Tháp dinh dưỡng cho trẻ từ 1 đến 6 tuổi​: Nguyên tắc xây dựng và nhóm thực phẩm cụ thể

Để giúp trẻ phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn trí tuệ, mỗi giai đoạn trong độ tuổi từ 1 đến 6 đều cần được đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng phù hợp với tốc độ tăng trưởng và sự hoàn thiện của não bộ. Việc xây dựng khẩu phần ăn hợp lý, cân đối là điều mà cha mẹ không nên xem nhẹ. Do đó, việc hiểu rõ các nhóm dưỡng chất thiết yếu cùng lượng dinh dưỡng cần thiết theo từng độ tuổi là cơ sở quan trọng để thiết kế chế độ ăn lành mạnh cho trẻ. 

Dưới đây là một số nguyên tắc quan trọng khi xây dựng tháp dinh dưỡng cho trẻ từ 1 đến 6 tuổi mà phụ huynh cần ghi nhớ.

Nguyên tắc xây dựng tháp dinh dưỡng cho trẻ từ 1 đến 6 tuổi

Trước khi thiết kế tháp dinh dưỡng cho trẻ từ 1 đến 6 tuổi, phụ huynh cần lưu ý một số nguyên tắc xây dựng tháp dinh dưỡng cho trẻ từ 1 đến 6 tuổi quan trọng sau:

Ưu tiên thực phẩm mềm và lỏng cho trẻ dưới 3 tuổi

Ở giai đoạn này, chức năng nhai và tiêu hóa của trẻ còn non nớt, do đó cha mẹ nên cho bé dùng các món ăn có dạng mềm, dễ nuốt như cháo, súp dinh dưỡng. Nguyên liệu nên được xay nhuyễn và nấu cùng với cháo, bột hoặc ngũ cốc để giúp trẻ hấp thu dưỡng chất một cách hiệu quả.

Tạo hình món ăn sinh động, hấp dẫn

Một trong những nguyên nhân khiến trẻ lười ăn là do món ăn trông đơn điệu, thiếu sức hút. Vì thế, cha mẹ nên trang trí món ăn sao cho sinh động, nhiều màu sắc, hình dáng ngộ nghĩnh để kích thích sự tò mò và vị giác của trẻ, từ đó giúp bé ăn ngon miệng hơn.

Đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm

Yếu tố vệ sinh an toàn thực phẩm luôn phải được đặt lên hàng đầu trong quá trình chế biến bữa ăn cho trẻ nhỏ. Phụ huynh nên lựa chọn nguyên liệu tươi sạch, chế biến cẩn thận và giữ vệ sinh trong suốt quá trình nấu nướng. Trước khi cho trẻ ăn, người lớn nên rửa tay sạch sẽ. Với những trẻ đã có thể tự ăn, nên rèn luyện thói quen rửa tay trước mỗi bữa ăn.

Phân chia khẩu phần thành nhiều bữa nhỏ trong ngày

Thay vì dồn nhiều thức ăn vào một bữa, cha mẹ nên chia nhỏ khẩu phần thành nhiều bữa trong ngày để trẻ dễ tiêu hóa. Mỗi bữa nên đa dạng món ăn và hình thức trình bày để tạo cảm giác mới mẻ, giúp trẻ hào hứng hơn với việc ăn uống, từ đó hạn chế tình trạng biếng ăn.

Tháp dinh dưỡng cho trẻ từ 1 đến 3 tuổi

Ở giai đoạn từ 1 đến 3 tuổi, phần lớn trẻ vẫn chưa thể tự ăn hoàn toàn. Thức ăn chủ yếu trong giai đoạn này thường là cháo, bột ăn dặm và các món mềm, dễ nuốt. Tháp dinh dưỡng dành cho trẻ trong độ tuổi này cần đảm bảo đầy đủ các nhóm dưỡng chất thiết yếu sau:

Nhóm tinh bột

Tinh bột là thành phần không thể thiếu trong mỗi bữa ăn chính của trẻ. Các loại thực phẩm giàu tinh bột bao gồm ngũ cốc, gạo, mì sợi, khoai củ, yến mạch,… Ngoài ra, tinh bột cũng có trong một số loại rau củ, giúp mẹ dễ dàng kết hợp cùng cháo, súp hay bột để làm phong phú khẩu phần ăn. Trẻ từ 1 – 3 tuổi cần khoảng 100 – 130g carbohydrate mỗi ngày, tương ứng với 45 – 65% tổng năng lượng từ tinh bột.

Chất xơ và khoáng chất

Để cung cấp đủ chất xơ và khoáng chất, cần cho trẻ ăn nhiều rau xanh và trái cây. Hãy ưu tiên các loại trái cây mềm, dễ ăn và có hương vị trẻ yêu thích như chuối, bơ, dưa hấu. Sinh tố trái cây là lựa chọn lý tưởng nhưng nên giới hạn dưới 180ml mỗi ngày.

Vì trẻ thường thích trái cây hơn rau xanh, mẹ có thể kết hợp rau củ vào các món sinh tố hoặc cháo để bé hấp thu được đầy đủ vitamin và chất xơ. Nên chọn rau củ và trái cây có màu sắc tươi sáng, tạo hình ngộ nghĩnh để kích thích sự thèm ăn của trẻ.

Nhóm đạm (protein)

Các thực phẩm giàu protein cần thiết cho sự phát triển của trẻ gồm có thịt, trứng, hải sản như tôm, cá, cua,... Mẹ nên kết hợp các loại đạm này vào món cháo hoặc súp để bé dễ tiêu hóa. Nếu trẻ chưa nhai tốt, nên nấu kỹ và xay nhuyễn để đảm bảo an toàn khi ăn. Trẻ 1 – 3 tuổi cần khoảng 35 – 44g protein mỗi ngày.

