Tác hại của whey protein: Cảnh báo rủi ro và cách sử dụng an toàn

Nhiều người cho rằng càng dùng nhiều whey protein thì càng nhanh đạt mục tiêu vóc dáng lý tưởng. Tuy nhiên, bất kỳ loại thực phẩm nào, kể cả có lợi thì cũng có thể gây hại nếu không dùng đúng cách. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ những tác hại của whey protein để có quyết định thông minh hơn khi bổ sung dưỡng chất cho cơ thể.

Tìm hiểu về whey protein

Whey protein (đạm whey) là loại protein có nguồn gốc từ váng sữa - phần chất lỏng được tách ra khỏi sữa trong quá trình sản xuất phô mai. Sau khi qua các bước lọc và sấy khô, váng sữa sẽ trở thành dạng bột, được gọi là whey protein. Do đó, whey protein là một thực phẩm bổ sung phổ biến trong chế độ dinh dưỡng của người tập luyện thể hình hoặc chơi thể thao.

Hiện nay có ba loại whey protein phổ biến, phân biệt dựa trên quy trình sản xuất, bao gồm:

• Whey protein concentrate: Chứa khoảng 70 - 80% protein, đồng thời vẫn giữ lại lượng đáng kể đường sữa (lactose), chất béo và khoáng chất tự nhiên từ sữa. Đây là dạng whey thông dụng nhất.
• Whey protein isolate: Được tinh chế kỹ hơn, loại này chứa khoảng 90% protein hoặc hơn, với lượng đường sữa và chất béo đã được loại bỏ phần lớn. Tuy nhiên, quá trình tinh lọc cũng làm giảm bớt một số khoáng chất có lợi.
• Whey protein hydrolysate: Dạng này được xử lý thêm bằng enzyme hoặc nhiệt để làm thủy phân protein, giúp cơ thể hấp thu nhanh chóng và dễ dàng hơn. Nó thường được sử dụng trong các sản phẩm phục hồi chuyên sâu.

Whey protein được đánh giá cao nhờ khả năng hỗ trợ tăng cơ, cải thiện sức mạnh và phục hồi sau vận động. Đồng thời, nó cũng có thể góp phần hỗ trợ giảm cân thông qua việc làm giảm cảm giác đói và thúc đẩy quá trình trao đổi chất. Vì là nguồn protein hoàn chỉnh, whey protein cung cấp đầy đủ các axit amin thiết yếu mà cơ thể không thể tự sản xuất.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích đó, nhiều người vẫn băn khoăn về tác hại của whey protein khi sử dụng không đúng cách hoặc lạm dụng. Vậy thực sự whey protein có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực nào? 

Tác hại của whey protein là gì?

Whey protein mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nếu sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, việc dùng sai liều lượng hoặc không phù hợp với thể trạng có thể dẫn đến nhiều hệ lụy. Dưới đây là các tác hại của whey protein thường gặp, đặc biệt ở những người có cơ địa nhạy cảm hoặc đang mắc bệnh lý nền, bao gồm:

Tác hại của whey protein gây táo bón

Một trong những tác hại của whey protein là gây táo bón, đặc biệt ở những người không dung nạp lactose (loại đường có trong sữa). Tình trạng này khiến nhu động ruột hoạt động chậm lại, làm giảm tần suất đi tiêu. Ngoài ra, nhiều người dùng whey protein thường theo chế độ ăn low-carb, ít trái cây và rau xanh… là nguồn cung cấp chất xơ tự nhiên hỗ trợ tiêu hóa. Thiếu chất xơ cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ táo bón. Nếu bạn nghi ngờ whey protein là nguyên nhân, hãy xem lại chế độ ăn và cân nhắc bổ sung chất xơ hòa tan.

Tác hại của whey protein đối với hệ tiêu hóa

Tác hại của whey protein còn thể hiện rõ qua các triệu chứng khó chịu ở hệ tiêu hóa như đầy hơi, đau bụng, co thắt dạ dày và tiêu chảy. Nguyên nhân chính thường là do không dung nạp lactose - một thành phần carb chính trong whey protein. Tình trạng này xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ enzyme lactase để tiêu hóa lactose. Trên toàn cầu, có tới 75% dân số gặp phải vấn đề này. Đối với người bị đau dạ dày hoặc rối loạn tiêu hóa, whey protein có thể khiến triệu chứng nghiêm trọng hơn. 

