Nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh là một tình trạng nhiễm nấm phổ biến, thường không gây nguy hiểm nghiêm trọng nhưng cần được phát hiện và điều trị kịp thời để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Nấm lưỡi có thể gây khó khăn trong việc ăn uống và gây khó chịu cho trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh, giúp cha mẹ nhận biết và xử lý đúng cách.

Nguyên nhân gây nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh

Nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh chủ yếu là do một loại nấm men tên Candida albicans gây ra. Đây là một loại nấm tự nhiên có mặt trong cơ thể con người, nhưng khi điều kiện thích hợp, nó có thể phát triển và gây nhiễm trùng, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh với hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Một số nguyên nhân chính gây ra nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Nhiễm nấm từ mẹ: Trẻ sơ sinh có thể bị nhiễm nấm từ mẹ trong quá trình sinh nở, đặc biệt nếu mẹ có nhiễm trùng nấm âm đạo. Khi trẻ đi qua đường sinh dục, chúng có thể tiếp xúc với nấm và bị nhiễm trùng.
• Sự phát triển mạnh của nấm trong môi trường miệng ẩm ướt: Miệng trẻ sơ sinh là một môi trường lý tưởng cho nấm Candida phát triển, đặc biệt khi trẻ bú mẹ hoặc uống sữa công thức. Sữa có thể tạo điều kiện cho nấm phát triển nếu không được vệ sinh miệng thường xuyên.
• Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện: Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng từ nấm men, vi khuẩn và virus.
• Sử dụng kháng sinh: Việc sử dụng kháng sinh cho trẻ trong trường hợp có nhiễm trùng có thể tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi trong cơ thể, làm mất cân bằng hệ vi sinh trong miệng và tạo điều kiện cho nấm phát triển mạnh mẽ.

Triệu chứng của nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh

Các triệu chứng nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh thường dễ nhận biết và có thể xuất hiện trong vòng vài ngày đầu sau sinh. Dưới đây là những triệu chứng điển hình:

• Mảng trắng trên lưỡi và niêm mạc miệng: Các mảng trắng giống như váng sữa hoặc phấn có thể xuất hiện trên bề mặt lưỡi, lợi và niêm mạc miệng của trẻ. Những mảng này thường không thể lau sạch bằng khăn mềm và có thể gây khó chịu cho trẻ.
• Khó chịu khi bú: Trẻ có thể cảm thấy đau hoặc khó chịu khi bú, do các mảng nấm gây rát miệng và lưỡi. Trẻ có thể quấy khóc hoặc không bú được hết lượng sữa như thường lệ.
• Chảy nước dãi nhiều: Nhiễm nấm miệng có thể khiến trẻ chảy nước dãi nhiều hơn bình thường, do miệng bị kích thích và viêm.
• Khó ngủ và quấy khóc: Trẻ có thể cảm thấy khó chịu do tình trạng viêm nhiễm và mảng trắng trong miệng, dẫn đến giấc ngủ không yên và dễ quấy khóc.

Phương pháp điều trị nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh

Mặc dù nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh không phải là bệnh nghiêm trọng, nhưng cần được điều trị kịp thời để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Sau đây là các phương pháp điều trị hiệu quả:

• Sử dụng thuốc kháng nấm: Bác sĩ thường sẽ kê đơn các loại thuốc kháng nấm dạng gel hoặc thuốc uống cho trẻ. Các thuốc này giúp tiêu diệt nấm Candida và làm giảm các triệu chứng của bệnh.
• Vệ sinh miệng cho trẻ thường xuyên: Vệ sinh miệng cho trẻ là một bước quan trọng trong việc điều trị nấm lưỡi. Sau khi cho trẻ bú, cha mẹ có thể sử dụng gạc sạch hoặc một miếng vải mềm nhúng nước ấm để lau sạch lưỡi và niêm mạc miệng của trẻ, loại bỏ các mảng nấm. Việc làm này giúp hạn chế sự phát triển của nấm và giảm cảm giác khó chịu cho trẻ.
• Điều trị cho mẹ nếu cần: Nếu mẹ có bị nhiễm nấm âm đạo hoặc nấm vú, điều trị cho mẹ là cần thiết để ngừng lây nhiễm cho trẻ. Mẹ có thể cần dùng thuốc kháng nấm theo chỉ định của bác sĩ để tránh truyền nhiễm cho trẻ khi cho bú.
• Chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ: Một chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp trẻ tăng đề kháng, chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn và nấm. Đảm bảo cho trẻ bú đủ sữa mẹ hoặc sử dụng sữa công thức hợp lý theo hướng dẫn của bác sĩ.

Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ?

Nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh là tình trạng khá phổ biến và thường có thể điều trị hiệu quả tại nhà nếu phát hiện sớm. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bệnh có thể tiến triển nặng hơn, ảnh hưởng đến khả năng bú, nuốt và sức khỏe toàn thân của trẻ. Việc đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời là cần thiết để đảm bảo điều trị đúng cách, tránh biến chứng. Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ khi gặp một trong các dấu hiệu sau:

• Các mảng trắng trên lưỡi và miệng không cải thiện sau vài ngày điều trị tại nhà: Nếu cha mẹ đã thực hiện các biện pháp vệ sinh khoang miệng đều đặn và sử dụng thuốc kháng nấm theo chỉ dẫn mà vẫn không thấy tình trạng thuyên giảm sau 3–5 ngày, đây có thể là dấu hiệu cho thấy nấm phát triển mạnh hoặc đề kháng với điều trị. Khi đó, trẻ cần được đánh giá lại để điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp hơn.
• Trẻ có biểu hiện sốt, nôn mửa, bú kém hoặc bỏ bú hoàn toàn: Sốt kèm theo nấm miệng có thể cho thấy tình trạng viêm lan rộng hoặc nhiễm trùng thứ phát. Bên cạnh đó, trẻ sơ sinh bú kém hoặc bỏ bú hoàn toàn là một dấu hiệu cảnh báo quan trọng, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến việc cung cấp dinh dưỡng và nước cho cơ thể bé.
• Nấm lưỡi lan sâu vào cổ họng hoặc thực quản: Khi nấm không chỉ khu trú ở miệng mà còn lan xuống vùng hầu họng hoặc thực quản, trẻ có thể gặp khó khăn khi nuốt, có biểu hiện đau khi bú, thậm chí quấy khóc dữ dội mỗi khi được cho ăn. Trong trường hợp này, việc điều trị tại nhà sẽ không đủ và cần can thiệp y tế để tránh nguy cơ nhiễm trùng lan rộng.
• Trẻ quấy khóc kéo dài, ngủ không yên giấc, sụt cân hoặc có dấu hiệu mệt mỏi bất thường: Dù không phải là dấu hiệu đặc hiệu cho riêng nấm lưỡi, nhưng khi đi kèm với các mảng trắng trong miệng và bú kém, những biểu hiện này có thể là dấu hiệu của ảnh hưởng toàn thân do nấm hoặc do biến chứng liên quan.

Phòng ngừa nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh

Để ngăn ngừa nấm lưỡi, cha mẹ có thể thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

• Vệ sinh miệng trẻ sau mỗi lần bú: Lau sạch lưỡi và niêm mạc miệng cho trẻ bằng gạc mềm hoặc miếng vải ẩm sau mỗi lần cho bú để loại bỏ dư lượng sữa, hạn chế môi trường cho nấm phát triển.
• Sử dụng thuốc kháng sinh hợp lý: Tránh sử dụng thuốc kháng sinh khi không cần thiết, vì thuốc kháng sinh có thể làm thay đổi hệ vi sinh trong miệng của trẻ, tạo điều kiện cho nấm phát triển.
• Vệ sinh các dụng cụ ăn uống của trẻ: Rửa sạch bình sữa, núm vú và các dụng cụ ăn uống khác của trẻ để giảm nguy cơ nhiễm trùng.

Nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh là một vấn đề thường gặp nhưng có thể kiểm soát tốt nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Thông qua việc vệ sinh miệng đều đặn, sử dụng thuốc kháng nấm hợp lý và chú ý đến chế độ dinh dưỡng, cha mẹ có thể giúp bé nhanh chóng phục hồi và cảm thấy dễ chịu hơn. Hy vọng bài viết từ Trung tâm Tiêm chủng Long Châu đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích trong việc nhận biết và xử trí nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh một cách khoa học và nhẹ nhàng.