Tăng sinh tuyến tiền liệt là gì? Nguyên nhân và các triệu chứng thường gặp

Tăng sinh tuyến tiền liệt là bệnh lý lành tính nhưng ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của nam giới. Bệnh xảy ra khi các tế bào tuyến tiền liệt phát triển quá mức, khiến kích thước tuyến phì đại, chèn ép vào niệu đạo và bàng quang. Nếu không phát hiện sớm và điều trị đúng cách, tăng sinh tuyến tiền liệt có thể dẫn đến bí tiểu, nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc sỏi bàng quang. Chính vì vậy, việc tìm hiểu về bệnh, nguyên nhân và các triệu chứng là rất cần thiết.

Tăng sinh tuyến tiền liệt là gì?

Tăng sinh tuyến tiền liệt hay tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt (BPH – Benign Prostatic Hyperplasia) là tình trạng tuyến tiền liệt tăng kích thước, thường gặp ở nam giới trung niên và tỷ lệ mắc tăng dần theo tuổi. Đây là một dạng u lành, không đe dọa tính mạng nhưng có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng sống. Nếu bệnh kéo dài mà không được kiểm soát, nó có thể gây tác động tiêu cực đến các cơ quan khác trong cơ thể.

Nguyên nhân gây tăng sinh tuyến tiền liệt

Hiện nay, nguyên nhân chính xác của tình trạng này vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy bệnh có mối liên quan mật thiết với tuổi tác và sự thay đổi nội tiết tố theo tuổi, yếu tố di truyền và lối sống.

Sự biến đổi nội tiết tố

Một nguyên nhân quan trọng gây tăng sinh tuyến tiền liệt là sự thay đổi nội tiết tố ở nam giới theo tuổi tác. Testosterone, là hormone đặc trưng của phái mạnh được sản xuất chủ yếu từ tinh hoàn, đóng vai trò duy trì khối cơ, mật độ xương và chức năng của cơ quan sinh dục nam. Dưới tác động của enzyme 5-alpha reductase, testosterone được chuyển hóa thành DHT (dihydrotestosterone). DHT giúp tuyến tiền liệt phát triển, nhưng nếu nồng độ tăng quá cao, các tế bào tuyến tiền liệt sẽ phát triển quá mức, dẫn đến phì đại.

Khi tuổi tác tăng, lượng testosterone trong cơ thể giảm dần, hiện tượng được gọi là mãn dục nam. Tuy nhiên, mức DHT không giảm tương ứng, thậm chí ở nhiều trường hợp còn tăng, tiếp tục thúc đẩy sự tăng sinh tuyến tiền liệt.

Yếu tố di truyền

Nhiều nghiên cứu cho thấy, tăng sinh tuyến tiền liệt có thể mang tính di truyền. Nếu cha hoặc anh em ruột mắc bệnh, nguy cơ mắc của nam giới sẽ cao hơn đáng kể, thậm chí lên tới hơn 50% so với người không có tiền sử gia đình.

Một số biến thể gene liên quan đến hoạt động hormone và quá trình phát triển tuyến tiền liệt đã được xác định. Đặc biệt, những biến thể gene tác động đến enzyme 5-alpha reductase có thể làm tăng nồng độ DHT, từ đó thúc đẩy sự tăng sinh tuyến tiền liệt.

Thói quen ăn uống và sinh hoạt

Chế độ ăn nhiều thịt đỏ, sản phẩm từ sữa, ít chất xơ, thiếu chất béo tốt, kết hợp với lối sống ít vận động, ngủ không đủ giấc, thường xuyên sử dụng chất kích thích… đều có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Những yếu tố này không chỉ ảnh hưởng đến sự hình thành tăng sinh tuyến tiền liệt mà còn tác động đến hiệu quả điều trị sau này.

Dấu hiệu nhận biết tăng sinh tuyến tiền liệt

Các triệu chứng của tăng sinh tuyến tiền liệt thường liên quan đến rối loạn tiểu tiện, xuất hiện âm thầm và tiến triển dần theo thời gian. Một số dấu hiệu điển hình gồm:

Tiểu rắt

Tiểu rắt là tình trạng người bệnh đi tiểu liên tục, khoảng cách giữa hai lần tiểu dưới 2 giờ, nhưng lượng nước tiểu mỗi lần ít (dưới 150ml) trong điều kiện bình thường. Ban đầu, người bệnh thường tiểu nhiều lần vào ban đêm do tăng hoạt động hệ thần kinh phó giao cảm, sau đó tình trạng này xuất hiện cả ngày lẫn đêm.

