Nghiến răng ở trẻ em: Nguyên nhân, tác hại và khi nào cần can thiệp?

Trong giấc ngủ, không ít trẻ phát ra tiếng nghiến răng ken két khiến cha mẹ giật mình. Đây có thể chỉ là một phản xạ sinh lý bình thường, song cũng có khả năng là dấu hiệu cảnh báo vấn đề về răng hàm hoặc tâm lý. Hiểu rõ về nghiến răng ở trẻ sẽ giúp cha mẹ yên tâm hơn, đồng thời biết khi nào cần đưa con đi khám để tránh những ảnh hưởng lâu dài.

Nguyên nhân gây nghiến răng ở trẻ em

Nghiến răng ở trẻ có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, không chỉ liên quan đến sự phát triển răng mà còn gắn với yếu tố tâm lý hoặc bệnh lý. Dưới đây là các nguyên nhân gây ra tình trạng này, bao gồm:

Yếu tố sinh lý

Ở nhiều trẻ nhỏ, nghiến răng là một phản xạ tự nhiên trong quá trình phát triển. Đây thường không phải dấu hiệu bệnh lý nghiêm trọng mà chỉ liên quan đến những thay đổi sinh học trong giai đoạn trưởng thành răng. Cụ thể:

• Khi trẻ mọc răng sữa hoặc răng vĩnh viễn, nướu bị kích thích, gây cảm giác ngứa và khó chịu, từ đó trẻ có xu hướng nghiến răng để giảm bớt.
• Do hệ thần kinh của trẻ chưa phát triển hoàn thiện, các hành động vô thức như nghiến răng khi ngủ thường xảy ra.

Yếu tố tâm lý

Căng thẳng, áp lực hay thay đổi môi trường sống có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giấc ngủ và hành vi của trẻ. Nghiến răng đôi khi chính là cách trẻ “xả” những lo âu tiềm ẩn mà cha mẹ không dễ dàng nhận ra. Cụ thể:

• Trẻ chịu áp lực học tập, thay đổi trường lớp hoặc gặp biến động trong gia đình.
• Những thói quen ban ngày, chẳng hạn như cắn chặt hàm hay nghiến răng nhẹ khi tập trung, có thể được lặp lại vô thức vào ban đêm.

Yếu tố bệnh lý

Ngoài yếu tố sinh lý và tâm lý, một số bệnh lý răng hàm mặt hoặc hô hấp cũng có thể làm trẻ nghiến răng. Những trường hợp này thường cần được thăm khám để tránh biến chứng lâu dài. Cụ thể:

• Sai khớp cắn hoặc răng mọc lệch lạc khiến trẻ tự nghiến răng để điều chỉnh khớp cắn.
• Các bệnh đường hô hấp như ngạt mũi, viêm amidan, viêm VA gây khó thở khi ngủ, từ đó kích thích phản xạ nghiến răng.
• Một số rối loạn thần kinh hoặc bệnh lý hiếm gặp cũng có thể dẫn đến tình trạng này, tuy nhiên tỷ lệ rất thấp.

Nghiến răng ở trẻ có hại không?

Mức độ ảnh hưởng phụ thuộc vào tần suất và thời gian kéo dài. Không phải tất cả trường hợp nghiến răng ở trẻ đều gây hại, nhưng việc nhận diện mức độ là rất quan trọng. Cụ thể như sau:

Trường hợp nhẹ, thoáng qua

Không phải mọi trẻ nghiến răng đều gặp nguy hiểm. Với những trường hợp nhẹ, hiện tượng này thường chỉ mang tính tạm thời và không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe răng miệng. Những biểu hiện thường gặp gồm:

• Trẻ có thể nghiến răng đôi khi trong lúc mọc răng mà không gây tổn thương men răng.
• Hiện tượng này thường biến mất khi trẻ lớn lên, hệ thần kinh và răng miệng dần ổn định.
• Chủ yếu là phản xạ sinh lý bình thường, không cần can thiệp đặc biệt.

Trường hợp nặng hoặc kéo dài

Nếu tình trạng nghiến răng xảy ra thường xuyên với cường độ mạnh, hậu quả có thể rõ rệt hơn. Khi đó, trẻ thường gặp phải:

• Làm mòn răng, nứt men răng, khiến răng dễ sâu và nhạy cảm.
• Gây đau cơ hàm, đau đầu, làm trẻ khó ngủ hoặc ngủ không sâu giấc.
• Ảnh hưởng đến khớp thái dương hàm, lâu dài có thể gây khó khăn trong việc nhai, thậm chí ảnh hưởng phát âm.

