Sẹo phì đại là gì? Sẹo lồi và sẹo phì đại có giống nhau không?

Sẹo phì đại và sẹo lồi đều là những dạng sẹo thường gặp, khiến nhiều người mất tự tin trong giao tiếp và sinh hoạt hằng ngày. Tuy cùng xuất hiện sau khi da bị tổn thương, nhưng hai loại sẹo này lại có những đặc điểm khác nhau mà không phải ai cũng phân biệt được. Tìm hiểu rõ sẹo phì đại là gì và sự khác biệt giữa sẹo phì đại với sẹo lồi sẽ giúp bạn lựa chọn cách chăm sóc và điều trị phù hợp.

Sẹo phì đại là gì?

Sẹo phì đại là một dạng sẹo bất thường, thường dày và nổi rõ trên bề mặt da. Đây là hậu quả của quá trình lành thương khi cơ thể sản sinh quá nhiều mô liên kết tại vị trí bị tổn thương. Thay vì hình thành lớp da phẳng như bình thường, lượng mô dư thừa khiến vết sẹo nhô cao, trở nên cứng và kém đàn hồi hơn so với vùng da lành xung quanh.

Trong đa số trường hợp, những vết thương nông chỉ ảnh hưởng đến lớp biểu bì thường lành nhanh và hầu như không để lại dấu vết. Tuy nhiên, khi tổn thương ăn sâu vào lớp hạ bì hoặc mô dưới da, cơ thể phải huy động quá trình sản xuất collagen để bù đắp. Nếu collagen được tạo ra ở mức vừa phải, mô sẹo sẽ bằng phẳng và ít gây chú ý. 

Ngược lại, khi lượng collagen sinh ra quá nhiều, chúng tích tụ thành mô dày đặc, khiến sẹo trở nên dày và nổi gồ bất thường. Đây chính là cơ chế hình thành sẹo phì đại.

Sẹo phì đại thường xuất hiện tại những vùng da chịu nhiều sức căng hoặc áp lực cơ học, chẳng hạn như lưng, ngực, vai, cánh tay trên, khuỷu tay hay quanh các khớp. Tuy nhiên, bất kỳ vết thương nào trên cơ thể, nếu quá trình lành thương diễn ra không bình thường, đều có thể để lại dạng sẹo này. Các nguyên nhân phổ biến dẫn đến sẹo phì đại gồm tai nạn, bỏng, viêm nhiễm, phẫu thuật, thậm chí là côn trùng cắn, mụn trứng cá, thủy đậu, xỏ khuyên hoặc hình xăm.

Mặc dù cơ chế chính xác vẫn chưa được làm rõ, nhiều yếu tố đã được ghi nhận có liên quan đến sự hình thành những vết sẹo bất thường này. Viêm toàn thân là một trong những yếu tố được cho là làm tăng nguy cơ, bởi các tình trạng gây viêm thường thúc đẩy quá trình sản xuất quá mức collagen. Một số giả thuyết còn cho rằng hormone sinh dục có thể làm tăng tình trạng viêm và từ đó ảnh hưởng đến nguy cơ hình thành sẹo. 

Ngoài ra, có nghiên cứu ghi nhận lực cơ học tác động lên vết thương, như sức căng hoặc áp lực lặp đi lặp lại, được chứng minh là yếu tố quan trọng góp phần làm tăng nguy cơ xuất hiện sẹo bệnh lý.

Sẹo lồi và sẹo phì đại có giống nhau không?

Điểm chung giữa sẹo phì đại và sẹo lồi là đều bắt nguồn từ những tổn thương da ăn sâu đến lớp hạ bì. Nhìn từ bên ngoài, sẹo phì đại và sẹo lồi thường có hình dạng khá giống nhau vì đều là những vết sẹo dày, nhô cao hơn mặt da bình thường. Chính sự tương đồng này khiến nhiều người dễ nhầm lẫn giữa hai loại sẹo. Tuy nhiên hai loại sẹo này vẫn có những điểm khác biệt, cụ thể như sau:
 

Điểm khác biệt	Sẹo phì đại	Sẹo lồi
Vị trí	Phổ biến hơn ở vùng da căng và nằm trong vùng vết thương	Tất cả các vùng da, thường mở rộng ra ngoài vùng vết thương
Màu sắc	Hồng, đỏ	Đỏ, tím
Thời gian tiến triển	Từ 1 đến 2 tháng sau vết thương	Từ nhiều tháng đến nhiều năm sau vết thương
Triệu chứng kèm	Ít gặp hơn	Đau, ngứa tại vị trí sẹo
Sắp xếp collagen	Các sợi collagen song song với lớp biểu bì	Các sợi collagen được sắp xếp ngẫu nhiên, không có tổ chức
Tính di truyền	Hiếm	Có tính di truyền
Đối tượng mắc phải	Mọi loại da	Người có da sẫm màu
Điều trị	Dễ điều trị hơn	Khó điều trị hơn, không biến mất nếu không điều trị

Bảng trên đã cho thấy những điểm khác biệt giữa sẹo lồi và sẹo phì đại, từ vị trí, cách tiến triển, màu sắc cho đến điều trị.

Yếu tố nào làm tăng nguy cơ hình thành sẹo phì đại?

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ hình thành sẹo phì đại, khiến quá trình lành thương trở nên bất thường và để lại những vết sẹo dày, cứng và mất thẩm mỹ. Trong đó, bỏng, đặc biệt là bỏng ở cấp độ 2 và 3, được xem là nguyên nhân phổ biến nhất bởi các vết thương này thường gây tổn thương sâu, kéo dài và dễ để lại sẹo.

Ngoài ra, tình trạng viêm toàn thân cũng có thể góp phần thúc đẩy phản ứng quá mức của cơ thể trong quá trình tái tạo da, dẫn đến sự tích tụ collagen bất thường tại vị trí tổn thương.

Những vết thương khó lành do nhiễm trùng cũng là yếu tố quan trọng, bởi khi vết thương bị viêm hoặc kéo dài thời gian hồi phục, nguy cơ để lại sẹo phì đại sẽ cao hơn. Bên cạnh các yếu tố bên ngoài, yếu tố di truyền cũng đóng vai trò không nhỏ. Một số gia đình có khuynh hướng dễ hình thành sẹo bất thường, đặc biệt là sẹo lồi, từ đó cho thấy tính chất bẩm sinh và sự liên quan đến yếu tố cơ địa trong cơ chế hình thành sẹo.

Như vậy, nguy cơ xuất hiện sẹo phì đại không chỉ phụ thuộc vào đặc điểm của vết thương mà còn chịu ảnh hưởng bởi tình trạng toàn thân và yếu tố di truyền của từng người.

Bài viết đã cung cấp thông tin về chủ đề sẹo phì đại. Có thể thấy, sẹo phì đại và sẹo lồi không hoàn toàn giống nhau. Trong khi sẹo phì đại chỉ giới hạn trong phạm vi vết thương cũ và có xu hướng mờ dần theo thời gian, thì sẹo lồi lại phát triển lan rộng ra ngoài ranh giới tổn thương và khó biến mất tự nhiên. Việc phân biệt đúng hai loại sẹo này đóng vai trò quan trọng trong lựa chọn phương pháp điều trị, từ đó mang lại hiệu quả thẩm mỹ cao và cải thiện chất lượng cuộc sống.