Kỹ thuật tiêm lao cho trẻ sơ sinh như thế nào?

Bệnh lao là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh với hệ miễn dịch còn non yếu. Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, vắc xin BCG đã được đưa vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng và khuyến cáo tiêm sớm cho trẻ ngay sau khi sinh. Vậy kỹ thuật tiêm lao cho trẻ sơ sinh như thế nào?

Tại sao trẻ sơ sinh cần tiêm phòng lao?

Lao là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, chủ yếu lây qua đường hô hấp. Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, vi khuẩn lao có thể phát tán trong không khí và lây sang những người xung quanh. Bệnh lao không chỉ tấn công phổi mà còn có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác như hệ thần kinh, xương, tim, gan và màng não. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như tràn dịch màng phổi, ho ra máu, suy hô hấp và thậm chí tử vong.

Đối với trẻ sơ sinh, bệnh lao đặc biệt nguy hiểm vì hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu, chưa đủ khả năng chống lại sự tấn công của vi khuẩn lao. Trẻ mắc lao có nguy cơ cao bị các thể lao nặng như lao màng não, lao xương khớp hoặc lao lan tỏa, dẫn đến tổn thương não, bại liệt, điếc, động kinh và suy giảm trí tuệ. Lao màng não là một trong những biến chứng đáng sợ nhất ở trẻ nhỏ, với tỷ lệ tử vong lên tới 70-80% nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Nguy hiểm hơn, bệnh lao ở trẻ sơ sinh thường khó chẩn đoán do triệu chứng ban đầu không rõ ràng, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh thông thường khác như cảm sốt hay viêm màng não do vi khuẩn.

Tiêm phòng vắc xin BCG (Bacille Calmette-Guerin) là biện pháp bảo vệ hiệu quả nhất giúp trẻ sơ sinh tránh khỏi nguy cơ mắc lao nặng. Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, trẻ sơ sinh nên được tiêm vắc xin lao trong vòng 24 giờ sau sinh hoặc sớm nhất có thể trong tháng đầu tiên để đạt hiệu quả tốt nhất. Vắc xin BCG giúp giảm nguy cơ lao tiến triển thành các thể bệnh nguy hiểm và có thể bảo vệ trẻ khỏi biến chứng lao trong nhiều năm. Trong bối cảnh bệnh lao vẫn là gánh nặng y tế tại Việt Nam, việc tiêm phòng lao không chỉ bảo vệ sức khỏe của trẻ mà còn góp phần giảm nguy cơ lây lan bệnh trong cộng đồng. Vì vậy, cha mẹ cần đưa trẻ đi tiêm phòng lao đúng lịch để đảm bảo con được bảo vệ toàn diện ngay từ những ngày đầu đời.

Kỹ thuật tiêm lao cho trẻ sơ sinh như thế nào?

Tiêm vắc xin phòng lao (BCG) cho trẻ sơ sinh là một bước quan trọng trong chương trình tiêm chủng mở rộng nhằm bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ mắc lao nặng.

Vắc xin BCG được tiêm theo đường trong da tại vị trí 1/3 trên mặt ngoài cánh tay trái của trẻ. Kỹ thuật tiêm lao cho trẻ sơ sinh yêu cầu nhân viên y tế sử dụng kim tiêm chuyên dụng (kim 26G hoặc 27G), tiêm một liều nhỏ (0,05ml) vào lớp thượng bì da. Sau khi tiêm, nếu kỹ thuật đúng, sẽ tạo thành một nốt sần nhỏ màu trắng tại vị trí tiêm, nốt này sẽ tự biến mất trong vài phút. Khoảng 2-3 tuần sau tiêm, trẻ có thể xuất hiện một vết loét nhỏ tại chỗ tiêm, sau đó tự lành và để lại sẹo, đây là dấu hiệu cho thấy vắc xin đã kích hoạt đáp ứng miễn dịch.

Chỉ định tiêm vắc xin phòng lao

Theo khuyến cáo của Bộ Y tế Việt Nam, vắc xin BCG được chỉ định tiêm cho tất cả trẻ sơ sinh khỏe mạnh, đủ điều kiện về thể trạng và miễn dịch. Cụ thể:

• Trẻ sơ sinh có cân nặng từ 2kg trở lên, không có dấu hiệu suy dinh dưỡng nặng.

• Trẻ sinh đủ tháng (từ 37 tuần tuổi trở lên) hoặc trẻ sinh non nhưng đã đạt đủ 34 tuần tuổi (bao gồm cả tuổi thai).

• Trẻ không mắc bệnh lý suy giảm miễn dịch hoặc không có tiền sử bệnh lý miễn dịch từ gia đình.

• Trẻ không có bệnh nhiễm khuẩn cấp tính tại thời điểm tiêm chủng.

• Trẻ chưa từng bị nhiễm khuẩn lao trước đó.

Việc tiêm phòng lao cần được thực hiện càng sớm càng tốt, tốt nhất trong vòng 24 giờ sau sinh hoặc trong tháng đầu tiên để đảm bảo hiệu quả bảo vệ cao nhất.

Chống chỉ định tiêm vắc xin phòng lao

Một số trường hợp không được tiêm phòng lao do nguy cơ biến chứng nghiêm trọng:

• Trẻ sơ sinh có cân nặng dưới 2kg (cần đợi đến khi trẻ đủ cân mới tiêm).

• Trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV nhưng chưa được điều trị dự phòng tốt, do nguy cơ cao mắc bệnh lao lan tỏa khi tiêm vắc xin.

