Người bị hạ đường huyết nên ăn gì để ổn định sức khỏe?

Tình trạng hạ đường huyết nếu không được xử lý đúng cách có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng. Việc lựa chọn thực phẩm phù hợp là yếu tố then chốt trong việc kiểm soát tình trạng này. Bài viết sẽ cung cấp đến bạn về một số thực phẩm mà người bị hạ đường huyết nên ăn, giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe.

Hạ đường huyết nên ăn gì​?

Khi gặp phải tình trạng hạ đường huyết, việc ưu tiên hàng đầu là bổ sung carbohydrate nhanh chóng để đưa đường huyết trở lại mức an toàn. Theo khuyến cáo của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), người bệnh nên áp dụng nguyên tắc “15 - 15” trong xử trí hạ đường huyết. Ngay khi phát hiện dấu hiệu hạ đường huyết, người bệnh cần nhanh chóng bổ sung 15 gram carbohydrate tác dụng nhanh. Đây là loại carbohydrate dễ hấp thu, giúp nâng đường huyết hiệu quả trong thời gian ngắn.

Một số lựa chọn tương đương 15g carbohydrate bao gồm:

• Từ ½ đến ¾ cốc nước ép trái cây (khoảng 120 - 180 ml);
• 1 thìa canh mật ong hoặc 1 thìa canh đường (tương đương khoảng 15g);
• 2 thìa canh nho khô;
• 1 cốc sữa không béo (khoảng 240 ml);
• Hoặc 6 đến 8 viên kẹo ngọt loại nhỏ.

Sau 15 phút, người bệnh cần kiểm tra lại mức đường huyết. Nếu kết quả đo cho thấy đường huyết vẫn còn thấp (dưới ngưỡng mục tiêu), tiếp tục bổ sung thêm 15g carbohydrate như trên.

Quá trình này có thể lặp lại nhiều lần, với chu kỳ 15 phút/lần, cho đến khi đường huyết tăng trở lại mức bình thường. Điều quan trọng là phải theo dõi sát sao để tránh tình trạng hạ đường huyết kéo dài hoặc tái phát.

Sau khi đường huyết đã ổn định, để duy trì mức glucose máu trong ngưỡng an toàn và ngăn ngừa tình trạng tụt đường huyết tái diễn, người bệnh nên ăn một bữa ăn nhẹ hoặc bữa chính có chứa carbohydrate phức kết hợp với protein. Ví dụ: Một lát bánh mì nguyên cám kèm bơ đậu phộng, hoặc cơm với thịt/cá và rau xanh.

Một số thực phẩm nên tránh khi bị hạ đường huyết

Khi bị hạ đường huyết, mặc dù mục tiêu là tăng nhanh lượng đường trong máu, không phải loại thực phẩm nào cũng phù hợp để sử dụng trong tình huống cấp cứu này. Dưới đây là một số loại thực phẩm nên tránh trong lúc xử trí hạ đường huyết, vì chúng có thể khiến tình trạng trở nên tệ hơn hoặc không cải thiện kịp thời:

Thực phẩm giàu chất béo: Mặc dù một số thực phẩm giàu chất béo như socola, bánh kem hay bơ đậu phộng có vị ngọt, nhưng chúng không phải là lựa chọn phù hợp khi cần xử trí hạ đường huyết. Nguyên nhân là do chất béo làm chậm quá trình tiêu hóa và hấp thu glucose từ đường ruột vào máu.

Carbohydrate phức tạp và thực phẩm giàu chất xơ: Các thực phẩm như ngũ cốc nguyên hạt, bánh mì đen, gạo lứt hay các loại đậu thường được khuyến khích trong chế độ ăn lành mạnh, nhưng không thích hợp để sử dụng trong tình huống hạ đường huyết cấp tính. Lý do là các loại carbohydrate phức tạp và chất xơ trong nhóm thực phẩm này cần thời gian dài hơn để tiêu hóa và phân giải thành đường. Do đó, chúng không cung cấp glucose đủ nhanh để đáp ứng nhu cầu cấp cứu của cơ thể.

Đồ uống có cồn: Rượu, bia và các loại đồ uống có cồn tuyệt đối không nên sử dụng khi đang bị hạ đường huyết. Cồn có thể ức chế quá trình sản xuất glucose tại gan - một cơ chế quan trọng để duy trì đường huyết, đặc biệt là trong lúc nhịn đói. Việc sử dụng rượu khi bị hạ đường huyết không chỉ không cải thiện tình trạng mà còn có thể khiến đường huyết tiếp tục giảm sâu hơn, gây nguy hiểm cho tính mạng, nhất là khi người bệnh không kịp ăn thêm carbohydrate.