Tiểu khó

Tiểu khó là hiện tượng khó đẩy nước tiểu từ bàng quang ra ngoài. Biểu hiện kèm theo có thể gồm: Tia tiểu yếu, nhỏ, đôi khi không thành tia mà chảy nhỏ giọt ngay dưới mũi chân.

Bí tiểu

Bí tiểu có thể xảy ra đột ngột (bí tiểu cấp) hoặc diễn tiến từ từ (bí tiểu mạn tính) sau một thời gian bị tiểu khó.

Tiểu không hết

Người bệnh thường tiểu lâu nhưng không làm trống hoàn toàn bàng quang, sau khi đi tiểu vẫn cảm thấy buồn tiểu và khó chịu. Lượng nước tiểu còn sót lại trong bàng quang sau khi tiểu, gọi là nước tiểu tồn dư, nếu vượt quá 50ml sẽ có ý nghĩa lâm sàng. Tình trạng này có thể được phát hiện bằng thông tiểu, siêu âm hoặc chụp thận có thuốc cản quang, và thường đi kèm với các biểu hiện như tiểu khó, tia tiểu yếu hoặc chảy nhỏ giọt.

Tiểu rỉ 

Tiểu rỉ là hiện tượng nước tiểu chảy ra ngoài không theo ý muốn. Tình trạng này thường gặp khi bàng quang bị giãn căng quá mức, phổ biến ở giai đoạn 3 của phì đại tuyến tiền liệt lành tính hoặc trong bệnh bàng quang thần kinh. Đây là dạng bí tiểu mạn tính hoàn toàn, khi thông tiểu có thể lấy ra lượng nước tiểu lên đến hàng lít.

Tiểu buốt

Tiểu buốt là cảm giác đau rát khi đi tiểu, mức độ có thể từ nóng rát nhẹ đến buốt như kim châm hoặc đau nhói lan từ bàng quang xuống niệu đạo. Trong trường hợp nặng, người bệnh có cảm giác đau như lưỡi dao rạch dọc niệu đạo khiến họ sợ đi tiểu.

Hội chứng kích thích

Do nước tiểu ứ đọng, người bệnh có thể tiểu nhiều lần ban ngày, ban đêm, mót tiểu liên tục, khó nhịn, tiểu nhỏ giọt tự động, dễ dẫn đến viêm nhiễm. Các triệu chứng này tương tự như biểu hiện của nhiều nguyên nhân khác gây tắc nghẽn đường tiểu, chẳng hạn như ung thư bàng quang, suy giảm áp lực bàng quang do rối loạn thần kinh hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu.

Hội chứng bít tắc

Gây rối loạn bài tiết nước tiểu với các biểu hiện: Tiểu khó, tia tiểu nhỏ, tiểu chậm, phải chờ lâu mới tiểu được, tia tiểu ngắt quãng, phải rặn khi tiểu, tiểu thành nhiều lần.

Tiểu ra máu

Đây là dấu hiệu đặc biệt của phì tăng sinh tiền liệt lành tính, nhất là khi có kèm nhiễm khuẩn. Mức độ thường nhiều nhưng điều trị khá dễ dàng.

Tăng sinh tuyến tiền liệt là bệnh phổ biến ở nam giới lớn tuổi, gây ra nhiều phiền toái trong sinh hoạt và tiềm ẩn biến chứng nguy hiểm. Việc thăm khám định kỳ, duy trì lối sống lành mạnh và điều trị kịp thời là chìa khóa giúp kiểm soát bệnh hiệu quả. Nam giới nên chủ động bảo vệ sức khỏe đường tiết niệu của mình để duy trì cuộc sống chất lượng.

Bên cạnh tìm hiểu về tăng sinh tuyến tiền liệt, tiêm chủng là giải pháp quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp các gói tiêm phù hợp cho nhiều độ tuổi, được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng giàu kinh nghiệm. Trang thiết bị hiện đại, quy trình tiêm an toàn, theo dõi sau tiêm kỹ lưỡng. Chủ động đặt lịch tiêm tại Long Châu để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi các bệnh truyền nhiễm.