Tiêm vắc xin phế cầu 20 bao nhiêu mũi? Những thông tin cần biết

Vắc xin phế cầu 20 (PCV20) là vắc xin thế hệ mới giúp phòng ngừa hiệu quả 20 nhóm huyết thanh phế cầu khuẩn, nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi, viêm màng não, viêm tai giữa và nhiễm trùng huyết ở người lớn. Một trong những thắc mắc phổ biến hiện nay là: “Tiêm vắc xin phế cầu 20 bao nhiêu mũi?”. 

Tổng quan về vắc xin phế cầu 20 (PCV20)

PCV20 là gì?

PCV20 là viết tắt của “Pneumococcal Conjugate Vaccine 20-valent”, nghĩa là vắc xin liên hợp phòng phế cầu có khả năng bảo vệ chống lại 20 nhóm huyết thanh phế cầu khác nhau. Đây là vắc xin do Pfizer phát triển, được Cục Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) cấp phép sử dụng lần đầu năm 2021 và được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo áp dụng cho người lớn.

PCV20 mở rộng phạm vi bảo vệ hơn các thế hệ trước (PCV10, PCV13) nhờ bổ sung thêm 7 chủng phế cầu nguy hiểm thường gặp trong cộng đồng.

Đối tượng chỉ định

Vắc xin phế cầu 20 được chỉ định tiêm cho người từ 18 tuổi trở lên. Đặc biệt, nhóm người có nguy cơ cao mắc biến chứng nặng nếu nhiễm phế cầu nên chủ động tiêm phòng sớm:

• Người từ 50 tuổi trở lên;
• Người mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch, COPD, hen suyễn;
• Người có hệ miễn dịch suy giảm (ung thư, HIV/AIDS, ghép tạng…);
• Người đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch hoặc hóa trị;
• Người hút thuốc lá lâu năm;
• Nhân viên y tế, giáo viên, người sống ở môi trường đông đúc.

Tiêm vắc xin phế cầu 20 bao nhiêu mũi?

Người từ 18 tuổi trở lên chỉ cần tiêm 1 mũi duy nhất

Tiêm vắc xin phế cầu 20 bao nhiêu mũi? Theo khuyến cáo từ CDC Hoa Kỳ, WHO và hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất, người trưởng thành (≥18 tuổi) chưa từng tiêm bất kỳ vắc xin phế cầu nào trước đó thì chỉ cần tiêm 1 mũi PCV20 duy nhất.

Đây là một điểm vượt trội so với các vắc xin thế hệ trước như PCV13 hoặc PPSV23 (thường yêu cầu tiêm phối hợp 2 loại vắc xin và có thể phải tiêm nhắc lại sau vài năm). PCV20 nhờ vào công nghệ liên hợp tiên tiến, đã cho thấy hiệu quả kích hoạt miễn dịch mạnh mẽ và kéo dài chỉ sau 1 liều tiêm.

Hiện nay, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là một trong những đơn vị y tế đầu tiên triển khai tiêm vắc xin PCV20 trên toàn quốc. Với hệ thống cơ sở vật chất khang trang, đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng giàu kinh nghiệm và quy trình tiêm an toàn. Tiêm chủng Long Châu không chỉ cung cấp đầy đủ các loại vắc xin thế hệ mới, mà còn đảm bảo trải nghiệm tiêm chủng nhẹ nhàng, chu đáo cho mọi đối tượng từ người lớn tuổi, người có bệnh nền đến phụ nữ có kế hoạch mang thai.

Nếu đã từng tiêm PCV13 hoặc PPSV23 thì sao?

Nếu bạn đã từng tiêm PCV13 (Prevenar 13) hoặc PPSV23 (Pneumovax 23) trước đây, bác sĩ sẽ căn cứ vào thời gian tiêm, loại vắc xin đã dùng và tình trạng sức khỏe hiện tại để quyết định có cần tiêm thêm PCV20 hay không.

Một số nguyên tắc cơ bản:

• Nếu đã tiêm PCV13 hoặc PPSV23 cách đây ≥ 1 năm, vẫn có thể tiêm thêm PCV20 để mở rộng phổ bảo vệ (không gây hại, có thể bổ sung lợi ích).
• Không cần tiêm lại PCV13 nếu đã tiêm PCV20.
• Không tiêm phối hợp PCV20 và PPSV23 trong cùng một đợt.

Tốt nhất, bạn nên mang theo sổ tiêm chủng hoặc lịch sử tiêm khi đến cơ sở y tế để được tư vấn cụ thể. 

Vì sao chỉ cần 1 mũi PCV20 vẫn hiệu quả?

