Tiêu chảy nên ăn gì và kiêng gì? Biện pháp phòng tiêu chảy hiệu quả

Tiêu chảy là một vấn đề tiêu hóa phổ biến, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe. Khi gặp tình trạng này, việc lựa chọn thực phẩm phù hợp đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục, giúp bổ sung dưỡng chất, hạn chế kích thích đường ruột và ngăn ngừa tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn. Vậy khi bị tiêu chảy nên ăn gì để hỗ trợ hệ tiêu hóa và cải thiện sức khỏe nhanh chóng? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Tiêu chảy nên ăn gì để nhanh khỏi?

Có thể thấy, vệ sinh thực phẩm kém là nguyên nhân chính gây tiêu chảy, vì vậy vấn đề tiêu chảy nên ăn gì luôn là mối quan tâm của nhiều người khi gặp phải tình trạng này.

Thực phẩm dễ tiêu hóa

Một gợi ý cho câu hỏi tiêu chảy nên ăn gì đó là những món ăn dễ tiêu hóa. Cơm trắng và cháo trắng không chỉ dễ hấp thu mà còn giúp cung cấp năng lượng, ngăn ngừa cảm giác đói. Ngoài ra, bánh mì trắng cũng là một lựa chọn tốt vì có thể giúp giảm axit dạ dày và hỗ trợ đường ruột hoạt động nhẹ nhàng hơn. Nhóm thực phẩm này giúp cơ thể hấp thụ dưỡng chất hiệu quả, đồng thời giảm bớt áp lực lên hệ tiêu hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hồi phục.

Trái cây hỗ trợ tiêu hóa

Một số loại trái cây có lượng chất xơ vừa phải, giàu vitamin và khoáng chất có thể giúp bổ sung lượng nước và điện giải bị mất do tiêu chảy. Đồng thời, lượng đường tự nhiên trong trái cây giúp cung cấp năng lượng, giảm mệt mỏi và tình trạng suy nhược cơ thể.

Các loại trái cây phù hợp cho người bị tiêu chảy bao gồm: Chuối, táo, ổi... Ngược lại, những loại trái cây có vị chua hoặc chứa quá nhiều chất xơ có thể gây kích thích đường ruột, khiến tình trạng tiêu chảy trở nên nghiêm trọng hơn.

Thịt giàu protein, ít chất béo

Dinh dưỡng hợp lý giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng, và protein từ thực phẩm đóng vai trò quan trọng trong quá trình này. Trong đó, thịt nạc heo và thịt gà là hai loại thực phẩm dễ tiêu hóa, phù hợp với người bị tiêu chảy.

Nên ưu tiên phần thịt nạc, ít mỡ để tránh gây áp lực lên hệ tiêu hóa. Khi chế biến, nên thái nhỏ, nêm gia vị vừa phải, tránh quá mặn để dễ ăn hơn. Hạn chế các loại thịt đỏ như thịt bò hoặc thịt động vật khác, vì chúng có thể gây khó tiêu khi hệ tiêu hóa đang suy yếu.

Sữa chua và thực phẩm có chứa lợi khuẩn

Bổ sung lợi khuẩn thông qua các thực phẩm như sữa chua hoặc sữa lợi khuẩn là cách hiệu quả để hỗ trợ đường ruột phục hồi. Các lợi khuẩn trong sữa chua giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, làm giảm rối loạn tiêu hóa và tăng cường sức khỏe tiêu hóa.

Ngoài ra, do người bị tiêu chảy thường phải kiêng các món nhiều gia vị và dầu mỡ, sữa chua cũng giúp cải thiện khẩu vị và giảm cảm giác thèm ăn vặt. Có thể kết hợp sữa chua với các loại trái cây phù hợp để tăng cường vitamin và khoáng chất cho cơ thể.

Những thực phẩm cần tránh khi bị tiêu chảy

Sau khi đã tìm hiểu về các thực phẩm nên ăn khi bị tiêu chảy, điều quan trọng tiếp theo là xác định những món cần kiêng để giúp cơ thể nhanh chóng hồi phục. Dưới đây là một số nhóm thực phẩm không nên tiêu thụ trong giai đoạn này:

Thực phẩm nhiều dầu mỡ

Các món chiên, xào, thực phẩm chứa nhiều chất béo như thịt mỡ có thể làm chậm quá trình tiêu hóa, gây đầy hơi và khó tiêu. Ngoài ra, chúng còn kích thích ruột co bóp mạnh hơn, khiến tình trạng tiêu chảy kéo dài và nghiêm trọng hơn.

