Mổ đặt ống chạy thận nhân tạo: Quy trình, lưu ý và những điều cần chuẩn bị

Tại Việt Nam, tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh thận mạn ngày càng tăng, dẫn đến nhu cầu điều trị bằng chạy thận nhân tạo ngày càng lớn. Trước khi bắt đầu chu kỳ lọc máu đều đặn, người bệnh thường phải trải qua một cuộc mổ nhỏ để đặt ống hoặc nối mạch, tạo đường dẫn cho máy lọc máu hoạt động hiệu quả. Việc hiểu rõ về mổ đặt ống chạy thận nhân tạo sẽ giúp người bệnh và gia đình chuẩn bị tốt hơn về mặt tâm lý, tài chính cũng như chăm sóc hậu phẫu.

Mổ đặt ống chạy thận nhân tạo là gì? Ai cần thực hiện?

Mổ đặt ống chạy thận nhân tạo là một thủ thuật y tế giúp tạo đường vào mạch máu để phục vụ quá trình lọc máu ngoài cơ thể. Khi chức năng thận suy giảm nghiêm trọng, không còn khả năng lọc chất thải, việc can thiệp này là điều kiện tiên quyết để bắt đầu điều trị bằng chạy thận nhân tạo.

Thủ thuật này thường chỉ định cho bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối, không đáp ứng với các phương pháp điều trị bảo tồn và chưa có điều kiện ghép thận. Ngoài ra, một số bệnh nhân suy thận cấp nặng cũng có thể được chỉ định đặt ống tạm thời trong tình huống cấp cứu.

Hiện nay, có ba dạng đường vào mạch máu thường được sử dụng:

• Fistula (AVF): Là phương pháp nối trực tiếp giữa động mạch và tĩnh mạch, thường được thực hiện ở tay không thuận. Đây là lựa chọn ưu tiên nhờ độ bền cao và ít biến chứng.
• Graft: Trường hợp không thể tạo fistula, bác sĩ sẽ sử dụng một đoạn ống ghép nhân tạo để nối động tĩnh mạch. Phương pháp này có thể sử dụng sớm hơn nhưng nguy cơ tắc nghẽn hoặc nhiễm trùng cao hơn.
• Catheter: Là ống thông được đặt vào tĩnh mạch lớn (thường ở cổ hoặc ngực), thích hợp dùng trong tình huống cấp cứu hoặc tạm thời khi chưa thể phẫu thuật nối mạch. Tuy nhiên, catheter dễ gây nhiễm trùng nên không dùng lâu dài.

Việc lựa chọn phương pháp nào còn phụ thuộc vào tình trạng mạch máu của bệnh nhân, thời gian dự kiến chạy thận và các yếu tố nguy cơ đi kèm.

Các phương pháp đặt ống chạy thận nhân tạo phổ biến hiện nay

Tùy vào mục đích sử dụng lâu dài hay tạm thời, bác sĩ có thể chỉ định một trong ba phương pháp đặt ống chạy thận sau:

Fistula 

Đây là phương pháp được ưu tiên hàng đầu nhờ độ bền cao, ít biến chứng nhiễm trùng và thời gian sử dụng lâu dài. Thủ thuật nối mạch được thực hiện ở tay không thuận và cần 4 - 6 tuần để mạch máu “trưởng thành” mới có thể sử dụng.

Graft 

Trường hợp mạch máu của bệnh nhân không đủ điều kiện để nối tự thân, bác sĩ sẽ sử dụng một đoạn ống tổng hợp để nối động và tĩnh mạch. Ưu điểm là có thể sử dụng sớm hơn fistula, nhưng nguy cơ tắc mạch hoặc viêm nhiễm cao hơn.

Catheter

Đây là phương án đặt ống tạm thời, thường dùng trong các ca cấp cứu khi chưa kịp phẫu thuật nối mạch. Ống thông thường được đặt vào tĩnh mạch cảnh trong hoặc tĩnh mạch dưới đòn, cho phép sử dụng ngay lập tức nhưng dễ nhiễm trùng, không phù hợp dùng lâu dài.

