Tán sỏi niệu quản là gi?​ Chăm sóc sau tán sỏi niệu quản và phòng ngừa tái phát

Tán sỏi niệu quản là một trong những phương pháp điều trị hiệu quả, ít xâm lấn, giúp người bệnh tránh được phẫu thuật mở truyền thống và giảm biến chứng sau mổ. Phương pháp này ngày càng được áp dụng phổ biến nhờ hiệu quả cao, thời gian hồi phục nhanh và an toàn cho người bệnh.

Tán sỏi niệu quản là gì? Khi nào nên thực hiện?

Tán sỏi niệu quản là kỹ thuật sử dụng năng lượng cao từ laser hoặc sóng xung kích để phá vỡ viên sỏi nằm trong lòng niệu quản thành những mảnh rất nhỏ. Các mảnh vụn này sẽ theo dòng nước tiểu ra ngoài tự nhiên hoặc được bác sĩ gắp bỏ ngay trong quá trình thủ thuật. Phương pháp này thay thế hoàn toàn phẫu thuật mở truyền thống, giúp người bệnh tránh vết mổ lớn, giảm đau và rút ngắn thời gian nằm viện.

Tán sỏi niệu quản mang lại nhiều ưu điểm nổi bật như:

• Ít xâm lấn: Thay vì rạch da và cơ để lấy sỏi, bác sĩ chỉ cần đưa dụng cụ qua đường tiểu tự nhiên hoặc tạo một đường hầm nhỏ từ da vào thận.
• Hồi phục nhanh: Hầu hết bệnh nhân có thể xuất viện trong ngày hoặc chỉ nằm viện từ 1 đến 2 ngày, trở lại sinh hoạt nhẹ nhàng sau từ 3 đến 5 ngày.
• Hiệu quả cao: Tỷ lệ thành công của tán sỏi niệu quản bằng laser hiện đại đạt từ 90 đến 95% theo các nghiên cứu được công bố trên tạp chí y khoa uy tín.

Bác sĩ thường chỉ định tán sỏi niệu quản khi viên sỏi có kích thước từ 6mm đến dưới 2cm và gây triệu chứng rõ rệt.

• Sỏi kẹt lâu ngày: Sỏi không di chuyển dù đã theo dõi từ 2 đến 4 tuần bằng thuốc giãn cơ, hoặc gây đau quặn thận liên tục không kiểm soát được bằng thuốc giảm đau thông thường.
• Biến chứng: Sỏi làm thận ứ nước, xuất hiện nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát hoặc đe dọa chức năng thận: Việc tán sỏi niệu quản cần được thực hiện sớm để bảo vệ cơ quan lọc máu quý giá này.
• Sỏi lớn: Sỏi trên 10mm gần như là chỉ định bắt buộc phải can thiệp.

Tỷ lệ thành công của tán sỏi niệu quản bằng laser hiện đại đạt 90 đến 95%, con số này càng cao khi bệnh nhân thực hiện tại các trung tâm có bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại. Chính vì vậy, tán sỏi niệu quản là lựa chọn vàng cho hầu hết trường hợp sỏi niệu quản có triệu chứng.

Quy trình thực hiện tán sỏi niệu quản và các phương pháp phổ biến

Trước khi tiến hành tán sỏi niệu quản, người bệnh cần trải qua một quy trình chuẩn bị kỹ lưỡng để đảm bảo an toàn và xác định phương pháp tối ưu nhất.

• Chẩn đoán hình ảnh: Bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm, chụp CT hoặc X-quang hệ tiết niệu để xác định chính xác vị trí, kích thước và số lượng sỏi.
• Xét nghiệm: Xét nghiệm máu và nước tiểu giúp đánh giá chức năng thận, tình trạng nhiễm trùng và khả năng đông máu. Nếu bệnh nhân đang dùng thuốc chống đông máu, bác sĩ có thể yêu cầu ngưng tạm thời để giảm nguy cơ chảy máu trong quá trình thủ thuật.
• Gây mê: Tán sỏi niệu quản thường được thực hiện dưới hình thức gây mê toàn thân hoặc gây tê tủy sống, đảm bảo người bệnh không cảm thấy đau trong suốt quá trình.

Dưới đây là một số phương pháp tán sỏi niệu quản phổ biến mà bạn có thể tham khảo:

Tán sỏi nội soi ngược dòng URS

• Tán sỏi nội soi ngược dòng là phương pháp phổ biến nhất hiện nay. Bác sĩ đưa ống nội soi mềm hoặc cứng qua niệu đạo, lên bàng quang rồi tiếp cận trực tiếp viên sỏi trong niệu quản.
• Kỹ thuật: Dưới hình ảnh camera rõ nét, năng lượng laser Holmium được truyền qua sợi quang siêu nhỏ để phá vỡ sỏi thành bụi hoặc mảnh rất nhỏ: Các mảnh vụn sau đó được gắp ra bằng rổ bắt sỏi hoặc để tự thoát theo nước tiểu.
• Thời gian: Toàn bộ quy trình chỉ kéo dài từ 30 đến 90 phút.

