 độ C hoặc cao hơn, nhưng người bệnh thường cảm thấy lạnh run, chân tay tê cóng và toàn thân rùng mình. Đây là phản ứng sinh lý của cơ thể khi hệ miễn dịch chống lại ký sinh trùng, chứ không phải do môi trường bên ngoài. Vì vậy, việc đắp chăn dày hay cố giữ ấm bằng nhiều lớp quần áo không giúp người bệnh bớt lạnh, mà còn giữ nhiệt cơ thể quá mức, khiến cơn sốt kéo dài và cơ thể mệt mỏi hơn.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo rằng khi bệnh nhân sốt rét lên cơn sốt, nên mặc quần áo mỏng, thoáng khí và nằm ở nơi thoáng mát, tránh nơi nóng bí. Đồng thời, người chăm sóc cần theo dõi nhiệt độ cơ thể thường xuyên, hỗ trợ bệnh nhân uống đủ nước, có thể dùng khăn ấm hoặc lau người bằng nước ấm để hạ sốt từ từ. Việc duy trì môi trường mát, sạch sẽ còn giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng thứ phát và tạo điều kiện cho người bệnh nghỉ ngơi hiệu quả.

Ngoài ra, cần lưu ý rằng cảm giác ớn lạnh trong sốt rét là do phản ứng nội sinh của cơ thể, không phải do thời tiết. Vì vậy, việc thay đổi môi trường xung quanh, giữ không gian thông thoáng và hỗ trợ hạ sốt đúng cách quan trọng hơn việc đắp chăn dày. Khi sốt giảm, tình trạng lạnh run sẽ tự động thuyên giảm, cơ thể trở lại trạng thái bình thường, giúp bệnh nhân hồi phục nhanh và giảm nguy cơ biến chứng.

Nguyên nhân gây bệnh sốt rét

Bệnh sốt rét là một trong những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, xuất phát từ ký sinh trùng Plasmodium. Ở người, có tổng cộng năm loài Plasmodium gây bệnh gồm: Plasmodium falciparum, P. vivax, P. malariae, P. ovale và P. knowlesi. Trong đó, P. falciparum và P. vivax được coi là hai loại nguy hiểm nhất, có khả năng gây ra sốt rét ác tính, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Loài P. malariae và P. ovale thường ít nguy hiểm hơn, nhưng vẫn có thể gây sốt tái phát. Riêng P. knowlesi, phổ biến ở khu vực Đông Nam Á, chủ yếu ký sinh trên khỉ nhưng cũng có khả năng gây bệnh nặng cho người. Tại Việt Nam, ba loài ký sinh trùng chính gây bệnh gồm P. falciparum, P. vivax và P. malariae.

Các ký sinh trùng này không tự lan truyền trực tiếp giữa người với người, mà phải thông qua vật chủ trung gian là muỗi Anopheles. Trên thế giới, có khoảng 422 loài muỗi Anopheles, nhưng chỉ khoảng 70 loài thực sự có khả năng truyền bệnh sốt rét, trong đó 40 loài được coi là vật chủ trung gian quan trọng. Tại Việt Nam, ghi nhận có 15 loài Anopheles gây bệnh, gồm ba loài truyền bệnh chính: An. dirus, An. minimus, An. epiroticus, còn lại là 12 loài truyền bệnh phụ như An. aconitus, An. jeyporensis, An. maculatus, An. sinensis…. Các loài muỗi này có tập tính sinh sống khác nhau; ví dụ, An. dirus chủ yếu phát triển mạnh ở vùng rừng núi vào mùa mưa, An. epiroticus sinh sống ở vùng ven biển nước lợ Nam Bộ, còn An. minimus xuất hiện ở vùng đồi núi dưới 1.000 mét, hoạt động mạnh vào đầu và cuối mùa mưa.

Quá trình truyền bệnh diễn ra khi muỗi Anopheles hút máu người mắc sốt rét, đồng thời hút giao bào đực và cái của ký sinh trùng. Trong cơ thể muỗi, hai giao bào kết hợp tạo thành noãn, phát triển thành hàng nghìn ký sinh trùng non và di chuyển lên tuyến nước bọt của muỗi, sẵn sàng xâm nhập vào người khác qua vết đốt. Khi vào cơ thể người, ký sinh trùng di chuyển đến gan, phát triển trong tế bào gan qua các giai đoạn từ thể tư dưỡng đến thể phân liệt, cuối cùng phá vỡ tế bào gan để giải phóng ký sinh trùng non vào máu. Tại đây, ký sinh trùng thâm nhập hồng cầu, sinh sản, phá vỡ hồng cầu và tiếp tục lây lan. Trong máu, ký sinh trùng tồn tại ở hai dạng: thể vô tính, xâm nhập hồng cầu để sinh sản, và thể hữu tính gồm giao bào đực và cái, chờ muỗi hút máu để tiếp tục vòng đời.

