Axit folic hay folate là vitamin B9 cần thiết cho quá trình tạo máu và hình thành tế bào mới. Khi cơ thể thiếu axit folic, bạn có thể gặp nhiều ảnh hưởng sức khỏe, đặc biệt nếu chế độ ăn thiếu rau xanh hoặc đang mang thai. Folate còn tham gia phát triển hệ thần kinh thai nhi, vì vậy nhận biết sớm tình trạng thiếu hụt rất quan trọng.

Thiếu axit folic là gì và vì sao cần quan tâm?

Thiếu axit folic xảy ra khi lượng folate cung cấp cho cơ thể không đủ để duy trì các chức năng bình thường. Vitamin B9 hỗ trợ nhiều hoạt động quan trọng như tạo hồng cầu, tổng hợp ADN và duy trì sự phát triển khỏe mạnh của tế bào.

Tình trạng thiếu hụt có thể xuất hiện ở nhiều nhóm tuổi khác nhau nhưng phổ biến hơn ở phụ nữ chuẩn bị mang thai, người lớn tuổi, người uống rượu thường xuyên hoặc người mắc các bệnh lý ảnh hưởng đến hấp thu.

Đây cũng là lý do câu hỏi thiếu axit folic có nguy hiểm không được nhiều người quan tâm. Thực tế, folate tác động đến nhiều cơ quan nên việc thiếu hụt kéo dài có thể gây ra những ảnh hưởng nhất định đến sức khỏe.

Thiếu axit folic gây bệnh gì? Những hệ quả sức khỏe cần biết

Thiếu axit folic không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan khác nhau. Để giúp bạn hình dung rõ hơn thiếu axit folic gây bệnh gì, dưới đây là các hệ quả sức khỏe thường gặp.

Ảnh hưởng đến quá trình tạo máu

Khi nồng độ folate giảm xuống, sự tạo mới hồng cầu bị ảnh hưởng đáng kể. Các biểu hiện có thể bao gồm:

• Thiếu máu hồng cầu lớn, khiến tế bào máu không mang đủ oxy đến mô.
• Mệt mỏi, thở hụt hơi, chóng mặt do giảm khả năng vận chuyển oxy trong cơ thể.

Ảnh hưởng đến hệ thần kinh

Folate tham gia tổng hợp và sửa chữa ADN. Khi thiếu hụt, các chức năng thần kinh có thể bị ảnh hưởng với những biểu hiện như:

• Cáu gắt, giảm tập trung, dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi tinh thần.
• Rối loạn cảm xúc nhẹ, cảm giác chậm chạp hoặc khó tiếp thu thông tin.

Ảnh hưởng đến tim mạch

Tình trạng này cũng liên quan đến các biến đổi trong chuyển hóa homocysteine. Từ đó, một số dấu hiệu cảnh báo có thể xuất hiện:

• Tăng homocysteine máu, yếu tố liên quan đến nguy cơ tim mạch.
• Nguy cơ rối loạn tim mạch cao hơn nếu tình trạng kéo dài mà không được kiểm soát.

Ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai

Với phụ nữ mang thai, thiếu folate có thể tác động mạnh đến sự phát triển ban đầu của thai nhi. Một số ảnh hưởng thường gặp gồm:

• Tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh, theo khuyến cáo bổ sung folate của WHO.
• Nguy cơ sinh non hoặc phát triển thai chậm trong trường hợp thiếu hụt nặng.

Ảnh hưởng đến tiêu hóa và da

Thiếu axit folic cũng có thể gây ra những thay đổi liên quan đến niêm mạc tiêu hóa và da. Các biểu hiện thường thấy gồm:

• Chán ăn, đau miệng, viêm lưỡi, hoặc rối loạn tiêu hóa nhẹ.
• Da nhợt nhạt và niêm mạc yếu, thường gặp trong thiếu máu do thiếu folate.

Những ảnh hưởng trên cho thấy vì sao nhiều người băn khoăn thiếu axit folic có nguy hiểm không và cần lưu ý khi xuất hiện triệu chứng trong thời gian dài.

Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết thiếu axit folic

Nguyên nhân gây thiếu axit folic có thể đến từ chế độ ăn uống hoặc những rối loạn trong quá trình hấp thu.

Các nguyên nhân thường gặp

Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến thiếu folate, theo NIH Office of Dietary Supplements:

• Chế độ ăn uống thiếu rau xanh, trái cây hoặc ngũ cốc.
• Uống rượu thường xuyên ảnh hưởng đến chuyển hóa folate.
• Một số thuốc có thể làm giảm hấp thu folate.
• Bệnh lý đường tiêu hóa như viêm ruột hoặc tổn thương niêm mạc ruột.
• Phụ nữ mang thai có nhu cầu folate cao hơn bình thường.