Tán sỏi ngoài cơ thể ESWL

• Nguyên tắc: Máy phát sóng xung kích từ bên ngoài cơ thể tập trung năng lượng vào vị trí sỏi, làm viên sỏi vỡ ra mà không cần đưa dụng cụ vào đường tiểu.
• Chỉ định: Phù hợp với sỏi dưới 2cm, nằm ở vị trí thuận lợi, thường là niệu quản trên và không gây tắc nghẽn quá nặng.
• Ưu điểm: Người bệnh chỉ cần nằm trên bàn thủ thuật khoảng từ 30 đến 45 phút, không cần gây mê sâu, có thể về ngay trong ngày.

Tán sỏi qua da hoặc nội soi sau phúc mạc

• Nguyên tắc: Dù thường áp dụng cho sỏi thận, nhưng phương pháp này cũng được chọn khi sỏi niệu quản lớn trên 2cm, phức tạp hoặc nằm ở đoạn trên gần thận mà URS không thể tiếp cận.
• Kỹ thuật: Một đường hầm nhỏ được tạo từ vùng lưng vào thận, sau đó dụng cụ được đưa xuống niệu quản trên để xử lý sỏi. Dù xâm lấn hơn nhưng phương pháp này vẫn ít tổn thương hơn phẫu thuật mở và rất hiệu quả với sỏi lớn.

Trong quá trình tán sỏi niệu quản, người bệnh được theo dõi sát huyết áp, nhịp tim và độ bão hòa oxy. Sau khi tán xong, bác sĩ thường đặt ống nong tạm thời gọi là sonde JJ để giữ niệu quản thông thoáng vài tuần, giúp mảnh sỏi còn lại thoát ra dễ dàng và giảm nguy cơ phù nề.

Chăm sóc sau tán sỏi niệu quản và phòng ngừa tái phát

Chăm sóc đúng cách quyết định tốc độ hồi phục và khả năng sạch sỏi.

• Uống nhiều nước từ 2 đến 2,5 lít mỗi ngày để tạo dòng tiểu mạnh, cuốn trôi các mảnh vụn còn sót lại. Uống từ từ, đều đặn và có thể thêm vài lát chanh tươi để tăng citrate tự nhiên, ngăn ngừa sỏi mới.
• Trong tuần đầu, nghỉ ngơi tương đối, tránh nâng vật nặng, chạy nhảy hoặc chơi thể thao mạnh.
• Tiểu máu nhẹ trong từ 1 đến 3 ngày là bình thường do niêm mạc cọ xát. Nếu máu ra nhiều, kèm đau dữ dội hoặc sốt cao, cần liên hệ ngay bác sĩ.
• Dùng thuốc giảm đau và giãn cơ niệu quản theo hướng dẫn, kháng sinh chỉ dùng khi có dấu hiệu nhiễm trùng hoặc theo chỉ định.

Phòng ngừa sỏi tái phát yêu cầu thay đổi lối sống lâu dài:

• Giảm muối xuống dưới 5g mỗi ngày.
• Hạn chế thịt đỏ, nội tạng động vật và thực phẩm giàu oxalat nếu sỏi canxi oxalat.
• Tăng cường rau xanh, trái cây tươi như cam, chanh, bưởi để bổ sung citrate tự nhiên.
• Kiểm soát cân nặng và điều trị tốt các bệnh nền như tiểu đường, tăng huyết áp.

Tái khám đúng lịch, từ 2 đến 4 tuần, là bước không thể bỏ qua. Bác sĩ sẽ siêu âm hoặc chụp X-quang để kiểm tra còn mảnh sỏi sót lại và rút sonde JJ khi niệu quản đã lành. Khám định kỳ 6 đến 12 tháng một lần giúp phát hiện sớm nguy cơ tái phát và điều chỉnh chế độ sinh hoạt kịp thời.

Trên đây là lời giải đáp cho thắc mắc tán sỏi niệu quản là gì mà bạn có thể tham khảo. Tán sỏi niệu quản là phương pháp hiện đại, hiệu quả cao và an toàn. Nếu bạn hoặc người thân gặp vấn đề về sỏi niệu quản, hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa tiết niệu uy tín để được tư vấn và thực hiện tán sỏi niệu quản kịp thời.