Tiểu đường uống cà phê được không? Hướng dẫn an toàn và lưu ý

Khi bạn hoặc người thân được chẩn đoán tiểu đường hay đái tháo đường, rất nhiều thói quen ăn uống cần xem xét, trong đó có cả việc uống cà phê. Việc biết rõ cà phê có ảnh hưởng ra sao tới đường huyết, insulin và sức khỏe nói chung sẽ giúp bạn điều chỉnh nếu cần và cảm thấy yên tâm hơn. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây để bảo vệ sức khỏe một cách khoa học nhất.

Tiểu đường uống cà phê được không?

Người bị tiểu đường có thể uống cà phê, nhưng cần uống ở mức độ vừa phải, và đặc biệt lưu ý cách uống, loại cà phê và các thành phần thêm vào (như đường, sữa, kem).

Việc uống cà phê ở người tiểu đường phụ thuộc lớn vào việc bạn kiểm soát đường huyết hiện tại. Nếu đường huyết của bạn đang dao động mạnh, việc thêm caffeine có thể làm tình hình phức tạp hơn. Ngược lại, nếu bạn đã kiểm soát tốt và quen với cà phê, một lượng vừa phải có thể không gây vấn đề lớn. Điều quan trọng là phải theo dõi phản ứng cơ thể sau mỗi lần uống.

Cơ chế tác động của cà phê tới người bị tiểu đường

Cà phê không chỉ là một thức uống kích thích mà còn chứa nhiều hợp chất ảnh hưởng đến chuyển hóa glucose. Hiểu rõ cơ chế này sẽ giúp bạn trả lời chính xác hơn cho câu hỏi người mắc đái tháo đường uống cà phê được không.

Caffeine ảnh hưởng tới đường huyết như thế nào?

Caffeine có thể kích thích hệ thần kinh, làm tăng kích thích tố adrenaline, từ đó gan có thể giải phóng glucose (đường) vào máu dẫn tới chỉ số đường huyết tăng. Ở một số người, caffeine làm giảm độ nhạy insulin, tức là insulin mặc dù có mặt nhưng các tế bào không tiếp nhận đường tốt. Vì vậy, với người bệnh tiểu đường, uống cà phê khi đói hoặc uống quá nhiều có thể làm đường huyết dao động.

Cơ chế này đặc biệt quan trọng với người bệnh tiểu đường tuýp 2, khi cơ thể đã có vấn đề về kháng insulin. Caffeine có thể làm tăng đường huyết trung bình 8% trong vòng 30 phút sau khi uống, đặc biệt ở những người không quen với caffeine. Tuy nhiên, ở những người uống cà phê thường xuyên, tác động này có thể giảm dần do cơ thể đã thích nghi.

Lợi ích của cà phê đối với người tiểu đường

Cà phê chứa nhiều chất chống oxy hóa, khoáng chất như magiê và crom, những chất được xem là có vai trò hỗ trợ chuyển hóa đường. Các chất chống oxy hóa như acid chlorogenic trong cà phê có thể làm chậm quá trình hấp thu glucose ở ruột, giúp ổn định đường huyết sau bữa ăn. Magiê lại tham gia vào hơn 300 phản ứng enzyme, bao gồm cả việc điều hòa insulin. 

Một số lưu ý 

Mỗi người phản ứng với caffeine khác nhau, người quen uống cà phê có thể “chịu” tốt hơn, người mới uống có thể bị tăng đường huyết rõ hơn. Thói quen uống cà phê kèm nhiều đường, sữa, siro rất phổ biến, phần lớn tác động không phải từ cà phê đơn thuần mà từ những thành phần thêm vào. Nếu có biến chứng tiểu đường (tim mạch, thận, thần kinh) hoặc đang dùng thuốc làm ảnh hưởng tới đường huyết, việc uống cà phê cần hỏi ý kiến bác sĩ.

Hướng dẫn uống cà phê cho người bị tiểu đường

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết giúp bạn thưởng thức cà phê mà không ảnh hưởng đến việc kiểm soát đường huyết.

Chất lượng và cách chế biến cà phê

Cà phê đen nguyên chất là lựa chọn tốt nhất cho người tiểu đường. Ưu tiên cà phê đen, pha không đường hoặc ít đường. Tránh các loại thức uống pha sẵn nhiều đường, kem béo. Nếu bạn thích sữa, kem, hãy chọn sữa không đường, kem ít béo và tính vào khẩu phần carbohydrate. Cà phê hữu cơ hoặc cà phê rang vừa thường chứa nhiều chất chống oxy hóa hơn cà phê rang đậm.

Liều lượng và thời điểm nên uống

Hầu hết người lớn khỏe mạnh được khuyến nghị không vượt quá khoảng 400 mg caffeine/ngày, tương đương khoảng 4 - 5 cốc cà phê pha thông thường. Đối với người tiểu đường, tiêu thụ khoảng 200 mg caffeine/ngày (1 - 2 cốc) đã có thể ảnh hưởng đường huyết. Thời điểm uống tốt nhất là sau bữa ăn sáng, thay vì uống khi đói, vì uống khi đói có thể làm đường huyết tăng nhiều hơn.

Uống cà phê sau bữa ăn giúp giảm thiểu tác động của caffeine lên đường huyết, vì thức ăn (đặc biệt là chất xơ và protein) làm chậm quá trình hấp thu glucose. Một cốc cà phê đen sau bữa sáng có thể giúp bạn tỉnh táo mà không gây dao động đường huyết lớn.

Theo dõi phản ứng cơ thể và phối hợp với chế độ ăn uống

Hãy đo đường huyết trước và sau khi uống cà phê (30 - 60 phút) để xem phản ứng của cơ thể bạn ra sao. Uống nhiều nước, không bỏ bữa, đảm bảo ăn đủ chất xơ và protein để ổn định đường huyết. Vận động nhẹ nhàng sau uống cà phê có thể hỗ trợ giảm dao động đường huyết. Nếu dùng thuốc tiểu đường hay có các bệnh kèm theo, nên trao đổi với bác sĩ hoặc nhân viên y tế để xác định mức độ caffeine phù hợp. 

Khi nào cần tránh hoặc hạn chế uống cà phê?

Mặc dù bệnh nhân tiểu đường có thể uống cà phê trong đa số trường hợp, nhưng vẫn có những tình huống cần hạn chế hoặc tránh hoàn toàn:

• Nếu bạn vừa mới được chẩn đoán tiểu đường và đường huyết chưa ổn định, đang có cơn tăng đường huyết cao hoặc có biến chứng cấp tính nên tạm thời hạn chế hoặc tránh cà phê cho tới khi ổn định.
• Nếu bạn cảm thấy mỗi lần uống cà phê là đường huyết tăng rõ hoặc có triệu chứng rung, tim đập nhanh, hồi hộp có thể bạn nhạy cảm với caffeine, lúc này nên chuyển sang cà phê khử caffein hoặc giảm liều.
• Nếu bạn đang uống thuốc làm giảm đường huyết, thuốc tim mạch, hoặc có bệnh thận, gan việc uống cà phê cần hỏi ý kiến bác sĩ vì có thể ảnh hưởng lên các hệ cơ quan khác.
• Tránh các loại cà phê chứa nhiều đường, siro, kem béo, hay các thức uống thay thế “coffee” nhưng thực chất là nước ngọt có đường vì chính thành phần này mới nguy hiểm cho người tiểu đường.