Rối loạn tiêu hóa ở người lớn: Nguyên nhân, cách khắc phục

Rối loạn tiêu hóa ở người lớn là tình trạng khá phổ biến, xảy ra khi hệ tiêu hóa hoạt động không ổn định, gây ra các triệu chứng như đầy hơi, chướng bụng, đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón. Cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu về tình trạng rối loạn tiêu hóa ở người lớn nhé.

Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa ở người lớn

Có rất nhiều nguyên nhân khiến người trưởng thành gặp tình trạng rối loạn tiêu hóa. Đây có thể là hậu quả của chế độ sinh hoạt thiếu khoa học, áp lực tâm lý kéo dài, lạm dụng thuốc hoặc do bệnh lý tiềm ẩn trong hệ tiêu hóa. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến và thường gặp nhất:

Chế độ ăn uống không hợp lý

Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến rối loạn tiêu hóa ở người lớn. Một số thói quen xấu thường gặp bao gồm:

• Ăn quá nhanh, nhai không kỹ khiến thức ăn chưa được nghiền nhỏ, dạ dày phải làm việc nhiều hơn để tiêu hóa, dễ dẫn tới đầy hơi, chướng bụng.
• Ăn uống thất thường, bỏ bữa hoặc ăn khuya khiến dịch vị tiết ra không đúng chu kỳ, làm tổn thương niêm mạc dạ dày.
• Dùng nhiều thực phẩm chiên rán, cay nóng, đồ ngọt và thực phẩm chế biến sẵn làm tăng axit dạ dày, gây rối loạn nhu động ruột.
• Uống nhiều rượu bia, cà phê hoặc nước ngọt có gas làm kích thích niêm mạc đường tiêu hóa, ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dưỡng chất.

Căng thẳng, stress kéo dài

Ít ai biết rằng não và ruột có mối liên hệ chặt chẽ qua trục não - ruột. Khi cơ thể rơi vào trạng thái căng thẳng hoặc lo âu kéo dài, não sẽ gửi tín hiệu ảnh hưởng đến hệ thần kinh ruột, gây rối loạn nhu động ruột và thay đổi tiết dịch tiêu hóa.

Nếu không kiểm soát stress kịp thời, rối loạn tiêu hóa có thể tái phát thường xuyên và dần chuyển sang hội chứng ruột kích thích.

Lạm dụng thuốc

Một số loại thuốc tuy cần thiết trong điều trị bệnh nhưng lại ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tiêu hóa khi sử dụng lâu dài, đặc biệt là:

• Thuốc kháng sinh: Tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi trong đường ruột, làm mất cân bằng hệ vi sinh, gây tiêu chảy, đầy bụng.
• Thuốc giảm đau, kháng viêm: Có thể gây viêm, loét niêm mạc dạ dày, dẫn đến ợ chua, đau bụng.
• Thuốc dạ dày hoặc thuốc kháng axit: Nếu dùng không đúng liều, có thể khiến dạ dày giảm tiết dịch, gây khó tiêu, đầy hơi.

Do bệnh lý tiêu hóa nền

Nhiều trường hợp rối loạn tiêu hóa không chỉ là biểu hiện tạm thời mà là dấu hiệu của các bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn, chẳng hạn:

• Viêm dạ dày, loét dạ dày - tá tràng: Gây đau bụng, ợ chua, buồn nôn sau khi ăn.
• Hội chứng ruột kích thích (IBS): Gây đau bụng, thay đổi thói quen đi tiêu, chướng hơi, đầy bụng.
• Viêm đại tràng mãn tính: Khiến người bệnh tiêu chảy kéo dài, phân có nhầy, đau quặn bụng.
• Rối loạn gan mật: Khi chức năng gan - mật suy giảm, khả năng tiêu hóa chất béo bị ảnh hưởng, gây khó tiêu, buồn nôn.

Nếu rối loạn tiêu hóa xuất hiện liên tục nhiều tuần, kèm đau bụng dữ dội hoặc sụt cân nhanh, người bệnh nên đi khám để phát hiện bệnh lý nền kịp thời.