Công nghệ liên hợp giúp tạo miễn dịch mạnh

Sau khi có câu trả lời cho câu hỏi “tiêm vắc xin phế cầu 20 bao nhiêu mũi”, một câu hỏi được đặt ra rằng “vì sao chỉ cần 1 mũi PCV20 vẫn hiệu quả?”. Khác với vắc xin polysaccharide như PPSV23, vắc xin liên hợp như PCV20 kích hoạt hệ miễn dịch cả qua tế bào T lẫn kháng thể, tạo ra bộ nhớ miễn dịch lâu dài. Điều này giúp cơ thể ghi nhớ và phản ứng nhanh nếu sau này tiếp xúc với vi khuẩn phế cầu thật sự.

Bao phủ rộng 20 chủng phế cầu nguy hiểm nhất

Không những tạo miễn dịch mạnh, PCV20 bảo vệ khỏi các chủng gây bệnh phổ biến nhất trong cộng đồng, bao gồm cả những chủng kháng thuốc, giảm nguy cơ nhiễm khuẩn xâm lấn, viêm phổi nặng và tử vong.

Tính an toàn và hiệu quả đã được kiểm chứng

Các nghiên cứu lâm sàng tại Mỹ, châu Âu và châu Á cho thấy:

• PCV20 tạo kháng thể tốt, tương đương hoặc cao hơn PCV13 ở các chủng trùng nhau.
• Đáp ứng miễn dịch vẫn duy trì sau nhiều tháng, nhiều năm sau 1 mũi tiêm.
• Tỷ lệ gặp phản ứng phụ thấp, chủ yếu là đau nhẹ tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, mệt mỏi trong 1 - 2 ngày đầu.

Lưu ý trước và sau khi tiêm phế cầu 20

Trước khi tiêm PCV20

Khai báo trung thực, đầy đủ

Trước khi tiêm, bạn sẽ được bác sĩ khám sàng lọc để đánh giá sức khỏe tổng quát, đo huyết áp, nhiệt độ và hỏi về tiền sử dị ứng, các bệnh lý đang mắc, thuốc đang sử dụng, kế hoạch mang thai, đã từng tiêm vắc xin phế cầu khác. Nếu đang mắc bệnh cấp tính, sốt hoặc có vấn đề miễn dịch nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định hoãn tiêm.

Không cần nhịn ăn

Trước khi tiêm không cần nhịn đói. Tuy nhiên, nên ăn uống nhẹ nhàng, tránh để bụng quá đói hoặc quá no.

Giữ tinh thần thoải mái, nghỉ ngơi đầy đủ

Giấc ngủ tốt và tâm lý ổn định sẽ giúp hệ miễn dịch phản ứng tốt hơn sau khi tiêm.

Sau khi tiêm PCV20

Ở lại cơ sở y tế theo dõi ít nhất 30 phút

Đây là bước quan trọng để theo dõi các phản ứng sớm có thể xảy ra như sốc phản vệ, nổi mề đay, khó thở… Dù hiếm gặp nhưng cần xử lý kịp thời.

Theo dõi phản ứng tại nhà trong 48 - 72 giờ sau tiêm

Một số phản ứng thường gặp có thể bao gồm:

• Đau, sưng hoặc đỏ nhẹ tại chỗ tiêm;
• Mệt mỏi, đau đầu, sốt nhẹ;
• Cảm giác ớn lạnh hoặc đau cơ.

Những triệu chứng này thường tự hết sau 1 - 2 ngày. Có thể dùng thuốc hạ sốt (paracetamol) nếu cần, theo chỉ dẫn của bác sĩ. Không chườm nóng/lạnh hoặc xoa bóp vào vị trí tiêm, trừ khi được nhân viên y tế hướng dẫn cụ thể.

Khi nào cần đến bệnh viện ngay?

• Sốt cao > 39°C kéo dài trên 2 ngày;
• Khó thở, nổi mẩn đỏ toàn thân, ngứa dữ dội;
• Co giật, lơ mơ, mất ý thức;
• Vùng tiêm sưng đỏ lan rộng, chảy dịch.

Đây có thể là dấu hiệu của phản ứng nặng hoặc nhiễm trùng - cần xử lý y tế ngay lập tức.

Hạn chế hoạt động thể chất mạnh trong 1 - 2 ngày đầu

Không nên tập thể dục gắng sức, lao động nặng hoặc đi xa ngay sau tiêm để tránh làm cơ thể kiệt sức khi hệ miễn dịch đang hoạt động.

Hy vọng qua bài viết này bạn đã giải đáp được thắc mắc: “Tiêm vắc xin phế cầu 20 bao nhiêu mũi?”. Tiêm 1 mũi vắc xin phế cầu 20 có thể giúp bạn bảo vệ cơ thể trước 20 chủng vi khuẩn phế cầu nguy hiểm - nguyên nhân gây ra hàng loạt bệnh lý nghiêm trọng ở người lớn. Đây là giải pháp đơn giản, hiệu quả và tiết kiệm về lâu dài, đặc biệt trong bối cảnh ô nhiễm không khí, kháng kháng sinh và tỷ lệ mắc bệnh hô hấp ngày càng tăng.