Đồ ngọt, bánh kẹo

Tiêu thụ quá nhiều bánh kẹo, thực phẩm có hàm lượng đường cao có thể làm tăng áp lực thẩm thấu trong ruột, dẫn đến việc kích thích hệ tiêu hóa và làm trầm trọng thêm triệu chứng tiêu chảy.

Thực phẩm sống, chưa qua chế biến kỹ

Các món ăn sống như gỏi, sashimi hoặc rau sống có nguy cơ chứa vi khuẩn, virus, ký sinh trùng gây hại cho hệ tiêu hóa. Khi bị tiêu chảy, đường ruột trở nên nhạy cảm hơn, dễ bị ảnh hưởng bởi các tác nhân gây bệnh này.

Rau củ giàu chất xơ không hòa tan

Mặc dù chất xơ rất cần thiết cho tiêu hóa, nhưng các loại rau củ có hàm lượng chất xơ không hòa tan cao như bắp cải, cải xoăn, rau muống có thể gây đầy bụng, sinh hơi, làm tăng nhu động ruột và khiến tiêu chảy kéo dài.

Sữa và sản phẩm chứa lactose

Nếu tiêu chảy do không dung nạp lactose, việc tiêu thụ sữa và các sản phẩm từ sữa có thể làm trầm trọng thêm tình trạng tiêu hóa. Trong trường hợp này, có thể thay thế bằng sữa không chứa lactose hoặc các thức uống lành tính như nước cơm, nước gạo.

Thực phẩm cay, nóng

Các món ăn cay, chứa nhiều gia vị có thể gây kích thích mạnh lên niêm mạc dạ dày và ruột, khiến hệ tiêu hóa hoạt động quá mức, làm tăng nguy cơ mất nước và kéo dài tiêu chảy.

Rượu bia và đồ uống có cồn

Các loại đồ uống chứa cồn như rượu, bia có thể làm mất nước và gây kích ứng đường ruột. Hơn nữa, chúng có thể lên men trong hệ tiêu hóa, sinh khí, gây đầy hơi và khiến người bệnh đi ngoài nhiều hơn.

Việc tuân thủ chế độ ăn uống hợp lý, tránh các thực phẩm có hại sẽ giúp cải thiện nhanh chóng tình trạng tiêu chảy và giúp hệ tiêu hóa hồi phục hiệu quả.

Biện pháp phòng tiêu chảy

Tiêu chảy là tình trạng phổ biến do nhiều nguyên nhân gây ra, trong đó có virus, vi khuẩn và ký sinh trùng. Một trong những biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa tiêu chảy là vắc xin, giúp cơ thể tạo miễn dịch và giảm nguy cơ mắc bệnh.

Vắc xin phòng Rotavirus

Vắc xin Rotavirus giúp bảo vệ khỏi tiêu chảy cấp do virus Rota – một trong những nguyên nhân chính gây tiêu chảy nặng, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người có hệ miễn dịch suy giảm. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khuyến nghị sử dụng vắc xin này từ năm 2006. Hiện nay, có ba loại vắc xin phổ biến là RotaTeq, Rotarix và Rotavin-M1, tất cả đều được dùng qua đường uống.

RotaTeq (2ml) – Sản xuất bởi Merck (Mỹ), chứa 5 chủng virus Rota lai giữa người và bò (G1, G2, G3, G4, P1). Cần uống 3 liều:

• Liều 1: Khi trẻ được 06 – 12 tuần tuổi.
• Liều 2: Sau liều thứ nhất 01 tháng.
• Liều 3: Sau liều thứ hai 01 tháng.

Rotarix (1,5ml) – Sản xuất bởi GlaxoSmithKline (Bỉ), chiết xuất từ chủng virus Rota G1P8 của người. Cần uống 2 liều:

• Liều đầu tiên: Từ 6 tuần tuổi trở lên.
• Liều thứ hai: Cách liều đầu tối thiểu 4 tuần.

Rotavin-M1 (2ml) – Vắc xin do Việt Nam sản xuất, chứa virus Rota chủng G1P8. Liệu trình gồm 2 liều:

• Liều đầu tiên: từ 6 tuần tuổi.
• Liều thứ hai: Cách liều đầu 1 tháng.

Vắc xin phòng bệnh tả (mORCVAX)

Bệnh tả do vi khuẩn Vibrio cholerae gây ra, có khả năng lây nhiễm nhanh qua nguồn nước và thực phẩm ô nhiễm. Vắc xin tả mORCVAX giúp bảo vệ cơ thể khỏi tiêu chảy cấp do vi khuẩn tả, đặc biệt ở những khu vực có điều kiện vệ sinh kém.

