Thóp trẻ sơ sinh có chức năng gì? Những thông tin quan trọng ba mẹ cần biết

Khi chạm tay vào đầu bé sơ sinh, nhiều ba mẹ không khỏi lxo lắng khi thấy một vùng mềm, hơi lõm và dễ di động - đó chính là thóp. Không ít người lần đầu làm cha mẹ cảm thấy bối rối, thậm chí sợ chạm vào vì nghĩ rằng đây là khu vực "nguy hiểm". Tuy nhiên, thóp trẻ sơ sinh lại là một phần sinh lý hoàn toàn bình thường và đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ.

Thóp trẻ sơ sinh có chức năng gì?

Thóp trẻ sơ sinh là phần mềm nằm giữa các xương sọ, nơi chưa được khép kín hoàn toàn để tạo điều kiện cho hộp sọ phát triển theo thời gian. Trên đầu trẻ có hai vị trí thóp chính:

• Thóp trước: Có hình dạng như hình thoi, nằm giữa xương trán và hai xương đỉnh đầu.
• Thóp sau: Nhỏ hơn, hình tam giác, nằm ở vị trí giao nhau giữa xương chẩm và xương đỉnh.

Dù nhìn bề ngoài có vẻ mong manh, nhưng thóp trẻ sơ sinh lại đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc bảo vệ não bộ và hỗ trợ trẻ vượt qua quá trình sinh nở. Trong lúc chào đời, đầu của trẻ phải đi qua ống sinh hẹp, và chính nhờ các thóp cùng các khe hở linh hoạt giữa các xương sọ mà hộp sọ có thể "co lại" tạm thời, giúp bé chui ra dễ dàng hơn mà không gây tổn thương.

Không chỉ có vậy, trong những tháng đầu đời - khi trẻ học lẫy, tập bò, tập đứng - nguy cơ bị ngã là điều khó tránh khỏi. Thóp trẻ sơ sinh hoạt động như một "tấm đệm sinh học", giúp hấp thụ phần nào lực tác động và giảm nguy cơ tổn thương não khi va chạm nhẹ.

Ngoài chức năng bảo vệ, thóp còn là một trong những "cửa sổ" để bác sĩ đánh giá sự phát triển não bộ và tình trạng sức khỏe tổng quát của trẻ. Vì thế, việc hiểu đúng về thóp trẻ sơ sinh sẽ giúp ba mẹ chăm sóc bé một cách an toàn và khoa học hơn trong những năm tháng đầu đời.

Dấu hiệu bất thường của thóp trẻ sơ sinh

Thóp trẻ sơ sinh là vùng mềm trên đầu bé, có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển não bộ. Tuy nhiên, không phải lúc nào thóp cũng phát triển đúng theo sinh lý bình thường. Dưới đây là những dấu hiệu bất thường liên quan đến thóp mà ba mẹ cần theo dõi sát.

Thời điểm thóp đóng không đúng chuẩn

Thóp đóng không đúng thời điểm là một trong những dấu hiệu bất thường ba mẹ cần biết:

• Thóp đóng quá sớm: Nếu thóp khép lại trước thời gian bình thường, có thể là do tình trạng xương sọ cốt hóa sớm, não phát triển kém, hoặc ảnh hưởng từ yếu tố di truyền, phơi nhiễm tia X kéo dài hay một số bệnh lý bẩm sinh như viêm não. Việc đóng thóp sớm có thể hạn chế không gian cho não phát triển và dẫn đến dị dạng sọ.
• Thóp đóng muộn: Trường hợp này thường liên quan đến còi xương, thiếu vitamin D, suy dinh dưỡng hoặc rối loạn chức năng tuyến giáp. Khi thóp chậm khép, bé thường kèm theo biểu hiện mềm xương, chậm phát triển thể chất.

Kích thước thóp bất thường

Thóp quá nhỏ hoặc gần như khép kín từ sớm có thể gây cản trở cho não bộ phát triển bình thường. Nguyên nhân có thể liên quan đến mẹ bầu dùng quá nhiều canxi trong thai kỳ hoặc bổ sung không đúng cách.

Nếu thóp quá rộng cũng là dấu hiệu cần theo dõi, vì có thể đi kèm các vấn đề như chậm phát triển thần kinh hoặc bệnh lý chuyển hóa.

Thóp phồng hoặc lõm bất thường

Thóp phồng rõ rệt, căng có thể là dấu hiệu của các tình trạng nghiêm trọng như viêm màng não, não úng thủy hoặc tăng áp lực nội sọ. Nếu kèm theo sốt, quấy khóc, bỏ bú - cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay.

Thóp bị lõm sâu là dấu hiệu thường gặp khi trẻ mất nước (do sốt cao, tiêu chảy, nôn ói kéo dài) hoặc suy dinh dưỡng nặng. Trẻ có thể kèm mệt lả, khô môi, thóp mềm xẹp.

Tốc độ đóng thóp quá nhanh hoặc quá chậm

Thông thường, thóp đóng dần với tốc độ trung bình khoảng 2,5mm mỗi tháng, hoàn toàn khép kín khi trẻ khoảng 12 - 18 tháng tuổi.

• Thóp đóng nhanh: Có thể do thiếu hụt vitamin D, khiến xương đầu cốt hóa sớm bất thường.
• Thóp đóng chậm: Ngược lại, tình trạng này thường liên quan đến thiếu canxi hoặc rối loạn chuyển hóa xương.

Mẹ cần làm gì để bảo vệ thóp trẻ sơ sinh?

Thóp trẻ sơ sinh rất nhạy cảm, vì vậy mẹ cần tránh những thói quen có thể gây ảnh hưởng đến vùng này:

• Không đội mũ quá lâu sau 3 tháng tuổi, chỉ nên đội khi ra ngoài để tránh bé bị nóng, đổ mồ hôi nhiều.
• Lau khô đầu bé ngay sau khi tắm để phòng tránh nhiễm lạnh.
• Tránh cho bé nằm gối sớm, có thể gây biến dạng đầu và ảnh hưởng thóp - nên dùng khăn mềm kê nhẹ khi bú.
• Không cắt tóc máu quá sớm, nên đợi sau 1 tuổi khi thóp bắt đầu khép mới cắt để tránh làm tổn thương da đầu.

Thóp trẻ sơ sinh là một phần quan trọng trong quá trình phát triển não bộ và hộp sọ của bé. Dù có vẻ mong manh, nhưng nếu ba mẹ hiểu đúng chức năng, biết cách chăm sóc và theo dõi các dấu hiệu bất thường, thóp sẽ hoàn thành vai trò của mình một cách tự nhiên và an toàn. Hãy luôn quan sát, nhẹ nhàng và đồng hành cùng con trong từng giai đoạn phát triển, bởi sự chăm sóc đúng cách của ba mẹ chính là “chiếc nôi” vững chắc bảo vệ sức khỏe và tương lai của trẻ.

Tiêm vắc xin đầy đủ giúp trẻ sơ sinh tăng cường sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển não bộ và hộp sọ - yếu tố quan trọng giúp thóp trẻ phát triển đúng và tốt. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp vắc xin chính hãng, tiêm an toàn với đội ngũ y tế nhiều kinh nghiệm, đồng hành cùng ba mẹ trong hành trình bảo vệ sức khỏe toàn diện cho bé. Gọi ngay tổng đài miễn phí 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch tiêm sớm nhất.