Mỗi phương pháp đều có những ưu nhược điểm riêng, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị để lựa chọn cách đặt ống tối ưu và an toàn nhất.

Quy trình mổ đặt ống chạy thận nhân tạo: Diễn ra như thế nào?

Thủ thuật mổ đặt ống chạy thận nhân tạo diễn ra theo các bước chính như sau:

Trước phẫu thuật

• Bệnh nhân sẽ được thăm khám lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm cần thiết như siêu âm Doppler mạch máu, công thức máu, đông máu,…
• Được tư vấn về phương pháp, nguy cơ và chăm sóc hậu phẫu.
• Tùy vào phương pháp đặt ống, người bệnh có thể được gây tê tại chỗ hoặc gây mê toàn thân.

Trong quá trình mổ

• Bác sĩ tiến hành phẫu thuật trong phòng mổ vô trùng, thực hiện nối hoặc đặt ống dẫn máu vào đúng vị trí.
• Thời gian mổ dao động từ 30 đến 90 phút tùy loại ống.

Sau mổ

• Người bệnh được theo dõi tại chỗ trong vài giờ đầu để đánh giá dấu hiệu chảy máu, nhiễm trùng hoặc biến chứng khác.
• Nếu không có bất thường, có thể ra viện trong 1 - 2 ngày.

Hãy chuẩn bị tinh thần trước phẫu thuật và tuân thủ đúng hướng dẫn để quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi.

Biến chứng sau khi mổ đặt ống chạy thận nhân tạo – khi nào cần lo lắng?

Dù được thực hiện trong điều kiện y tế hiện đại, thủ thuật đặt ống chạy thận vẫn có nguy cơ xuất hiện một số biến chứng như:

• Nhiễm trùng tại vị trí đặt ống hoặc toàn thân.
• Tắc nghẽn dòng máu hoặc hình thành huyết khối.
• Chảy máu, tụ máu dưới da.
• Hội chứng thiếu máu tay nếu dòng máu bị lấy đi quá nhiều.

Một số dấu hiệu cảnh báo cần được xử lý sớm:

• Vùng đặt ống bị sưng, nóng đỏ hoặc chảy dịch.
• Sốt, ớn lạnh hoặc mệt mỏi không rõ nguyên nhân.
• Không còn nghe tiếng “rì rào” tại vị trí nối mạch (fistula).

Khi thấy dấu hiệu bất thường, hãy quay lại cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám kịp thời, tránh nguy cơ mất chức năng đường dẫn máu.

Chăm sóc sau phẫu thuật đặt ống chạy thận nhân tạo

Chăm sóc đúng cách sau mổ sẽ giúp tăng tuổi thọ của ống dẫn máu và đảm bảo hiệu quả điều trị:

Tại bệnh viện

• Nhân viên y tế theo dõi mạch máu và dấu hiệu nhiễm trùng.
• Vệ sinh và thay băng theo đúng quy trình vô khuẩn.

Tại nhà

• Giữ vùng đặt ống luôn khô thoáng, tránh tiếp xúc nước khi chưa lành.
• Không nằm đè lên tay có nối mạch hoặc mang vác vật nặng.
• Kiểm tra vùng đặt ống mỗi ngày để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
• Tái khám định kỳ và thông báo ngay cho bác sĩ khi có dấu hiệu viêm hoặc tắc nghẽn.

Hãy lắng nghe cơ thể và duy trì các thói quen lành mạnh để đồng hành lâu dài cùng quá trình chạy thận.

Mổ đặt ống chạy thận nhân tạo là bước quan trọng giúp người bệnh suy thận tiếp cận điều trị bằng lọc máu hiệu quả. Việc hiểu rõ quy trình, chăm sóc đúng cách và theo dõi sau phẫu thuật sẽ giúp giảm thiểu rủi ro, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Hãy đặt lịch tiêm phòng các loại vắc xin cần thiết như HPV, cúm… tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình. Đồng thời, đừng quên ghé thăm chuyên mục sức khỏe của chúng tôi để đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn và hữu ích về chăm sóc da, dinh dưỡng và phòng bệnh hiệu quả.