Nguyên nhân trẻ sơ sinh ngủ hay vặn mình: Những điều cha mẹ cần biết

Tình trạng trẻ sơ sinh ngủ hay vặn mình là hiện tượng phổ biến nhưng không nên xem nhẹ. Đây có thể là biểu hiện sinh lý bình thường do hệ thần kinh chưa hoàn thiện, nhưng cũng có thể liên quan đến các yếu tố như thiếu canxi, giấc ngủ không sâu hoặc rối loạn tiêu hóa. Nhận diện đúng nguyên nhân sẽ giúp cha mẹ chủ động theo dõi, can thiệp kịp thời và tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ. Cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu về vấn đề sức khỏe này qua bài viết dưới đây.

Nguyên nhân trẻ sơ sinh ngủ hay vặn mình

Trẻ sơ sinh có nhiều phản xạ tự nhiên trong những tháng đầu đời, trong đó vặn mình khi ngủ là hiện tượng khá phổ biến khiến nhiều phụ huynh lo lắng. Trên thực tế, vặn mình có thể xuất phát từ nguyên nhân sinh lý hoàn toàn bình thường, nhưng cũng có thể là biểu hiện sớm của một số bệnh lý tiềm ẩn. 

Vặn mình do nguyên nhân sinh lý

Hiện tượng này thường gặp ở trẻ dưới 3 tháng tuổi, do hệ thần kinh trung ương chưa hoàn thiện, trẻ đang trong giai đoạn thích nghi với môi trường bên ngoài bụng mẹ.

• Hệ thần kinh chưa phát triển đầy đủ, đặc biệt là vỏ não và các đường dẫn truyền, dẫn đến các phản xạ vận động tự phát.
• Môi trường ngủ không thoải mái: Nhiệt độ phòng không phù hợp, tiếng ồn, ánh sáng mạnh.
• Trẻ đói hoặc quá no: Cảm giác khó chịu trong dạ dày khiến trẻ dễ cựa quậy, vặn mình khi ngủ.
• Trẻ gặp khó khăn khi đi tiêu hoặc bị táo bón.
• Bỉm ướt, quần áo quá chật, khăn quấn không phù hợp làm hạn chế vận động tự nhiên.

Vặn mình do nguyên nhân bệnh lý

Trong một số trường hợp, nếu trẻ vặn mình kéo dài, kèm theo biểu hiện bất thường như quấy khóc liên tục, ngủ không sâu, bỏ bú, phụ huynh cần chú ý đến các bệnh lý sau:

• Rối loạn tiêu hóa: Trào ngược dạ dày, đau bụng, đầy hơi.
• Hạ canxi máu: Biểu hiện bằng vặn mình, ngủ chập chờn, dễ giật mình.
• Dị ứng da hoặc viêm da gây ngứa: Trẻ thường xoay trở, vặn mình liên tục để giảm khó chịu.
• Côn trùng đốt hoặc dị vật lọt vào tai: Khiến trẻ có phản xạ nghiêng đầu, vặn người khi ngủ.
• Bệnh lý về gan hoặc vàng da ở trẻ sơ sinh: Đặc biệt khi đi kèm với vàng mắt, lừ đừ.
• Rối loạn thần kinh bẩm sinh: Có thể biểu hiện bằng các cử động bất thường, co giật nhẹ, không đáp ứng với các kích thích bên ngoài.

Nếu hiện tượng vặn mình đi kèm các dấu hiệu bất thường hoặc kéo dài sau 3 tháng tuổi, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để được đánh giá và xử trí kịp thời.

Triệu chứng trẻ sơ sinh hay vặn mình

Hiện tượng vặn mình ở trẻ sơ sinh có thể là phản ứng sinh lý bình thường hoặc cảnh báo một số vấn đề bệnh lý tiềm ẩn. Việc nhận biết đúng triệu chứng sẽ giúp cha mẹ theo dõi sát sao và kịp thời xử trí nếu cần thiết.

Dấu hiệu vặn mình do sinh lý (lành tính)

• Trẻ vặn mình nhẹ trong khi ngủ hoặc sau khi bú.
• Cựa quậy, uốn người, gồng nhẹ vào lúc chuyển giấc.
• Quấy khóc ban đêm, dễ dỗ, không kéo dài.
• Vẫn bú tốt, tăng cân đều, phản xạ bình thường.
• Vặn mình thường giảm sau 2-3 tháng tuổi mà không cần can thiệp y tế.

Dấu hiệu vặn mình do bệnh lý (cần theo dõi kỹ)

• Trẻ quấy khóc kéo dài, khó dỗ, ngủ không sâu.
• Gồng cứng người, nấc cụt nhiều, toát mồ hôi trộm.
• Co giật nhẹ, da tím tái hoặc nổi mẩn đỏ bất thường.
• Rụng tóc hình vành khăn, dấu hiệu gợi ý còi xương.
• Bú kém, không tăng cân, rối loạn tiêu hóa đi kèm.

Cách xử trí khi trẻ sơ sinh ngủ hay vặn mình

Trẻ sơ sinh ngủ hay vặn mình là hiện tượng thường gặp trong những tháng đầu đời. Tuy đa phần là sinh lý bình thường, nhưng nếu kéo dài hoặc đi kèm các biểu hiện bất thường, cần xác định rõ nguyên nhân để xử trí đúng cách, tránh ảnh hưởng đến giấc ngủ và sự phát triển toàn diện của trẻ.

Trường hợp vặn mình do bệnh lý

Khi trẻ có các biểu hiện như quấy khóc kéo dài, gồng người, co giật, da xanh tái, đổ mồ hôi trộm nhiều, chậm tăng cân…, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế chuyên khoa Nhi để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và can thiệp y tế kịp thời. Không tự ý sử dụng thuốc hoặc áp dụng các mẹo dân gian chưa được kiểm chứng.

Trường hợp vặn mình do nguyên nhân sinh lý

Nếu trẻ chỉ vặn mình nhẹ, không kèm theo dấu hiệu bất thường khác, có thể áp dụng một số biện pháp chăm sóc tại nhà:

• Đảm bảo môi trường ngủ thoáng mát, yên tĩnh: Nhiệt độ phòng lý tưởng khoảng 26–28°C, tránh gió lùa, ánh sáng mạnh và tiếng ồn.
• Thay tã thường xuyên và sử dụng trang phục phù hợp: Tã sạch, thoáng khí và quần áo mềm mại giúp hạn chế cảm giác khó chịu, ngứa ngáy khiến trẻ hay vặn mình.
• Chăm sóc da và quan sát tổn thương da: Kiểm tra vùng lưng, gáy, nếp gấp da nếu có dấu hiệu hăm, côn trùng cắn hay viêm da để xử trí kịp thời.
• Dinh dưỡng đầy đủ cho mẹ đang cho con bú: Duy trì chế độ ăn giàu canxi, vitamin D, protein và các vi chất cần thiết nhằm đảm bảo chất lượng sữa mẹ. Tránh kiêng khem quá mức sau sinh.
• Tăng cường giao tiếp da kề da, vỗ về, ôm ấp trẻ: Giúp ổn định thần kinh, tạo cảm giác an toàn, giảm các phản ứng giật mình hay vặn mình do lo âu, thiếu gắn kết cảm xúc.
• Tuyệt đối không áp dụng các mẹo truyền miệng không có cơ sở khoa học: Như xông hơi, đắp lá, chườm nóng… vì có thể gây kích ứng da, bỏng hoặc nhiễm trùng cho trẻ.

Nếu sau 3 tháng, tình trạng vặn mình không cải thiện hoặc xuất hiện thêm các biểu hiện bệnh lý khác, nên đưa trẻ đi khám để loại trừ các bệnh lý thần kinh, thiếu vi chất, rối loạn chuyển hóa.

Hiện tượng trẻ sơ sinh ngủ hay vặn mình có thể là phản xạ sinh lý bình thường trong giai đoạn phát triển, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo những bất thường tiềm ẩn về thần kinh, chuyển hóa hoặc dinh dưỡng. Do đó, việc nhận diện đúng nguyên nhân giúp cha mẹ lựa chọn phương pháp chăm sóc phù hợp, tránh lo lắng không cần thiết nhưng vẫn đảm bảo an toàn cho trẻ. Nếu trẻ vặn mình kèm theo biểu hiện bất thường hoặc kéo dài không cải thiện, cha mẹ nên đưa trẻ đến khám tại cơ sở y tế uy tín để được đánh giá và hỗ trợ kịp thời.