• Đối tượng sử dụng: Người từ 2 tuổi trở lên.

• Liều lượng: 2 liều, mỗi liều 1,5ml.

• Liều thứ hai uống cách liều đầu ít nhất 14 ngày.

Vắc xin phòng bệnh thương hàn (Typhim VI)

Vi khuẩn Salmonella typhi là nguyên nhân chính gây bệnh thương hàn, một trong những bệnh lý có thể dẫn đến tiêu chảy kéo dài, sốt cao và ảnh hưởng nghiêm trọng đến đường ruột. Vắc xin Typhim VI (Pháp) giúp giảm nguy cơ nhiễm khuẩn thương hàn, hạn chế biến chứng tiêu hóa nguy hiểm.

• Đối tượng: Người từ 2 tuổi trở lên.

• Liều lượng: Tiêm 1 mũi 0,5ml, có thể nhắc lại sau 3 năm.

Vệ sinh tay trước bữa ăn và sau khi đi vệ sinh

Việc rửa tay đúng cách là một biện pháp quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe. Cần thực hiện rửa tay với xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước bữa ăn và sau khi đi vệ sinh, nhằm loại bỏ vi khuẩn, virus có thể gây bệnh.

Đảm bảo thực phẩm an toàn và sạch sẽ

Việc lựa chọn thực phẩm sạch, không chứa hóa chất độc hại hay dư lượng thuốc trừ sâu là điều cần thiết để duy trì sức khỏe. Rau củ và trái cây nên được rửa kỹ trước khi chế biến, đồng thời các loại thực phẩm cần được nấu chín để tránh nguy cơ nhiễm khuẩn. Ngoài ra, cần kiểm tra hạn sử dụng của thực phẩm đóng gói để hạn chế nguy cơ ngộ độc thực phẩm.

Tránh sử dụng thực phẩm sống và hạn chế ăn hàng quán vỉa hè

Việc tiêu thụ thực phẩm chưa qua nấu chín có thể làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn đường tiêu hóa. Do đó, cần hạn chế sử dụng các loại thịt, cá sống hoặc chế biến chưa kỹ. Ngoài ra, thực phẩm từ các quán ăn vỉa hè có thể không đảm bảo vệ sinh, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiêu hóa. Thay vào đó, nên ưu tiên sử dụng thực phẩm được chế biến tại nhà để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Chủng ngừa vắc xin phòng bệnh tiêu chảy ở đâu?

Hiện nay, các loại vắc xin phòng ngừa Rotavirus, vi khuẩn tả và thương hàn vẫn chưa được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng. Vì vậy, những ai có nhu cầu sử dụng các loại vắc xin này có thể đến các cơ sở y tế dự phòng hoặc trung tâm tiêm chủng để được tư vấn và tiêm phòng.

Việc chủ động uống vắc xin Rotavirus, vắc xin phòng bệnh tả và tiêm phòng thương hàn là biện pháp hiệu quả giúp giảm nguy cơ mắc tiêu chảy cấp do virus và vi khuẩn gây ra. Hiện trên thị trường có hai loại vắc xin Rotavirus nhập khẩu là Rotateq và Rotarix, bên cạnh vắc xin Rotavin do Việt Nam sản xuất. Mỗi loại vắc xin có lịch sử dụng riêng nhưng đều mang lại hiệu quả phòng bệnh cao. Ngoài ra, Việt Nam cũng đã sản xuất vắc xin phòng bệnh tả mORCVAX và nhập khẩu vắc xin Typhim VI (Pháp) để ngăn ngừa thương hàn.

Tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, các loại vắc xin này luôn được cung cấp đầy đủ, đảm bảo chất lượng và bảo quản theo tiêu chuẩn, giúp mọi người chủ động phòng ngừa tiêu chảy cấp một cách an toàn và hiệu quả.

Hy vọng rằng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tiêu chảy nên ăn gì, từ các thực phẩm cần bổ sung đến những món nên kiêng để hỗ trợ quá trình hồi phục. Việc áp dụng đúng chế độ dinh dưỡng không chỉ giúp cơ thể nhanh chóng lấy lại sự cân bằng mà còn giảm nguy cơ biến chứng.

Ngoài ra, để phòng ngừa tiêu chảy hiệu quả, cần duy trì vệ sinh cá nhân, đảm bảo an toàn thực phẩm và tiêm vắc xin phòng bệnh như vắc xin Rotavirus, tả và thương hàn. Chủ động bảo vệ sức khỏe là cách tốt nhất để hạn chế nguy cơ mắc bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống.