Rối loạn tiêu hoá ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân và cách phòng ngừa

Rối loạn tiêu hoá là tình trạng khá phổ biến ở trẻ sơ sinh, khiến con hay quấy khóc, bú kém và chậm tăng cân. Vậy những lý do khiến trẻ sơ sinh bị rối loạn tiêu hoá là gì và cha mẹ nên làm gì để giúp con sớm thoải mái, tiêu hoá khỏe mạnh trở lại?

Rối loạn tiêu hoá ở trẻ sơ sinh là gì?

Rối loạn tiêu hoá ở trẻ sơ sinh là tình trạng hệ tiêu hoá của bé chưa hoạt động ổn định hoặc bị mất cân bằng tạm thời, khiến quá trình hấp thu và chuyển hoá dinh dưỡng diễn ra không hiệu quả. Đây là vấn đề khá phổ biến trong những năm tháng đầu đời, khi dạ dày, ruột và các enzym tiêu hoá của trẻ vẫn còn non nớt, dễ bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bên ngoài như chế độ bú, loại sữa, hay cách chăm sóc của cha mẹ. Khi bị rối loạn tiêu hoá, bé thường xuất hiện các biểu hiện rõ rệt như:

• Bú ít, nôn trớ thường xuyên.
• Đi ngoài phân lỏng, sủi bọt hoặc có mùi chua.
• Bụng căng, đầy hơi, khó chịu.
• Hay quấy khóc, khó ngủ, đặc biệt là sau khi bú.

Đây không phải là bệnh lý nguy hiểm, nhưng nếu kéo dài có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng, khiến bé chậm lớn và suy giảm sức đề kháng.

Những lý do khiến trẻ sơ sinh bị rối loạn tiêu hoá

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến rối loạn tiêu hoá ở trẻ sơ sinh. Dưới đây là những lý do thường gặp nhất mà cha mẹ cần chú ý.

Hệ tiêu hoá của trẻ còn non yếu

Trong 6 tháng đầu đời, hệ tiêu hoá của trẻ vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Lượng enzym tiêu hoá, lợi khuẩn đường ruột và khả năng hấp thu chưa ổn định, khiến bé dễ bị rối loạn khi có sự thay đổi nhỏ trong chế độ ăn hoặc môi trường sống.

Trẻ bú sai cách hoặc bú không đủ

Nhiều trẻ sơ sinh bị đầy hơi, nôn trớ do bú sai tư thế hoặc nuốt nhiều không khí khi bú. Nếu mẹ cho bé bú quá nhanh hoặc bú chưa hết sữa một bên bầu, con có thể chỉ nhận được phần sữa đầu loãng, thiếu chất béo, dẫn đến khó tiêu hoặc đi phân lỏng.

Khi cho con bú, nên giữ đầu bé cao hơn bụng, sau khi bú nhớ vỗ ợ hơi nhẹ để tránh tích khí trong dạ dày.

Mẹ ăn uống không hợp lý khi cho con bú

Chế độ ăn của mẹ ảnh hưởng trực tiếp đến sữa. Nếu mẹ ăn quá nhiều thực phẩm khó tiêu như đồ chiên rán, hải sản tanh, đồ cay nóng hoặc uống cà phê, rượu bia, bé có thể bị đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón.

Thậm chí, một số bé nhạy cảm với protein sữa bò - khi mẹ uống sữa bò hoặc ăn sản phẩm từ sữa, con có thể phản ứng tiêu hoá bất thường.

Dùng sữa công thức không phù hợp

Không phải loại sữa công thức nào cũng hợp với hệ tiêu hoá của bé. Nếu chọn loại sữa không phù hợp, bé có thể bị khó tiêu, nôn trớ, đầy hơi, đi phân sống hoặc táo bón. Cha mẹ nên chọn sữa công thức gần giống sữa mẹ, chứa men vi sinh (probiotic) hoặc chất xơ hòa tan (prebiotic) để hỗ trợ hệ tiêu hoá khỏe mạnh.

Trẻ bị loạn khuẩn đường ruột do dùng kháng sinh

Một trong những lý do phổ biến khiến trẻ sơ sinh bị rối loạn tiêu hoá là do sử dụng kháng sinh. Kháng sinh không chỉ tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh mà còn làm giảm lợi khuẩn trong đường ruột, khiến hệ tiêu hoá mất cân bằng. Từ đó, bé dễ bị tiêu chảy, phân chua, bụng căng và quấy khóc.

Vệ sinh bình sữa và dụng cụ pha sữa không đảm bảo

Nhiều trường hợp bé bị rối loạn tiêu hoá do vi khuẩn xâm nhập từ bình sữa, núm ti, muỗng pha sữa không được tiệt trùng kỹ. Vi khuẩn dễ sinh sôi trong môi trường ẩm ấm của bình sữa, gây nhiễm khuẩn đường ruột ở trẻ nhỏ.

Thay đổi môi trường sống hoặc thời tiết

Trẻ sơ sinh rất nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ, thời tiết hoặc môi trường. Khi thời tiết chuyển mùa, bé có thể ăn kém, tiêu hoá chậm hoặc bị rối loạn tiêu hoá tạm thời. Ngoài ra, nếu bé đi nhà trẻ sớm, tiếp xúc với môi trường mới có nhiều vi khuẩn lạ, nguy cơ rối loạn tiêu hoá càng cao.

Cách phòng tránh rối loạn tiêu hoá ở trẻ sơ sinh

Để giúp hệ tiêu hoá của bé luôn hoạt động ổn định và hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, cha mẹ nên chủ động xây dựng cho con một chế độ chăm sóc khoa học và phù hợp với độ tuổi. Dưới đây là một số biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả mà bố mẹ có thể áp dụng hằng ngày để giúp bé tiêu hoá khỏe mạnh hơn:

Cho bé bú đúng tư thế và đủ cữ

• Giữ đầu bé cao hơn bụng khi bú.
• Cho bé bú hết sữa một bên rồi mới chuyển bên còn lại.
• Sau khi bú, bế bé thẳng và vỗ ợ hơi nhẹ.

Giữ vệ sinh dụng cụ pha sữa

Tiệt trùng bình sữa, núm ti, muỗng pha sữa bằng nước sôi hoặc máy tiệt trùng chuyên dụng trước mỗi lần sử dụng.

Duy trì chế độ ăn khoa học cho mẹ

Mẹ nên ăn đủ nhóm chất, tránh đồ cay nóng, chiên rán hoặc có chất kích thích. Bổ sung rau xanh, trái cây và uống đủ nước để nguồn sữa mát, dễ tiêu cho bé.

Chọn sữa công thức phù hợp

Nếu bé phải dùng sữa công thức, nên chọn loại dễ tiêu, có chứa men vi sinh hoặc chất xơ hòa tan giúp hỗ trợ hệ tiêu hoá và tăng lợi khuẩn đường ruột.

Bổ sung men vi sinh khi cần thiết

Theo hướng dẫn của bác sĩ, việc bổ sung men vi sinh hoặc thực phẩm chứa lợi khuẩn (như sữa chua dành cho trẻ nhỏ) có thể giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, phòng rối loạn tiêu hoá hiệu quả.

Rối loạn tiêu hoá ở trẻ sơ sinh tuy phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh và cải thiện nếu cha mẹ hiểu rõ nguyên nhân. Những lý do khiến trẻ sơ sinh bị rối loạn tiêu hoá thường xuất phát từ hệ tiêu hoá non yếu, chế độ bú sai cách, sữa công thức không phù hợp hoặc vệ sinh chưa đảm bảo. Vì vậy, hãy chăm sóc bé đúng cách, duy trì chế độ ăn khoa học cho mẹ và giữ vệ sinh tuyệt đối để con yêu luôn tiêu hoá tốt, phát triển khỏe mạnh mỗi ngày.