Khám tiết niệu là khám những gì? Các dấu hiệu cần đi khám sớm

Hệ tiết niệu đóng vai trò quan trọng trong việc lọc thải độc tố, cân bằng dịch và điện giải trong cơ thể. Khi gặp các vấn đề như tiểu buốt, tiểu máu, đau lưng hay tiểu rắt, việc khám tiết niệu sớm là bước quan trọng giúp chẩn đoán nguyên nhân và điều trị kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ các hạng mục kiểm tra và thời điểm nên đi khám để bảo vệ sức khỏe toàn diện.

Khám tiết niệu là khám những gì?

Khám tiết niệu là quy trình đánh giá toàn diện các cơ quan trong hệ tiết niệu, bao gồm thận, bàng quang, niệu đạo, niệu quản và tuyến tiền liệt ở nam giới. Mục đích của việc khám là đánh giá hoạt động lọc, bài tiết nước tiểu, phát hiện sớm các bệnh lý như nhiễm trùng, sỏi, viêm, phì đại tuyến tiền liệt hay suy giảm chức năng thận.

Tùy tình trạng lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định khám lâm sàng kết hợp cận lâm sàng để đánh giá toàn diện:

Khám thận

Thận đóng vai trò lọc máu và đào thải độc tố ra khỏi cơ thể. Khi khám, bác sĩ sẽ kiểm tra vùng hông - thắt lưng để phát hiện sưng, khối bất thường hoặc cảm giác đau khi ấn. Bệnh nhân được chỉ định:

• Siêu âm thận nhằm đánh giá kích thước, hình dạng, tình trạng viêm hoặc có sỏi.
• Xét nghiệm máu và nước tiểu để đo nồng độ ure, creatinine, protein niệu - phản ánh chức năng lọc của thận.
• Chụp CT hoặc MRI trong trường hợp cần khảo sát cấu trúc sâu hoặc phát hiện khối u nhỏ.

Khám bàng quang

Bàng quang có nhiệm vụ chứa và thải nước tiểu. Bác sĩ sẽ sờ nắn vùng hạ vị để kiểm tra xem có tình trạng căng phồng, ứ đọng nước tiểu hay không.

Một số kỹ thuật được sử dụng khi khám bàng quang gồm:

• Siêu âm bàng quang để phát hiện sỏi, dày thành bàng quang hoặc u bàng quang.
• Nội soi bàng quang (cystoscopy) giúp quan sát trực tiếp niêm mạc, phát hiện viêm, khối u hoặc chảy máu bất thường.
• Xét nghiệm nước tiểu và cấy vi khuẩn để xác định nguyên nhân nhiễm trùng đường tiết niệu dưới.

Khám niệu đạo

Niệu đạo là ống dẫn nước tiểu từ bàng quang ra ngoài cơ thể. Khi thăm khám, bác sĩ sẽ kiểm tra lỗ niệu đạo để phát hiện các dấu hiệu viêm, tiết dịch hoặc loét.

• Ở nữ giới, việc khám được thực hiện bằng cách vạch môi âm đạo để đánh giá tình trạng niệu đạo và lỗ tiểu.
• Ở nam giới, bác sĩ có thể lộn bao quy đầu, quan sát niệu đạo và lấy dịch tiết (nếu có) để xét nghiệm vi sinh.

Khám tuyến tiền liệt (ở nam giới)

Tuyến tiền liệt bao quanh cổ bàng quang, có vai trò trong hệ sinh dục và tiểu tiện. Bác sĩ sẽ thăm trực tràng để đánh giá kích thước, mật độ và phát hiện dấu hiệu phì đại hoặc khối u. Ngoài ra, xét nghiệm PSA (Prostate-Specific Antigen) trong máu được chỉ định để tầm soát ung thư tuyến tiền liệt.

Đánh giá tổng quát

Khám tiết niệu thường đi kèm với khám sức khỏe toàn thân, bao gồm đo huyết áp, siêu âm ổ bụng tổng quát, xét nghiệm máu, soi đáy mắt (trong trường hợp nghi ngờ bệnh thận mạn). Điều này giúp bác sĩ đánh giá mối liên hệ giữa hệ tiết niệu và các cơ quan khác, đặc biệt là tim mạch và chuyển hóa.

Khi nào nên đi khám tiết niệu?

Khám tiết niệu nên được thực hiện định kỳ 6 - 12 tháng/lần, đặc biệt ở người trưởng thành, người có tiền sử sỏi thận, bệnh lý tiểu đường, tăng huyết áp hoặc thường xuyên sử dụng thuốc ảnh hưởng đến chức năng thận. Tuy nhiên, nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào dưới đây, người bệnh cần đi khám tiết niệu sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

• Tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu khó hoặc cảm giác bỏng rát khi đi tiểu.
• Nước tiểu đục, có mùi lạ hoặc lẫn máu/mủ - dấu hiệu của viêm hoặc sỏi đường tiết niệu.
• Tiểu không tự chủ hoặc bí tiểu kéo dài, có thể do rối loạn chức năng bàng quang hoặc phì đại tuyến tiền liệt.