Bổ sung chất béo hợp lý

Chất béo đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng và hỗ trợ hấp thụ các vitamin tan trong dầu như A, D, E và K. Trong khẩu phần ăn, nên thêm 1 – 2 muỗng cà phê mỡ động vật, kết hợp với dầu thực vật lành mạnh từ hạt, quả bơ,…

Lượng chất béo cần thiết cho trẻ trong độ tuổi này dao động từ 20 – 40g/ngày nhằm hỗ trợ tốt cho sự phát triển trí não và thể chất.

Bổ sung đường đúng mức

Đường cũng là một phần trong chế độ ăn, góp phần tạo vị ngon miệng. Có thể cung cấp đường thông qua sữa ít đường, sữa chua có đường hoặc vài loại kẹo mà bé yêu thích. Tuy nhiên, cần kiểm soát liều lượng để tránh nguy cơ béo phì, thừa cân. Với trẻ dưới 2 tuổi, nên tránh hoàn toàn đường bổ sung. Từ 2 tuổi trở lên, tổng lượng đường nên chiếm dưới 10% năng lượng hàng ngày, tương đương khoảng 20 – 25g.

Muối – gia vị

Muối là gia vị không thể thiếu trong chế biến thức ăn. Tuy nhiên, chỉ nên dùng 2 – 3g muối/ngày, ưu tiên loại muối chuyên dùng cho trẻ nhỏ. Hạn chế việc nêm nếm quá mặn để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ.

Tháp dinh dưỡng cho trẻ từ 3 đến 6 tuổi

Trong giai đoạn từ 3 đến 6 tuổi, trẻ bắt đầu đến lớp, tham gia nhiều hoạt động học tập và vui chơi. Do đó, nhu cầu năng lượng và dưỡng chất cũng tăng lên rõ rệt. Để hỗ trợ quá trình phát triển toàn diện cả về thể chất và trí tuệ, cha mẹ cần cung cấp chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ các nhóm chất sau:

Nhóm tinh bột (Carbohydrate)

Ở lứa tuổi này, hệ tiêu hóa của trẻ đã hoàn thiện hơn, nên có thể hấp thu tinh bột dễ dàng. Phụ huynh có thể lựa chọn đa dạng các nguồn tinh bột như cơm, bánh mì, mì, bún, phở, khoai… Mỗi ngày, trẻ cần khoảng 5 – 6 đơn vị ngũ cốc, tương đương 55g cơm và 27g bánh mì, để đảm bảo cung cấp đủ năng lượng cho các hoạt động trong ngày.

Nhóm chất xơ và khoáng chất

Chất xơ và khoáng chất đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường miễn dịch và phát triển hệ xương. Trái cây và rau củ là nguồn thực phẩm lý tưởng để bổ sung hai dưỡng chất này. Cha mẹ nên lựa chọn những loại trái cây nhiều màu sắc, có hương vị trẻ yêu thích để giúp bé ăn ngon miệng hơn. Lượng khuyến nghị cho trẻ mỗi ngày là khoảng 80g rau củ và trái cây.

Nhóm chất đạm (Protein)

Protein có thể được cung cấp từ cả hai nguồn: Động vật và thực vật. Protein động vật có nhiều trong thịt đỏ, cá, trứng, tôm, cua; còn protein thực vật thường có trong các loại đậu và hạt. Cả hai loại đều cần thiết cho sự phát triển của trẻ, đặc biệt là ở độ tuổi 5 – 6 khi trẻ bắt đầu tăng trưởng mạnh mẽ. Trẻ từ 4 đến 6 tuổi cần khoảng 19g protein mỗi ngày, tương đương lượng đạm từ khoảng 60 – 70g thịt nạc, cá hoặc 1 quả trứng và 1 cốc sữa.

Nhóm chất béo

Dầu mỡ là nguồn cung cấp năng lượng và giúp cơ thể hấp thu vitamin tan trong dầu như A, D, E, K. Tuy nhiên, đây là nhóm chất nên bổ sung ở mức vừa phải. Mỗi ngày, trẻ cần khoảng 5 đơn vị chất béo, tương ứng với 25g dầu ăn. Nên ưu tiên sử dụng dầu thực vật để tốt cho tim mạch và hệ tiêu hóa của trẻ.

Nhóm đường

Đường cung cấp năng lượng nhanh, nhưng nếu tiêu thụ quá nhiều có thể gây thừa cân, sâu răng hoặc các vấn đề sức khỏe khác. Trẻ từ 3 đến 5 tuổi nên được bổ sung khoảng 3 đơn vị đường mỗi ngày, tương đương 25 – 30g. Nguồn đường có thể đến từ sữa chua, bánh ngọt hoặc sữa ít đường. Cha mẹ nên kiểm soát lượng đường nạp vào để tránh gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.

Nhóm muối

Trẻ trong độ tuổi từ 3 đến 6 chỉ nên sử dụng dưới 3g muối mỗi ngày. Phụ huynh nên ưu tiên chế biến món ăn thanh đạm, ít mặn để tránh nguy cơ ảnh hưởng tới thận và huyết áp trong tương lai.

Như vậy, bài viết đã cung cấp những kiến thức hữu ích về tháp dinh dưỡng cho trẻ từ 1 đến 6 tuổi cùng những nguyên tắc quan trọng trong việc xây dựng khẩu phần ăn phù hợp cho trẻ nhỏ. Mong rằng các bậc phụ huynh sẽ tìm ra giải pháp bổ sung dưỡng chất hiệu quả, góp phần hỗ trợ sự phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn trí tuệ của con em mình.