Nhiễm trùng uốn ván​: Triệu chứng và biện pháp phòng ngừa

Chỉ một vết xước nhỏ cũng có thể mở đường cho một kẻ thù vô hình - vi khuẩn uốn ván. Ít ai ngờ rằng từ những tổn thương tưởng như vô hại, nguy cơ tử vong lại rình rập. Hiểu rõ triệu chứng và chủ động phòng ngừa nhiễm trùng uốn ván​ là cách duy nhất để không bị bất ngờ trước căn bệnh chết người này.

Nhiễm trùng uốn ván là gì?

Nhiễm trùng uốn ván là một bệnh lý cấp tính do vi khuẩn Clostridium tetani gây ra - loại vi khuẩn tồn tại phổ biến trong đất bẩn, bùn lầy, phân súc vật. Khi có vết thương ngoài da, đặc biệt là các vết sâu, vi khuẩn này có cơ hội xâm nhập vào cơ thể, phát triển và sản sinh ra độc tố thần kinh Tetanus exotoxin. Độc tố này tấn công trực tiếp vào hệ thần kinh trung ương, làm khởi phát các cơn co cứng cơ, co giật và có thể dẫn đến suy hô hấp nguy hiểm tính mạng - hình thành nên tình trạng nhiễm trùng uốn ván.

Những con đường phổ biến dẫn đến nhiễm trùng uốn ván thường bao gồm:

• Các vết thương sâu do đinh rỉ, dao sắc, mảnh gỗ dơ hoặc vết cắn từ động vật.
• Ở phụ nữ, nguy cơ nhiễm trùng uốn ván tăng cao nếu quy trình sinh nở hoặc phá thai thực hiện bằng các dụng cụ không đảm bảo vô trùng.
• Ở trẻ sơ sinh, nhiễm trùng uốn ván có thể xảy ra nếu dây rốn được cắt hoặc chăm sóc bằng các dụng cụ không sạch, hoặc do bàn tay của người đỡ đẻ không đảm bảo vệ sinh.
• Trẻ nhỏ cũng không ngoại lệ khi bị lây nhiễm qua các thủ thuật y tế thiếu an toàn như cắt bao quy đầu, rạch da, hay dùng vật bẩn đắp lên vết thương.

Các biểu hiện khi bị nhiễm trùng uốn ván

Nhiễm trùng uốn ván được phân thành 4 thể lâm sàng: uốn ván toàn thân, uốn ván cục bộ, uốn ván đầu và uốn ván sơ sinh. Trong đó, thể toàn thân là dạng phổ biến nhất, chiếm đa số các trường hợp ghi nhận. Thông thường, sau khi bị tổn thương ngoài da, bệnh có thể khởi phát trong khoảng từ 3 đến 10 ngày, đôi khi kéo dài tới 3 tuần. Đáng lưu ý, thời gian ủ bệnh càng ngắn thì nguy cơ tử vong càng cao.

Dấu hiệu nhận biết nhiễm trùng uốn ván bắt đầu bằng những cơn co cứng cơ kèm theo cảm giác đau đớn dữ dội. Biểu hiện điển hình là:

• Co thắt các cơ hàm khiến bệnh nhân khó mở miệng (hay còn gọi là tình trạng "khóa hàm").
• Co cứng các cơ vùng mặt, tạo nên vẻ mặt "cười nhăn" đặc trưng.
• Cứng gáy, co rút cơ thân như cơ lưng, cơ bụng, có thể dẫn đến tình trạng gồng cứng toàn thân.

Một số bệnh nhân bị cong ưỡn người ra sau như một tấm ván, cong lệch sang một bên hoặc gập người ra trước. Ở thể nặng, các cơn co cứng toàn thân bùng phát mạnh mẽ, gây đau đớn tột độ, cơ thể xanh tím và có nguy cơ ngừng thở.

Uốn ván cục bộ ít gặp hơn và có mức độ nhẹ hơn, khi các triệu chứng giới hạn tại nhóm cơ gần vị trí tổn thương, tiên lượng thường khả quan. Riêng uốn ván đầu, một thể hiếm gặp của uốn ván cục bộ, thường liên quan đến tổn thương vùng đầu hoặc nhiễm khuẩn tai.

Với trẻ sơ sinh, nhiễm trùng uốn ván có diễn biến đặc biệt nghiêm trọng. Trong hai ngày đầu sau sinh, trẻ vẫn bú và khóc bình thường. Tuy nhiên, từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 28, bệnh khởi phát với các dấu hiệu như: Cứng hàm, không bú được, co cứng toàn thân, thở gấp, da tím tái. Những cơn co gồng dữ dội thậm chí có thể gây gãy xương. Ngoài ra, đa phần trẻ sốt cao dao động bất thường (lúc lên trên 41°C, lúc hạ xuống dưới 35°C), một dấu hiệu cảnh báo tiên lượng xấu.

Cách phòng ngừa nhiễm trùng uốn ván

Để tránh nguy cơ nhiễm trùng uốn ván, việc chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa là điều không thể xem nhẹ. Dưới đây là một số cách bảo vệ sức khỏe bạn cần ghi nhớ.

Tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch

Tiêm vắc xin uốn ván theo lịch trình khuyến cáo là chìa khóa giúp cơ thể tạo ra hàng rào miễn dịch vững chắc. Đây là biện pháp hiệu quả nhất không chỉ bảo vệ bản thân mà còn góp phần giảm nguy cơ bùng phát bệnh trong cộng đồng.

Nhắc lại vắc xin định kỳ

Khả năng miễn dịch sẽ suy giảm theo thời gian. Do đó, việc tiêm nhắc lại vắc xin uốn ván mỗi 10 năm là cần thiết để duy trì hiệu quả phòng bệnh. Hãy kiểm tra lịch sử tiêm chủng của bạn và gia đình để không bỏ lỡ các mũi tiêm quan trọng.

Xử lý vết thương đúng cách

Ngay khi bị thương, hãy nhanh chóng rửa sạch vết thương dưới vòi nước và xà phòng. Có thể sử dụng thêm dung dịch sát khuẩn để tiêu diệt vi khuẩn, đồng thời băng bó đúng kỹ thuật nhằm ngăn chặn sự xâm nhập của mầm bệnh.

Cẩn trọng khi tiếp xúc môi trường bẩn

Nếu có vết thương hở, nên tránh tiếp xúc với đất, cát hoặc môi trường dễ ô nhiễm. Trong trường hợp buộc phải làm việc ở những nơi có nguy cơ cao, cần mang đầy đủ thiết bị bảo hộ để hạn chế rủi ro.

Chủ động thăm khám y tế khi có dấu hiệu bất thường

Khi vết thương có biểu hiện sưng đỏ, đau nhức hoặc tiết dịch, đừng chủ quan. Việc thăm khám và xử lý sớm tại cơ sở y tế giúp phòng ngừa nhiễm trùng uốn ván tiến triển nặng và bảo vệ tính mạng.

Nhiễm trùng uốn ván là một căn bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu chúng ta chủ động bảo vệ sức khỏe đúng cách. Việc nhận biết sớm các triệu chứng, xử lý vết thương đúng quy trình và đặc biệt là tiêm phòng đầy đủ vắc xin uốn ván sẽ giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc bệnh cũng như các biến chứng nghiêm trọng. Chủ động phòng ngừa nhiễm trùng uốn ván không chỉ là bảo vệ chính mình mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh, an toàn hơn.

Tiêm vắc xin uốn ván chính là "lá chắn" hiện đại, giúp bạn chủ động phòng tránh một căn bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể ngăn ngừa được. Tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, mỗi mũi tiêm không chỉ đơn thuần là một mũi vắc xin mà còn là cả một quy trình chăm sóc sức khỏe toàn diện - từ khâu bảo quản vắc xin đạt chuẩn GSP, đội ngũ y tế tận tâm, cho đến quy trình tiêm chủng an toàn, khép kín. Chỉ cần gọi đến 1800 6928, bạn sẽ được tư vấn và đặt lịch tiêm nhanh chóng, dễ dàng. Chủ động tiêm phòng uốn ván hôm nay - để an tâm vững bước mỗi ngày sau này.