Các yếu tố khác ảnh hưởng

Ngoài những nguyên nhân chính trên, một số yếu tố khác cũng có thể góp phần làm rối loạn tiêu hóa như:

• Thói quen ít vận động, ngồi lâu: Làm chậm nhu động ruột, gây táo bón.
• Thay đổi nội tiết tố (ở phụ nữ): Trong thời kỳ kinh nguyệt, mang thai hoặc mãn kinh, hormone thay đổi có thể khiến ruột nhạy cảm hơn.
• Nhiễm khuẩn đường ruột: Do ăn uống không đảm bảo vệ sinh, khiến vi khuẩn hoặc ký sinh trùng xâm nhập, gây tiêu chảy và đau bụng.
• Thiếu ngủ, sinh hoạt thất thường: Khiến cơ thể mệt mỏi, rối loạn nhịp sinh học, ảnh hưởng đến tiết dịch tiêu hóa.

Rối loạn tiêu hóa ở người lớn có nguy hiểm không?

Rối loạn tiêu hóa ở người lớn nhìn chung không quá nguy hiểm nếu chỉ xảy ra trong thời gian ngắn, nguyên nhân chủ yếu do chế độ ăn uống không hợp lý, căng thẳng kéo dài, uống nhiều rượu bia hoặc sử dụng thuốc kháng sinh. Khi loại bỏ được tác nhân gây ra, tình trạng thường sẽ thuyên giảm nhanh chóng mà không để lại biến chứng nghiêm trọng.

Tuy nhiên, nếu rối loạn tiêu hóa kéo dài hoặc tái phát thường xuyên, kèm các dấu hiệu như đau bụng dữ dội, chán ăn, sụt cân nhanh, đi ngoài phân đen hoặc có máu, người bệnh cần đặc biệt lưu ý. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo viêm loét dạ dày - tá tràng, viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích hoặc ung thư đường tiêu hóa. Trong trường hợp này, nên đi khám bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh để tình trạng trở nên nghiêm trọng và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.

Làm sao để giảm tính trạng rối loạn tiêu hóa ở người lớn?

Để giảm tình trạng rối loạn tiêu hóa ở người lớn, điều quan trọng nhất là điều chỉnh lại chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày. Người bệnh nên ăn uống điều độ, chia nhỏ bữa ăn, tránh bỏ bữa hoặc ăn quá no. Hạn chế các thực phẩm chiên rán, cay nóng, nhiều dầu mỡ, rượu bia và cà phê vì chúng có thể kích thích niêm mạc dạ dày và ruột. Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ, rau xanh, sữa chua, trái cây tươi để hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột và cải thiện tiêu hóa. Uống đủ nước mỗi ngày cũng giúp hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru hơn.

Bên cạnh đó, cần duy trì lối sống lành mạnh bằng cách ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng kéo dài, tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc đạp xe để tăng cường nhu động ruột. Hạn chế lạm dụng thuốc kháng sinh hoặc thuốc giảm đau nếu không có chỉ định của bác sĩ, vì chúng có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. 

Nếu tình trạng rối loạn tiêu hóa kéo dài trên 2 tuần hoặc có biểu hiện nặng như đau bụng dữ dội, đi ngoài ra máu, buồn nôn nhiều, người bệnh nên đi khám chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán chính xác và điều trị đúng cách.

Tóm lại, rối loạn tiêu hóa ở người lớn là tình trạng khá phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu phát hiện sớm và thay đổi lối sống hợp lý. Việc ăn uống lành mạnh, sinh hoạt điều độ và giữ tinh thần thoải mái không chỉ giúp hệ tiêu hóa hoạt động ổn định mà còn nâng cao sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng kéo dài hoặc tái phát thường xuyên, người bệnh không nên chủ quan mà cần đi khám bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để tìm ra nguyên nhân chính xác và có hướng điều trị phù hợp, tránh những biến chứng đáng tiếc về sau.