Làm sao biết bé bị bất dung nạp lactose? Dấu hiệu và hướng dẫn cho mẹ

Bé hay quấy khóc, đầy hơi hoặc tiêu chảy sau khi bú có thể là dấu hiệu hệ tiêu hóa chưa xử lý tốt đường sữa. Việc nhận biết sớm tình trạng này giúp mẹ hiểu rõ nguyên nhân, điều chỉnh chế độ dinh dưỡng phù hợp và hỗ trợ bé tiêu hóa dễ dàng, hấp thu tốt hơn trong giai đoạn đầu đời.

Làm sao biết bé bị bất dung nạp lactose? Dấu hiệu thường gặp

Sữa là nguồn dinh dưỡng thiết yếu trong những năm đầu đời. Tuy nhiên, không phải bé nào cũng hấp thu tốt đường sữa, gọi là lactose. Khi cơ thể thiếu enzyme lactase, lactose không được tiêu hóa, dẫn đến tình trạng bất dung nạp lactose.

Đây là một vấn đề tiêu hóa rất ít gặp ở trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn, nhưng có thể tăng lên ở bé sinh non hoặc từng bị tổn thương đường ruột. Triệu chứng có thể xuất hiện sau một thời gian ngắn sau bú, bao gồm:

• Đầy bụng, xì hơi nhiều: Bé gồng người, ưỡn lưng hoặc quấy khóc ngay sau khi bú.
• Tiêu chảy loãng hoặc phân có bọt, mùi chua: Lactose không tiêu hóa được sẽ lên men, tạo khí và axit.
• Bú ít hoặc bỏ bú giữa chừng: Bé khó chịu vì đầy hơi, dẫn đến ăn kém, đây có thể là dấu hiệu cần chú ý nhưng không đặc hiệu.
• Chậm tăng cân, ngủ không sâu: Do hấp thu kém dưỡng chất.

Nếu mẹ thấy các biểu hiện này lặp lại nhiều ngày, hãy ghi chú thời điểm và mức độ để bác sĩ dễ đánh giá. Việc theo dõi giúp xác định chính xác làm sao biết bé bị bất dung nạp lactose hay có nguyên nhân khác như dị ứng sữa bò.

Nguyên nhân khiến bé bị bất dung nạp lactose

Bất dung nạp lactose có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng chủ yếu xoay quanh việc thiếu hụt hoặc hoạt động kém của enzyme lactase trong ruột non:

• Thiếu enzyme lactase bẩm sinh: Rất hiếm gặp, xảy ra ngay từ khi sinh ra.
• Sinh non: Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, enzyme lactase chưa hoạt động đủ mạnh.
• Sau khi mắc bệnh đường ruột: Tiêu chảy hoặc nhiễm trùng ruột làm tổn thương niêm mạc ruột, khiến khả năng sản xuất lactase tạm thời giảm.

Hầu hết trẻ sơ sinh bị bất dung nạp lactose thuộc nhóm thứ phát (tạm thời), và có thể hồi phục sau vài tuần đến vài tháng. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài hoặc khiến bé chậm tăng cân, mẹ nên cho bé đi khám để được chẩn đoán chính xác.

Trẻ không dung nạp lactose: Cách nhận biết và chăm sóc đúng cách

Khi trẻ không dung nạp lactose, biểu hiện có thể khác nhau tùy độ tuổi và mức độ thiếu enzyme lactase. Mẹ có thể dễ dàng nhận ra một số đặc điểm sau:

• Bé khóc dai dẳng, đặc biệt sau khi bú sữa công thức.
• Tiêu chảy nhẹ đến trung bình, phân có bọt, xuất hiện nhanh sau bú.
• Tăng cân chậm, mệt mỏi, ngủ không sâu.

Nếu bé có những biểu hiện trên, mẹ nên:

• Ghi nhật ký bú: Thời gian, loại sữa và biểu hiện của bé.
• Tiếp tục cho bú mẹ nếu có thể, vì sữa mẹ dễ hấp thu hơn sữa bò.
• Trao đổi với bác sĩ trước khi chuyển sang công thức ít hoặc không lactose.

Một số bé có thể phục hồi hoàn toàn khả năng tiêu hóa lactose khi niêm mạc ruột lành lại. Việc chăm sóc đúng cách và điều chỉnh chế độ bú sẽ giúp bé dần dung nạp lactose tốt hơn, giảm các triệu chứng tiêu hóa khó chịu.

Phân biệt bất dung nạp lactose và dị ứng sữa bò

Nhiều cha mẹ cho rằng bé tiêu chảy hay đầy hơi sau bú là dị ứng sữa bò, nhưng trên thực tế, bất dung nạp lactose và dị ứng sữa bò là hai vấn đề hoàn toàn khác nhau.

Nếu bé có phát ban, khó thở, tiêu chảy kèm máu, đó có thể là dấu hiệu dị ứng. Mẹ nên đưa bé đến cơ sở y tế ngay. Còn với bất dung nạp lactose, việc điều chỉnh chế độ ăn và lựa chọn sữa phù hợp thường đủ giúp bé dễ chịu hơn.

Cách chăm sóc và dinh dưỡng cho bé nghi bất dung nạp lactose

Điều quan trọng nhất khi chăm sóc bé nghi bất dung nạp lactose là duy trì dinh dưỡng đầy đủ, không nên loại bỏ sữa hoàn toàn nếu chưa có chỉ định y tế.

Một số lưu ý mẹ nên áp dụng:

• Tiếp tục bú mẹ hoàn toàn nếu có thể, vì sữa mẹ chứa lượng lactose vừa phải, dễ hấp thu.
• Không tự ý đổi sữa mà chưa hỏi bác sĩ.
• Sử dụng sữa công thức ít hoặc không lactose theo hướng dẫn y tế.
• Bổ sung probiotic hoặc men vi sinh giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.
• Theo dõi phản ứng của bé trong 1 - 2 tuần sau khi thay đổi chế độ ăn.

Khi bé đã ăn dặm, mẹ nên:

• Hạn chế thực phẩm chứa nhiều lactose như phô mai, kem, sữa tươi.
• Bổ sung các nguồn canxi khác như đậu phụ, cá nhỏ ăn cả xương, rau xanh.
• Với trẻ lớn hơn, có thể thử lượng nhỏ sữa chua hoặc sữa ít lactose, nếu cơ thể đáp ứng tốt.

Ngoài dinh dưỡng, mẹ nên lưu ý các dấu hiệu cảnh báo cần đưa bé đi khám sớm:

• Tiêu chảy kéo dài hơn 7 ngày, có máu trong phân.
• Bé bú kém, sụt cân, da khô hoặc mệt mỏi.
• Nôn nhiều hoặc mất nước.
• Triệu chứng không cải thiện dù đã đổi sữa.

Đưa bé đến khám giúp xác định nguyên nhân chính xác và được tư vấn chế độ chăm sóc phù hợp.

Hiểu rõ làm sao biết bé bị bất dung nạp lactose giúp mẹ phát hiện sớm các bất thường tiêu hóa và kịp thời xử lý. Khi thấy triệu chứng không dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh, mẹ hãy quan sát, ghi chép biểu hiện và trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn cụ thể.