• Trẻ bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc bệnh lý suy giảm miễn dịch nghiêm trọng.

• Trẻ có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với các thành phần của vắc xin BCG.

• Những trường hợp chống chỉ định theo hướng dẫn của nhà sản xuất vắc xin.

Các trường hợp cần hoãn tiêm vắc xin phòng lao

Ngoài các trường hợp chống chỉ định, một số trẻ cần hoãn tiêm BCG để đảm bảo an toàn. Với những trường hợp cần hoãn tiêm, vắc xin sẽ được tiêm ngay khi trẻ có thể trạng tốt hơn để đảm bảo hiệu quả bảo vệ tối ưu:

• Trẻ sinh non dưới 34 tuần tuổi (phải đợi đến khi đủ 34 tuần tuổi tính cả tuổi thai).

• Trẻ đang sốt cao, mắc bệnh nhiễm trùng cấp tính (cần điều trị khỏi trước khi tiêm).

• Trẻ đang trong hoặc mới kết thúc điều trị bằng globulin miễn dịch hoặc corticoid (cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tiêm).

• Trẻ có bệnh ngoài da lan rộng tại vị trí tiêm (tránh nguy cơ nhiễm trùng và phản ứng tại chỗ).

Lưu ý khi tiêm lao cho trẻ sơ sinh

Lưu ý trước khi tiêm vắc xin BCG

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả tiêm chủng, cha mẹ cần chuẩn bị tốt cho trẻ trước khi tiêm:

• Không để trẻ bị đói trước khi đi tiêm chủng để tránh tình trạng hạ đường huyết hoặc quấy khóc do đói.

• Chủ động thông báo với nhân viên y tế về tình trạng sức khỏe của trẻ, bao gồm: Trẻ đang ốm, sốt hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng. Trẻ sinh non, nhẹ cân (dưới 2kg). Tiền sử dị ứng hoặc phản ứng mạnh với các lần tiêm chủng trước.

• Đề nghị kiểm tra sức khỏe trước tiêm để đảm bảo trẻ đủ điều kiện tiêm chủng.

• Hỏi nhân viên y tế về loại vắc xin được tiêm để nắm rõ thông tin và hướng dẫn theo dõi sau tiêm.

Lưu ý sau khi tiêm vắc xin BCG

Sau tiêm, cha mẹ cần theo dõi trẻ chặt chẽ để kịp thời phát hiện các phản ứng bất thường:

• Theo dõi tại điểm tiêm chủng ít nhất 30 phút để phát hiện sớm các phản ứng phản vệ.

• Tiếp tục theo dõi tại nhà trong ít nhất 24 giờ sau tiêm, đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu bất thường.

• Cho trẻ ăn uống bình thường, không kiêng khem để đảm bảo dinh dưỡng cho trẻ.

• Xử lý khi trẻ sốt nhẹ: Nếu trẻ sốt dưới 38,5°C, có thể lau người bằng nước ấm. Nếu sốt trên 38,5°C, có thể dùng thuốc hạ sốt nhưng cần có chỉ định của bác sĩ.

• Không tự ý bôi thuốc, đắp lá hay nặn vết tiêm, vì có thể gây nhiễm trùng.

Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện?

Nếu trẻ có các dấu hiệu sau, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức:

• Sốt cao trên 39°C, khó hạ sốt hoặc sốt kéo dài hơn 24 giờ.

• Quấy khóc kéo dài, lờ đờ, ít phản ứng với cha mẹ.

• Co giật, hôn mê, mệt xỉu.

• Bỏ bú, bú kém, nôn trớ nhiều.

• Phát ban, tím tái, khó thở, thở nhanh hoặc rên rỉ.

• Da nổi vân tím, chi lạnh.

• Bất kỳ dấu hiệu bất thường nào khiến cha mẹ lo lắng.

Tiêm vắc xin BCG cho trẻ sơ sinh là biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa bệnh lao, đặc biệt là các thể lao nặng như lao màng não, lao kê. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tốt nhất, việc thực hiện đúng kỹ thuật tiêm lao cho trẻ sơ sinh, theo dõi sau tiêm và tuân thủ các chỉ định, chống chỉ định là điều vô cùng cần thiết. Cha mẹ cần chủ động tìm hiểu thông tin, hợp tác với nhân viên y tế để đảm bảo trẻ được tiêm phòng an toàn và kịp thời, giúp trẻ có một khởi đầu khỏe mạnh trong những năm tháng đầu đời.

​Tiêm vắc xin phòng bệnh lao là biện pháp hiệu quả giúp bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn lao, đặc biệt ngăn ngừa các thể lao nguy hiểm như lao viêm màng não. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu tự hào cung cấp các loại vắc xin thế hệ mới nhất, nhập khẩu chính hãng từ các nhà sản xuất hàng đầu thế giới. Với dịch vụ tiêm chủng linh hoạt, bao gồm tiêm lẻ, tiêm theo yêu cầu, đặt giữ vắc xin online, Long Châu đáp ứng tối đa nhu cầu của khách hàng. Quy trình tiêm chủng tại đây được thực hiện bởi đội ngũ nhân viên y tế chuyên nghiệp, đảm bảo tiêm nhẹ - ít đau, cùng hệ thống lưu trữ vắc xin đạt chuẩn, mang lại sự an tâm tuyệt đối cho người sử dụng. Để đặt lịch hẹn, quý khách vui lòng liên hệ Trung tâm Tiêm chủng Long Châu qua số Hotline miễn phí 1800 6928.​