Sonde jj niệu quản​ là gì? Khi nào cần đặt sonde JJ niệu quản?

Sonde JJ niệu quản là một ống thông nhỏ được đặt tạm thời trong niệu quản nhằm giúp nước tiểu lưu thông từ thận xuống bàng quang khi đường dẫn bị hẹp hoặc tắc nghẽn. Hiểu rõ sonde JJ niệu quản giúp người bệnh và gia đình an tâm hơn khi được chỉ định đặt sonde đồng thời biết cách chăm sóc đúng sau thủ thuật. 

Sonde JJ niệu quản là gì? 

Sonde JJ niệu quản là một ống dẫn mềm được thiết kế để đặt bên trong niệu quản, đoạn ống dẫn nước tiểu từ thận xuống bàng quang. Cấu trúc sonde gồm hai đầu cong hình chữ J giúp cố định chắc chắn, một đầu nằm ở bể thận và đầu còn lại ở bàng quang. Nhờ thiết kế này, sonde không bị trôi hoặc di lệch khi cơ thể vận động.

Tác dụng chính của sonde JJ niệu quản là giải tỏa tắc nghẽn và duy trì dòng chảy nước tiểu. Khi niệu quản bị sỏi chặn, phù nề sau phẫu thuật hoặc bị khối u chèn ép, nước tiểu không thể thoát xuống bàng quang. Sonde đóng vai trò như đường dẫn thay thế giúp giảm áp lực trong thận từ đó hạn chế đau và ngăn ngừa tổn thương thận.

Sonde JJ niệu quản cũng góp phần giảm nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu. Khi nước tiểu bị ứ lại sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Nhờ sonde, dòng tiểu luôn được lưu thông và hạn chế nguy cơ viêm nhiễm.

Thủ thuật đặt sonde JJ thường được thực hiện qua nội soi, không cần mổ mở. Bác sĩ đưa ống nội soi từ niệu đạo lên bàng quang đến niệu quản. Dưới hướng dẫn hình ảnh X quang, sonde được đặt đúng vị trí. Thủ thuật kéo dài khoảng 15 đến 30 phút, bệnh nhân thường được gây tê tủy sống hoặc gây mê nhẹ. Sau thủ thuật, người bệnh có thể về trong ngày nếu không có biến chứng.

Khi nào cần đặt sonde JJ niệu quản?

Sonde JJ niệu quản được bác sĩ chỉ định trong nhiều tình huống sau:

• Sỏi niệu quản gây tắc nghẽn: Khi sỏi kẹt làm ứ nước thận cấp, người bệnh đau dữ dội và có nguy cơ suy thận. Sonde giúp nước tiểu lưu thông trong khi chờ tán sỏi hoặc phẫu thuật lấy sỏi.
• Sau các thủ thuật nội soi niệu quản hoặc tán sỏi qua da: Niêm mạc phù nề có thể gây tắc nghẽn tạm thời. Sonde giữ đường dẫn thông thoáng giúp quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi.
• Hẹp niệu quản do sẹo hoặc viêm mạn tính: Sonde giúp nong rộng lòng niệu quản và duy trì dòng tiểu ổn định.
• Khối u vùng bụng hoặc vùng chậu chèn ép niệu quản: Trường hợp ung thư buồng trứng, tuyến tiền liệt hoặc trực tràng có thể gây chèn ép niệu quản từ bên ngoài. Sonde giúp bảo tồn chức năng thận và giảm đau.
• Phụ nữ mang thai bị tắc nghẽn niệu quản: Do thai lớn chèn ép hoặc do sỏi di chuyển. Sonde được đặt tạm thời để đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi.

Theo đánh giá từ chuyên khoa tiết niệu, đa số các trường hợp đặt sonde JJ sau tán sỏi cho kết quả thông thoáng tốt và ít biến chứng.

Cách chăm sóc sau khi đặt sonde JJ niệu quản

Dù là thủ thuật an toàn, người bệnh vẫn có thể gặp một số cảm giác khó chịu nhẹ sau khi đặt sonde JJ niệu quản. Việc hiểu rõ và chăm sóc đúng cách sẽ giúp người bệnh thoải mái hơn khi sống chung với sonde.