Một số loài như P. vivax và P. ovale có thể “tạm trú” lâu dài trong gan, dẫn đến tái phát sốt sau nhiều tháng hoặc thậm chí vài năm. Người bệnh vẫn có thể trở thành nguồn lây khi giao bào còn trong máu. Nghiên cứu chỉ ra rằng, nếu không điều trị triệt để, giao bào có thể tồn tại và truyền bệnh qua muỗi trong thời gian dài: P. malariae hơn 3 năm, P. vivax khoảng 2 năm, và P. falciparum khoảng 1 năm.

Như vậy, sự kết hợp giữa ký sinh trùng Plasmodium và muỗi Anopheles chính là nguyên nhân gốc rễ gây ra bệnh sốt rét, đồng thời giải thích tại sao bệnh có thể lây lan rộng và tái phát nếu không được phòng ngừa và điều trị đúng cách.

Triệu chứng sốt rét

Sốt rét là căn bệnh nguy hiểm do ký sinh trùng Plasmodium gây ra, lây truyền chủ yếu qua muỗi Anopheles. Triệu chứng sốt rét ở mỗi người có thể khác nhau, tùy thuộc vào loài ký sinh trùng, sức đề kháng và tình trạng sức khỏe cơ địa. Bệnh có thể biểu hiện ở mức độ nhẹ, gọi là sốt rét thông thường, hoặc nặng, gọi là sốt rét ác tính với nguy cơ đe dọa tính mạng.

Dấu hiệu sốt rét thông thường

Người mắc sốt rét thông thường thường xuất hiện các triệu chứng phổ biến như sốt, ớn lạnh, đau đầu, mệt mỏi, đau cơ khớp, khó thở nhẹ, nhịp tim nhanh, đau bụng, ho hoặc tiêu chảy. Những biểu hiện này thường không nguy hiểm đến tính mạng nhưng nếu không được theo dõi và điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển nặng.

Ở những trường hợp sốt điển hình, người bệnh sẽ trải qua ba giai đoạn đặc trưng: Rét run - sốt cao - vã mồ hôi. Tuy nhiên, không phải ai cũng có biểu hiện điển hình; một số người chỉ sốt không thành cơn hoặc sốt liên tục, kèm theo cảm giác lạnh, nổi da gà. Ngoài ra, bệnh nhân còn có thể bị lách hoặc gan to, cơ thể xanh xao, suy nhược và thiếu máu do hồng cầu bị phá hủy. Việc nhận biết sớm những dấu hiệu này rất quan trọng để tránh bệnh tiến triển thành dạng ác tính.

Dấu hiệu sốt rét ác tính

Sốt rét ác tính là thể bệnh nghiêm trọng, thường do Plasmodium falciparum gây ra. Bệnh gây tắc nghẽn các mao mạch nhỏ, làm giảm lưu lượng máu đến các cơ quan và tổn thương não. Triệu chứng đặc trưng gồm sốt cao liên tục, rối loạn ý thức (mơ sảng, nói lẩm bẩm, ngủ li bì), rối loạn tiêu hóa (buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau bụng), đau đầu dữ dội, nhìn lờ đờ và da tái xanh.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể gặp các biến chứng nghiêm trọng khác như thiếu máu nặng, suy thận, phù phổi cấp, hạ đường huyết, sốc, xuất huyết, co giật toàn thân và vàng da. Nếu không được can thiệp kịp thời, sốt rét ác tính có tỷ lệ tử vong rất cao.

Nhận biết sớm các triệu chứng sốt rét thông thường và ác tính là yếu tố quan trọng giúp người bệnh được điều trị kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng nặng và cứu sống tính mạng. Việc theo dõi cơ thể, đặc biệt sau khi đi đến vùng có nguy cơ cao, sẽ giúp phòng tránh những hậu quả nguy hiểm do sốt rét gây ra.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin trẻ bị sốt rét có nên đắp chăn. Như vậy, khi trẻ bị sốt rét, việc đắp chăn quá dày không phải là cách tốt để hạ sốt hay làm trẻ ấm hơn. Thay vào đó, nên cho bé mặc quần áo mỏng, nằm ở nơi thoáng mát, theo dõi thân nhiệt thường xuyên và đảm bảo đủ nước, dinh dưỡng. Biện pháp chăm sóc đúng cách kết hợp với điều trị y tế kịp thời sẽ giúp trẻ hồi phục nhanh, giảm nguy cơ biến chứng và bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả.