Người Nhật dạy giới tính cho trẻ bằng cách nào?

Việc lồng ghép giáo dục giới tính trong chương trình học tại Nhật Bản được xem là một yếu tố hỗ trợ phụ huynh giảm bớt lo lắng khi trẻ bắt đầu có những thắc mắc về cơ thể và sự phát triển giới tính. Tại bậc tiểu học, các nội dung liên quan đến sinh sản thường được giới thiệu ở mức độ cơ bản, chủ yếu về thay đổi sinh lý, sự phát triển của cơ thể. Những chủ đề chuyên sâu hơn như biện pháp tránh thai hay bệnh lây truyền qua đường tình dục chủ yếu được giảng dạy ở bậc trung học. Nội dung, thời lượng và cách triển khai giáo dục giới tính có sự khác biệt đáng kể giữa các địa phương, trường học và sự tham gia của phụ huynh.

Hình thành thói quen vệ sinh cá nhân cho trẻ từ bậc mẫu giáo

Tại các trường mẫu giáo ở Nhật Bản, trẻ nhỏ được hướng dẫn làm quen với việc tự phục vụ và sử dụng nhà vệ sinh, bao gồm cách rửa tay và giữ vệ sinh cá nhân cơ bản. Tuy nhiên, việc giáo dục vệ sinh vùng kín thường được thực hiện tại gia đình, dưới sự hướng dẫn của cha mẹ.

Giáo dục vệ sinh thân thể, như cách sử dụng giấy vệ sinh và thay đồ lót đúng cách, là một phần quan trọng trong chăm sóc trẻ nhỏ. Theo khuyến cáo của CDC, việc lau từ trước ra sau có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu, đặc biệt ở trẻ nữ, tuy nhiên chưa có bằng chứng rõ ràng cho thấy nội dung này được giảng dạy chính thức trong các trường mẫu giáo ở Nhật Bản.

Nhận biết sự khác biệt giữa trai và gái ở mẫu giáo lớn

Có thể chúng ta sẽ thấy hơi sốc khi nghe những đoạn đối thoại sau đây ở Nhật Bản:

• Cô giáo hỏi: “Nam và nữ khác nhau ở chỗ nào?”
• Các học sinh nhao nhao trả lời: “Quần/Áo không giống nhau”, “Chỗ đi tiểu không giống nhau”, “Nam có ‘chim nhỏ’ nhưng nữ thì không”…
• “Không phải, nữ cũng có các cơ quan tương tự như nam. Nhưng cơ quan sinh dục nữ nằm bên trong cơ, ngoài không thấy được.” Giáo viên sửa câu trả lời sai và dạy bé hiểu thế nào là cơ quan sinh dục bên trong.
• “Nữ còn tiết sữa được ạ?”
• Bé khác lại thắc mắc: “Nhưng tại sao nam không có sữa?”
• “Vì nữ cần sữa để nuôi con, ai cũng uống sữa mẹ mà lớn lên đúng không nè?”

Từ đó cô cũng tận dụng cơ hội giới thiệu vai trò giới tính cho trẻ mầm non và sự khác biệt trong gia đình. Không khó để chúng ta bắt gặp những cuộc thảo luận như thế trong các trường mẫu giáo tại Nhật. Người Nhật cho rằng giai đoạn mẫu giáo là cơ hội tốt để bé được dạy về giới tính, nhận thức vai trò giới cũng như nắm được sự khác biệt giữa cậu bé và cô bé ở đâu để lập nên ý thức tự bảo vệ mình.

Trẻ em Nhật được học kiến thức sinh sản từ thời tiểu học

Ở Nhật Bản, giáo dục giới tính được lồng ghép vào chương trình giáo dục sức khỏe từ tiểu học, nhưng nội dung và thời lượng có thể khác nhau đáng kể giữa các địa phương và trường học. Việc tổ chức các buổi học chuyên đề về giáo dục giới tính phụ thuộc vào chính sách từng trường và địa phương. Hiện chưa có quy định thống nhất về thời lượng cụ thể cho toàn hệ thống giáo dục quốc gia tại Nhật Bản.

Học sinh tiểu học ở Nhật Bản được giới thiệu các kiến thức cơ bản về sự phát triển của cơ thể, bao gồm thay đổi trong tuổi dậy thì. Những nội dung chuyên sâu hơn như kinh nguyệt, quá trình thụ thai và sinh sản thường được giảng dạy từ cấp trung học cơ sở. 

Bé trung học thì được tìm hiểu về những biện pháp tránh thai, các bệnh lây qua đường tình dục và những khía cạnh đạo đức. Một số phụ huynh Nhật Bản chia sẻ rằng giáo dục giới tính từ sớm giúp trẻ hiểu đúng và giảm tò mò sai lệch, nhưng phản ứng của phụ huynh về giáo dục giới tính vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều và chịu ảnh hưởng bởi yếu tố văn hóa cũng như vùng miền.

Dạy giới tính, sinh sản và cách tự bảo vệ mình cho bé từ tấm bé là một trong những quan điểm của người Nhật được nhiều bậc cha mẹ khâm phục. Thay vì để hươu chạy lung tung thì sao chúng ta không “vẽ đường” cho nó chạy đúng theo lộ trình tốt cho tương lai?

Ngoài giáo dục giới tính, người Nhật còn rất nhiều cách dạy con hay mà phụ huynh có thể học hỏi và áp dụng. Chẳng hạn như họ thường có xu hướng để trẻ tự giải quyết xung đột, tạo nên xu hướng tự lập hơn nhiều so với trẻ em Việt Nam. Bên cạnh đó cha mẹ cũng không quên dạy con về tính kỷ luật từ khi còn thơ, nhưng không thông qua hình phạt hay trách móc.

Qua cách tiếp cận tinh tế và khoa học, người Nhật đã cho thấy việc giáo dục giới tính cho trẻ không chỉ dừng lại ở kiến thức, mà còn là sự chuẩn bị tâm lý và kỹ năng sống. Hy vọng những chia sẻ về vấn đề người Nhật dạy giới tính cho trẻ bằng cách nào sẽ mang đến cho cha mẹ Việt những gợi ý hữu ích, giúp đồng hành cùng con một cách cởi mở, an toàn và đúng đắn.