Khi nào cần can thiệp tình trạng nghiến răng ở trẻ?

Không phải mọi trường hợp nghiến răng ở trẻ đều cần điều trị. Tuy nhiên, cha mẹ nên theo dõi sát sao để biết khi nào có thể yên tâm và khi nào cần đưa trẻ đi khám. Các tình huống cụ thể gồm:

Trường hợp không cần lo lắng

Trong một số tình huống, nghiến răng chỉ mang tính tạm thời và không gây ảnh hưởng đáng kể. Khi đó, cha mẹ có thể yên tâm nếu thấy:

• Trẻ chỉ nghiến răng thỉnh thoảng, mức độ nhẹ.
• Không xuất hiện tình trạng đau nhức răng, đau hàm hoặc khó chịu khi nhai.
• Răng không bị tổn thương rõ rệt, men răng vẫn nguyên vẹn.

Khi cần đưa trẻ đi khám?

Nếu tần suất và mức độ nghiến răng trở nên nghiêm trọng, cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ để được thăm khám. Một số dấu hiệu cảnh báo gồm:

• Trẻ nghiến răng thường xuyên, tiếng nghiến lớn và mạnh.
• Men răng mòn rõ rệt, răng sứt, gãy hoặc tổn thương.
• Trẻ kêu đau hàm, đau đầu hoặc giấc ngủ bị gián đoạn.
• Xuất hiện sai khớp cắn, răng mọc lệch gây ảnh hưởng thẩm mỹ.

Hướng xử lý và phòng ngừa tình trạng nghiến răng ở trẻ

Khi trẻ có biểu hiện nghiến răng, việc xử lý và phòng ngừa cần được thực hiện sớm để tránh những ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe răng miệng cũng như chất lượng giấc ngủ. Cha mẹ có thể tham khảo một số biện pháp sau:

• Khám răng hàm mặt định kỳ: Việc đưa trẻ đi khám thường xuyên giúp phát hiện sớm bất thường về răng, khớp cắn và men răng. Nếu có dấu hiệu mòn răng hoặc sai khớp cắn, bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị phù hợp.
• Hỗ trợ tâm lý cho trẻ: Nhiều trường hợp nghiến răng liên quan đến căng thẳng, áp lực học tập hoặc thay đổi môi trường sống. Cha mẹ cần quan tâm, trò chuyện và tạo cảm giác an toàn để trẻ giải tỏa lo âu.
• Đảm bảo chất lượng giấc ngủ: Một giấc ngủ sâu, đúng giờ trong không gian yên tĩnh, thoáng mát sẽ giúp hệ thần kinh của trẻ ổn định hơn, hạn chế tình trạng nghiến răng.
• Thay đổi thói quen xấu: Hướng dẫn trẻ tránh cắn bút, nhai đồ vật cứng hoặc siết chặt hàm khi tập trung, bởi những thói quen này có thể lặp lại vô thức trong giấc ngủ.
• Can thiệp bằng máng chống nghiến: Trong các trường hợp nặng, bác sĩ có thể chỉ định trẻ sử dụng máng chống nghiến để bảo vệ răng và giảm tổn thương men răng.

Việc kết hợp đồng bộ giữa chăm sóc nha khoa, hỗ trợ tâm lý và xây dựng lối sống lành mạnh sẽ giúp hạn chế tối đa tác hại của nghiến răng, đồng thời bảo vệ sự phát triển răng miệng khỏe mạnh cho trẻ.

Nghiến răng ở trẻ em phần lớn là hiện tượng sinh lý tạm thời, thường tự hết khi trẻ lớn hơn. Tuy nhiên, cha mẹ không nên chủ quan nếu tình trạng kéo dài, cường độ mạnh hoặc gây ảnh hưởng đến giấc ngủ và răng miệng. Việc theo dõi sát sao, đưa trẻ khám răng hàm mặt định kỳ và tạo môi trường sống thoải mái sẽ giúp hạn chế tác hại. Nhận biết sớm, xử trí kịp thời chính là chìa khóa để bảo vệ nụ cười khỏe mạnh cho trẻ.