Cảm giác thường gặp

• Tiểu rắt hoặc tiểu buốt: Xảy ra do sonde cọ xát nhẹ với niêm mạc niệu đạo và bàng quang. Cảm giác này thường giảm dần sau từ 2 đến 3 ngày khi cơ thể thích nghi.
• Đau âm ỉ vùng lưng: Đau ở vùng thắt lưng hoặc bụng dưới. Cơn đau thường tăng lên khi đi tiểu do bàng quang co bóp, ép một lượng nước tiểu ngược lên thận qua sonde.
• Tiểu nhiều lần: Phản ứng phổ biến do bàng quang bị kích thích nhẹ, đặc biệt vào ban đêm.
• Tiểu máu nhẹ: Nước tiểu có thể có màu hồng nhạt, đặc biệt sau khi hoạt động mạnh. Điều này là bình thường và sẽ giảm dần.

Nguyên tắc chăm sóc và sinh hoạt

• Uống đủ nước: Uống đủ nước, khoảng từ 2 đến 2,5 lít mỗi ngày, là nguyên tắc hàng đầu để duy trì dòng tiểu mạnh mẽ, cuốn trôi cặn bã và giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Không nhịn tiểu: Người bệnh nên tránh nhịn tiểu dù cảm thấy khó chịu, vì nước tiểu ứ đọng dễ gây viêm ngược dòng lên thận.
• Hạn chế vận động mạnh: Tránh các hoạt động thể chất quá sức, nâng vật nặng hoặc các môn thể thao va chạm trong thời gian có sonde để giảm nguy cơ di lệch sonde và tiểu máu.
• Kiểm soát cơn đau: Sử dụng thuốc giảm đau thông thường theo chỉ định của bác sĩ. Không tự ý dùng thuốc chống co thắt mạnh nếu chưa có hướng dẫn.
• Vệ sinh sạch sẽ: Giữ vệ sinh vùng kín sạch sẽ, đặc biệt ở phụ nữ, để giảm nguy cơ nhiễm trùng ngược dòng.

Dấu hiệu bất thường và khi nào cần tái khám khẩn cấp

Tái khám theo lịch hẹn là điều bắt buộc để bác sĩ kiểm tra vị trí sonde và đánh giá chức năng thận. Người bệnh tuyệt đối không tự ý kéo, tháo hoặc điều chỉnh sonde vì có thể gây tổn thương niệu quản nghiêm trọng. Một số dấu hiệu cần tái khám khẩn cấp mà bạn có thể tham khảo như:

• Sốt cao và ớn lạnh: Sốt cao trên 38 độ C kèm theo ớn lạnh là dấu hiệu nhiễm trùng nặng, cần đến bệnh viện ngay.
• Đau dữ dội và không giảm: Đau quặn thận hoặc đau vùng lưng dữ dội, không giảm khi dùng thuốc giảm đau thông thường: Điều này có thể báo hiệu sonde bị tắc nghẽn hoặc di lệch.
• Tiểu ra máu tươi nhiều: Nước tiểu có màu đỏ tươi hoặc có cục máu đông lớn.
• Nước tiểu đục và có mùi hôi: Dấu hiệu nhiễm trùng đường tiết niệu nghiêm trọng.
• Không tiểu được: Bí tiểu hoàn toàn dù bàng quang căng tức.

Theo dõi định kỳ

Người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt lịch tái khám để:

• Kiểm tra vị trí sonde: Bác sĩ sẽ chụp X-quang để đảm bảo sonde vẫn nằm đúng vị trí, không bị cuộn xoắn hoặc di lệch.
• Đánh giá chức năng thận: Xét nghiệm máu và nước tiểu định kỳ để theo dõi chức năng lọc máu của thận.
• Thay sonde (nếu cần): Nếu thời gian lưu sonde kéo dài hơn 6 tuần, bác sĩ thường chỉ định thay sonde mới để tránh lắng đọng khoáng chất trên bề mặt sonde, gây nhiễm trùng hoặc hình thành sỏi thứ phát.

Những tình trạng này có thể liên quan đến nhiễm trùng nặng hoặc sonde bị lệch vị trí.

Trên đây là lời giải đáp cho thắc mắc sonde JJ niệu quản là gì mà bạn có thể tham khảo. Sonde JJ niệu quản giữ vai trò quan trọng trong điều trị các bệnh lý đường tiết niệu, giúp giải áp thận, duy trì dòng tiểu và phòng biến chứng. Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, người bệnh nên liên hệ bác sĩ chuyên khoa để được xử lý kịp thời và bảo vệ chức năng thận.