Thực phẩm và đồ uống chứa chất ngọt nhân tạo: Một sai lầm phổ biến là cho rằng nước ngọt ăn kiêng, kẹo không đường hay sữa không đường có thể dùng để xử trí hạ đường huyết do vị ngọt của chúng. Tuy nhiên, các sản phẩm này thường sử dụng chất tạo ngọt nhân tạo thay vì đường thật, nên không chứa carbohydrate hoặc chứa rất ít. Vì vậy, chúng không có khả năng làm tăng nồng độ glucose trong máu, và không có giá trị trong việc cải thiện tình trạng hạ đường huyết.

Thực phẩm khó nhai hoặc tiêu hóa chậm: Trong các tình huống hạ đường huyết, người bệnh có thể rơi vào trạng thái lơ mơ, run tay hoặc mất tập trung. Nếu sử dụng các thực phẩm như thịt khô, kẹo cứng, hoặc bánh quy khô, họ có thể gặp khó khăn trong việc nhai nuốt, làm tăng nguy cơ sặc. Hơn nữa, những loại thực phẩm này không dễ tiêu hóa, dẫn đến việc hấp thu đường bị trì hoãn. 

Một số lưu ý khi xử trí hạ đường huyết

Để đảm bảo hiệu quả và an toàn trong quá trình xử trí hạ đường huyết, người bệnh và người chăm sóc cần nắm vững một số nguyên tắc quan trọng dưới đây:

Chủ động nhận diện dấu hiệu ban đầu: Việc sớm phát hiện các triệu chứng cảnh báo hạ đường huyết là rất quan trọng. Người bệnh cần được hướng dẫn nhận biết các dấu hiệu như mệt mỏi đột ngột, run tay, vã mồ hôi, cảm giác đói cồn cào, nhịp tim nhanh, rối loạn tập trung hoặc thay đổi hành vi bất thường. Càng phát hiện sớm, khả năng xử trí hiệu quả càng cao, ngăn ngừa nguy cơ mất ý thức hoặc tai biến.

Luôn có sẵn nguồn đường dễ hấp thu bên mình: Người có nguy cơ cao bị hạ đường huyết nên chuẩn bị sẵn các loại thực phẩm chứa đường đơn giản như viên glucose, kẹo ngọt, nước trái cây, hoặc gói đường nhỏ. Những thực phẩm này nên được mang theo mọi lúc, đặc biệt khi đi xa, làm việc ngoài trời hoặc tham gia các hoạt động thể lực kéo dài.

Thực hiện đúng quy trình “15 - 15”: Ngay khi nghi ngờ hạ đường huyết, cần bổ sung khoảng 15 gram carbohydrate nhanh, sau đó đợi 15 phút rồi kiểm tra lại đường huyết. Nếu chỉ số vẫn thấp, tiếp tục lặp lại quy trình. Việc theo dõi sát như vậy giúp nâng đường huyết an toàn mà không gây tăng quá mức sau can thiệp.

Không sử dụng thực phẩm hấp thu chậm trong cấp cứu: Tránh dùng các loại thực phẩm như socola, sữa béo, các món chiên hoặc carbohydrate phức khi đang xử lý hạ đường huyết. Những thực phẩm này làm chậm quá trình tăng đường huyết, không phù hợp để can thiệp nhanh. Nên ưu tiên dạng glucose tinh khiết hoặc nước ngọt có đường.

Ăn bữa nhẹ sau khi đường huyết trở về bình thường: Khi triệu chứng đã cải thiện và chỉ số glucose ổn định, người bệnh nên dùng thêm một khẩu phần nhỏ có chứa carbohydrate phức và protein - ví dụ như bánh mì với trứng, sữa ít béo, hoặc cháo kèm thịt. Điều này giúp duy trì đường huyết lâu dài và ngăn tình trạng tụt đường tái diễn.

Không tự ý điều chỉnh thuốc khi chưa có chỉ định chuyên môn: Nếu hạ đường huyết xảy ra nhiều lần, người bệnh cần báo cho bác sĩ điều trị để được đánh giá lại phác đồ. Tuyệt đối không nên tự giảm liều insulin hoặc thuốc hạ đường huyết mà không có chỉ dẫn chuyên môn, vì có thể gây rối loạn kiểm soát đường huyết và nguy cơ biến chứng khác.

Trên đây là những thông tin chúng tôi cung cấp đến bạn để giải đáp cho thắc mắc hạ đường huyết nên ăn gì​. Lựa chọn thực phẩm chứa carbohydrate đơn giản, tuân thủ nguyên tắc “15 - 15”, đồng thời tránh những thực phẩm hấp thu chậm là các yếu tố then chốt giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả. Bên cạnh đó, việc duy trì các biện pháp dự phòng và phối hợp cùng người thân trong chăm sóc sẽ góp phần giảm thiểu nguy cơ tái phát và nâng cao chất lượng sống lâu dài.