Tác hại của whey protein gây dị ứng

Whey protein có nguồn gốc từ sữa bò, vì vậy nó có thể gây phản ứng dị ứng ở những người mẫn cảm với protein sữa. Dị ứng thường biểu hiện qua các triệu chứng như nổi mề đay, phát ban, sưng môi, sưng họng, nghẹt mũi và trong một số trường hợp hiếm gặp là sốc phản vệ - phản ứng nguy hiểm đe dọa tính mạng. Điều quan trọng là không nhầm lẫn giữa dị ứng whey protein và không dung nạp lactose. Dị ứng là phản ứng của hệ miễn dịch, trong khi không dung nạp lactose liên quan đến thiếu hụt enzym tiêu hóa. Nếu từng có tiền sử dị ứng sữa bò, bạn nên tránh dùng whey protein và tham khảo ý kiến bác sĩ.

Tác hại của whey protein đối với thận

Nhiều người thắc mắc liệu uống whey protein có hại cho thận hay không. Câu trả lời là, với người khỏe mạnh, một bữa ăn giàu protein không gây hại ngay lập tức. Tuy nhiên, đây vẫn là một trong những tác hại của whey protein cần lưu ý, vì lượng protein cao khiến thận phải hoạt động nhiều hơn để lọc máu, đặc biệt ở những người có vấn đề về chức năng thận. Việc tiêu thụ lượng protein lớn mỗi ngày mà không cân đối với mức độ vận động có thể gây áp lực lên thận trong dài hạn. Người có bệnh lý về thận nên trao đổi với chuyên gia dinh dưỡng trước khi bổ sung whey.

Tác hại của whey protein đối với gan

Đối với người bình thường, hiện chưa có bằng chứng cho thấy whey protein gây hại cho gan. Trái lại, protein còn giúp gan tự sửa chữa và chuyển hóa chất béo hiệu quả. Tuy nhiên, ở người bị xơ gan hoặc bệnh gan mạn tính, việc tiêu thụ nhiều protein có thể làm tăng nồng độ amoniac trong máu - một chất độc cần được gan loại bỏ. Tình trạng này có thể gây ảnh hưởng đến não và toàn cơ thể. Vì vậy, người đang mắc bệnh gan không nên tự ý dùng whey protein mà cần được bác sĩ chỉ định và theo dõi kỹ lưỡng.

Cách dùng whey protein đúng cách để đạt hiệu quả cao và an toàn

Uống whey protein đúng cách không chỉ giúp cơ thể hấp thu tối đa dưỡng chất mà còn hạn chế những rủi ro sức khỏe không mong muốn. Mặc dù whey protein được đánh giá là tương đối an toàn nhưng việc sử dụng sai thời điểm hoặc vượt quá liều lượng cần thiết có thể khiến bạn không nhận được lợi ích thực sự từ loại đạm này.

Dưới đây là những hướng dẫn quan trọng khi sử dụng whey protein để đảm bảo hiệu quả tối ưu:

• Lượng nước phù hợp: Mỗi muỗng whey protein (khoảng 30g) nên được pha với 150 - 300ml nước. Lượng nước vừa đủ giúp hòa tan bột tốt hơn và hỗ trợ quá trình tiêu hóa, hấp thu dinh dưỡng.
• Thời điểm uống whey protein: Thời gian lý tưởng để dùng whey là vào buổi sáng sớm, khoảng 20 - 30 phút sau khi thức dậy. Ngoài ra, bạn có thể bổ sung whey protein ngay sau khi tập thể dục (trong vòng 15 - 20 phút) để hỗ trợ phục hồi cơ và phát triển khối lượng cơ bắp. Một số người cũng lựa chọn uống whey trước khi ngủ để cung cấp đạm cho cơ thể trong lúc nghỉ ngơi.
• Không nên dùng quá liều: Bổ sung nhiều protein hơn nhu cầu thực tế không đồng nghĩa với việc sẽ có thêm lợi ích. Thay vào đó, việc dư thừa protein có thể khiến cơ thể gặp khó khăn trong việc xử lý và dẫn đến các hệ quả không mong muốn.

Mặc dù whey protein là nguồn dinh dưỡng hỗ trợ tăng cơ và phục hồi hiệu quả, nhưng nếu sử dụng sai cách, bạn hoàn toàn có thể gặp phải những hệ lụy không mong muốn. Tác hại của whey protein thường xảy ra khi người dùng lạm dụng hoặc không hiểu rõ nhu cầu dinh dưỡng cá nhân. Vì vậy, hãy trang bị kiến thức đầy đủ và tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi bổ sung để đảm bảo an toàn cho sức khỏe lâu dài.