Sỏi cholesterol túi mật là gì? Nguyên nhân và cách phòng ngừa

Sỏi cholesterol túi mật đang trở thành vấn đề sức khỏe phổ biến ở nhiều người, đặc biệt là những người có chế độ ăn giàu chất béo. Theo các nghiên cứu y tế, loại sỏi này chiếm tỷ lệ lớn trong các trường hợp sỏi túi mật. Bệnh có thể không gây triệu chứng ban đầu nhưng nếu không điều trị kịp thời, có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như viêm túi mật hoặc tắc nghẽn ống mật. Hiểu biết về tình trạng này giúp chúng ta nhận diện sớm các dấu hiệu và áp dụng biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Hãy cùng Trung tâm Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau đây nhé!

Sỏi cholesterol túi mật là gì?

Sỏi cholesterol ở túi mật là những viên sỏi hình thành chủ yếu từ cholesterol dư thừa trong túi mật, một cơ quan nhỏ hình quả lê nằm ngay dưới gan, có chức năng lưu trữ và tập trung dịch mật để hỗ trợ quá trình tiêu hóa chất béo từ thức ăn. Loại sỏi này thường có màu vàng nhạt hoặc trắng đục, hình dạng cầu tròn hoặc đa diện với các cạnh sắc nét, và được phân loại thành hai dạng chính:

Sỏi nguyên chất: Hiếm gặp hơn, thường cứng, kích thước lớn và chỉ chứa cholesterol tinh khiết.
Sỏi hỗn hợp: Phổ biến hơn, kết hợp với các thành phần như canxi, bilirubin, muối mật, dẫn đến kích thước nhỏ hơn nhưng số lượng nhiều viên, dễ gây tắc nghẽn.

*Sỏi cholesterol túi mật thường có màu vàng nhạt hoặc trắng đục, hình cầu tròn hoặc đa diện với các cạnh sắc nét*

Nguyên nhân hình thành sỏi cholesterol túi mật

Sỏi cholesterol hình thành khi cơ thể có quá nhiều cholesterol tích tụ trong túi mật, một túi nhỏ dưới gan dùng để lưu trữ dịch mật giúp tiêu hóa thức ăn dầu mỡ. Dịch mật chứa các chất như acid mật và lecithin để "hòa tan" cholesterol. Nếu gan tiết ra cholesterol nhiều hơn mức các chất này có thể xử lý, cholesterol sẽ không tan hết, mà kết tinh lại thành những viên sỏi cứng.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ gây sỏi cholesterol bao gồm:

Ăn nhiều đồ chiên xào, đồ ăn nhanh giàu chất béo xấu.
Thừa cân, béo phì khiến gan sản xuất nhiều cholesterol.
Giảm cân đột ngột giải phóng cholesterol ồ ạt.
Mang thai hoặc dùng thuốc tránh thai chứa hormone estrogen làm thay đổi dịch mật.
Yếu tố di truyền từ gia đình, phụ nữ trên 40 tuổi, đặc biệt người gốc Mexico hoặc Tây Ban Nha dễ mắc hơn do đặc thù cơ địa.
Túi mật co bóp yếu hoặc dịch mật ứ đọng lâu, cholesterol càng dễ đọng lại thành sỏi.

Về câu hỏi cholesterol thấp có gây bệnh sỏi túi mật không? Câu trả lời là không, thực tế cholesterol thấp không phải là yếu tố gây sỏi mà ngược lại, nồng độ cholesterol cao trong máu và dịch mật mới là nguyên nhân chính dẫn đến sự hình thành sỏi cholesterol trong túi mật. Mức cholesterol thấp thực tế giúp giảm nguy cơ, miễn là duy trì lối sống lành mạnh.

*Ăn nhiều đồ ăn nhanh giàu chất béo xấu là yếu tố nguy cơ gây hình thành sỏi cholesterol*

Triệu chứng và biến chứng của bệnh

Người bị sỏi túi mật không có dấu hiệu gì rõ rệt, khiến bệnh thường được phát hiện tình cờ qua các kiểm tra sức khỏe định kỳ như chụp X-quang, siêu âm bụng hoặc trong quá trình phẫu thuật khác. Điều này xảy ra vì sỏi có thể nằm yên trong túi mật mà không gây tắc nghẽn. Tuy nhiên, nếu một viên sỏi lớn di chuyển và kẹt lại ở ống dẫn mật hoặc cổ túi mật, nó sẽ gây ra cơn đau quặn dữ dội, nhưng sẽ giảm dần và biến mất nếu sỏi trôi qua và rơi vào phần đầu ruột non, giải phóng tắc nghẽn.

Các triệu chứng phổ biến nhất bao gồm đau bụng kéo dài ít nhất 30 phút ở vùng bụng trên hoặc giữa bên phải, có thể là đau liên tục, quặn thắt, nhói buốt hoặc âm ỉ khó chịu, thường xảy ra sau bữa ăn giàu chất béo.

Ngoài ra, người bệnh có thể bị sốt cao do viêm nhiễm, da và lòng trắng mắt chuyển sang màu vàng (gọi là vàng da) vì mật không thoát ra được, tích tụ trong máu. Một số dấu hiệu khác ít gặp hơn là phân có màu xám nhạt như đất sét do thiếu sắc tố mật, kèm theo buồn nôn, nôn ói khiến cơ thể mệt mỏi.

*Sỏi túi mật khiến người bệnh đau quặn thắt ở vùng bụng bên phải*

Một số cách phòng ngừa sỏi cholesterol ở túi mật

Việc phòng ngừa sỏi mật không hề phức tạp. Để bảo vệ túi mật và tránh khỏi những cơn đau khó chịu, bạn cần chủ động xây dựng những thói quen tốt ngay từ hôm nay. Bạn có thể giảm nguy cơ mắc sỏi mật nếu bạn chủ động thực hiện những cách sau đây:

Hạn chế bỏ bữa: Cố gắng tuân thủ giờ ăn thường lệ mỗi ngày.
Giảm cân từ từ: Nếu cần giảm cân, hãy giảm từ từ, đặt mục tiêu giảm 0,5 đến 1kg mỗi tuần. Giảm cân nhanh có thể làm tăng nguy cơ sỏi mật.
Ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ: Bổ sung nhiều thực phẩm giàu chất xơ vào chế độ ăn uống, chẳng hạn như trái cây, rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt.
Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Béo phì và thừa cân làm tăng nguy cơ sỏi mật. Hãy cố gắng đạt được cân nặng khỏe mạnh. Sau đó, hãy cố gắng duy trì cân nặng khỏe mạnh bằng cách tiếp tục chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên.

*Tập thể dục đều đặn cũng giúp giảm nguy cơ hình thành sỏi cholesterol trong túi mật*

Tóm lại, sỏi cholesterol túi mật là một bệnh lý phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả thông qua lối sống lành mạnh. Bằng cách chú trọng đến chế độ ăn uống cân bằng kết hợp với tập luyện đều đặn và kiểm tra sức khỏe định kỳ, bạn có thể giảm đáng kể nguy cơ hình thành sỏi cũng như tránh các biến chứng nghiêm trọng như viêm túi mật hay tắc nghẽn đường mật. Việc chủ động theo dõi các dấu hiệu bất thường của cơ thể và thăm khám chuyên khoa khi cần thiết sẽ giúp quá trình điều trị đạt hiệu quả cao hơn. Hãy bảo vệ sức khỏe túi mật ngay từ hôm nay để duy trì chất lượng sống lâu dài và bền vững.