Dấu hiệu nhận biết thiếu axit folic

Để hỗ trợ người đọc dễ hình dung, phần này liệt kê các dấu hiệu phổ biến.

Các triệu chứng thường gặp gồm:

• Cảm giác mệt mỏi, giảm sức tập trung.
• Da nhợt nhạt hoặc vàng nhẹ.
• Đau lưỡi, viêm miệng, khó chịu khi ăn.
• Rối loạn tiêu hóa nhẹ.
• Thay đổi tâm trạng hoặc phản ứng chậm hơn bình thường.

Khi xuất hiện những dấu hiệu này trong thời gian dài, người bệnh nên kiểm tra để đánh giá tình trạng thiếu axit folic và điều chỉnh chế độ ăn phù hợp.

Cách phòng ngừa và xử lý khi thiếu axit folic

Phòng ngừa thiếu axit folic luôn là hướng tiếp cận an toàn và hiệu quả để duy trì sự cân bằng dinh dưỡng. Dựa trên gợi ý từ các nguồn như CDC và NIH, dưới đây là những biện pháp bạn có thể áp dụng trong sinh hoạt hằng ngày để bảo vệ sức khỏe tốt hơn.

Tăng cường thực phẩm giàu folate

Để bổ sung folate một cách tự nhiên và dễ dàng, bạn có thể thêm các nhóm thực phẩm sau vào bữa ăn:

• Rau lá xanh như rau bina, cải bó xôi hoặc súp lơ xanh.
• Đậu và các loại hạt có hàm lượng folate cao và hỗ trợ tiêu hóa tốt.
• Ngũ cốc nguyên hạt giúp tăng cường năng lượng và đa dạng dưỡng chất.
• Trái cây họ cam quýt giàu folate và vitamin C hỗ trợ hấp thu.

Thay đổi thói quen sinh hoạt phù hợp

Một lối sống lành mạnh cũng góp phần đáng kể trong việc duy trì lượng folate ổn định. Bạn có thể lưu ý một số điểm sau:

• Hạn chế rượu để tránh giảm hấp thu folate.
• Duy trì chế độ ăn đa dạng giúp cơ thể nhận đủ vitamin và khoáng chất.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ thiếu folate.

Bổ sung axit folic khi cần thiết

Trong một số tình huống, việc bổ sung axit folic có thể cần thiết. Khi đó, nhân viên y tế sẽ dựa vào tình trạng hiện tại để tư vấn liều phù hợp.

• Việc bổ sung chỉ nên thực hiện khi có hướng dẫn.
• Không tự ý dùng liều cao, đặc biệt khi chưa được đánh giá sức khỏe tổng quát.

Đối với phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai hoặc đang chuẩn bị mang thai là nhóm có nhu cầu folate cao hơn bình thường.

• Việc bổ sung đều đặn trước và trong thai kỳ giúp giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh.
• Khi cần tư vấn thêm về tiêm ngừa trước mang thai hoặc chăm sóc sức khỏe thai kỳ, bạn có thể đến Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được hỗ trợ và lựa chọn các gói vắc xin phù hợp.

Câu hỏi thường gặp về thiếu axit folic

Để giúp người đọc hiểu rõ hơn, dưới đây là các thắc mắc phổ biến liên quan đến tình trạng thiếu folate.

Thiếu axit folic có hay gặp không?

Tình trạng này khá phổ biến ở người có chế độ ăn thiếu rau xanh hoặc người có bệnh hấp thu kém. Phụ nữ mang thai cũng là nhóm dễ thiếu folate nếu không bổ sung đúng cách.

Khi nào nên xét nghiệm folate?

Người có triệu chứng thiếu máu, mệt mỏi kéo dài hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao nên kiểm tra để đánh giá mức folate.

Bổ sung folate quá nhiều có hại không?

Liều bổ sung cần phù hợp từng cá nhân. Việc dùng quá liều có thể che giấu thiếu vitamin B12 nên cần trao đổi trước khi sử dụng.

Thiếu axit folic ở thai kỳ có nguy hiểm không?

Thiếu folate trong thai kỳ có thể tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh ở thai nhi. Phụ nữ có kế hoạch mang thai nên bổ sung đầy đủ theo hướng dẫn y tế.

Thiếu axit folic là tình trạng có thể gặp ở nhiều người và gây ra những ảnh hưởng nhất định đến sức khỏe nếu kéo dài. Việc hiểu đúng thiếu axit folic gây bệnh gì, thiếu axit folic có nguy hiểm không và cách phòng ngừa sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc cơ thể. Một chế độ ăn đa dạng cùng việc kiểm tra sức khỏe thường xuyên là biện pháp quan trọng nhằm duy trì lượng folate ổn định.