Triệu chứng toàn thân và vùng thắt lưng:

• Đau âm ỉ hoặc đau nhói vùng lưng - thắt lưng, lan xuống bụng dưới hoặc bẹn, thường liên quan đến sỏi thận, sỏi niệu quản.
• Phù nề chân, mắt cá chân hoặc mệt mỏi kéo dài, có thể là dấu hiệu sớm của suy giảm chức năng thận.
• Sốt, ớn lạnh, buồn nôn - cảnh báo nhiễm trùng đường tiết niệu lan rộng đến thận.

Dấu hiệu đặc trưng ở nam giới:

• Tiểu đêm nhiều lần, tiểu yếu, tia tiểu ngắt quãng hoặc cảm giác tiểu không hết - có thể do phì đại tuyến tiền liệt.
• Đau vùng tầng sinh môn hoặc đau khi xuất tinh, gợi ý viêm tuyến tiền liệt.

Dấu hiệu ở nữ giới:

• Đau hoặc rát khi đi tiểu, tiết dịch âm đạo bất thường, dễ gặp trong viêm niệu đạo hoặc viêm bàng quang.
• Tiểu són khi ho, cười hoặc vận động mạnh, có thể liên quan đến rối loạn cơ sàn chậu hoặc viêm bàng quang mạn.

Khám tiết niệu ở đâu uy tín và an toàn?

Khi bạn có triệu chứng hoặc cần kiểm tra chức năng của hệ tiết niệu - như thận, bàng quang, niệu đạo hay tuyến tiền liệt, việc chọn đúng bệnh viện có chuyên khoa tiết niệu mạnh sẽ giúp tăng xác suất chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả.

Tiêu chí chọn bệnh viện khám tiết niệu đáng tin

Khi lựa chọn bệnh viện để thực hiện khám tiết niệu, bạn cần lưu ý những yếu tố sau:

• Bệnh viện có chuyên khoa Thận - Tiết niệu hoặc Ngoại - Tiết niệu hoạt động thường xuyên.
• Có đủ thiết bị cận lâm sàng như xét nghiệm nước tiểu/ máu, siêu âm hệ tiết niệu, nội soi bàng quang, tán sỏi,…
• Có đội ngũ bác sĩ chuyên ngành tiết niệu/nam khoa, kinh nghiệm điều trị các bệnh như sỏi, nhiễm trùng tiết niệu, phì đại tuyến tiền liệt, u đường tiết niệu.
• Có khả năng thực hiện các thủ thuật hoặc phẫu thuật tiết niệu khi cần.

Một số bệnh viện công lập uy tín trên địa bàn Hà Nội và TP.HCM

Dưới đây là những bệnh viện công lập hàng đầu tại Hà Nội và TP.HCM có chuyên khoa Thận - Tiết niệu mạnh, được đánh giá cao về năng lực chuyên môn và chất lượng khám chữa bệnh.

• Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội): Khoa Thận - Tiết niệu của bệnh viện được đánh giá cao về khám và điều trị cả nội khoa và ngoại khoa các bệnh thận - tiết niệu, sử dụng kỹ thuật hiện đại như tán sỏi ngoài cơ thể, nội soi bàng quang.
• Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (Hà Nội): Khoa Phẫu thuật Tiết niệu là một trong những đầu ngành ngoại tiết niệu tại miền Bắc, thích hợp cho các can thiệp phức tạp như sỏi thận lớn, dị tật tiết niệu hoặc khối u đường tiết niệu.
• Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội): Trung tâm Tiết niệu - Nam khoa thuộc bệnh viện này là đơn vị chuyên sâu khu vực miền Bắc, có khả năng điều trị các trường hợp phức tạp.
• Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM): Là bệnh viện tuyến cuối phía Nam, chuyên tiếp nhận và điều trị các bệnh lý tiết niệu nghiêm trọng, có kỹ thuật nội soi/tán sỏi và đội ngũ chuyên khoa mạnh.
• Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (TP.HCM): Có chuyên khoa Tiết niệu - Nam khoa, phù hợp khám và điều trị cả các vấn đề tiết niệu phổ biến và nam khoa kèm theo.

Khám tiết niệu không chỉ giúp phát hiện sớm các rối loạn về thận, bàng quang hay niệu đạo mà còn giúp đánh giá sức khỏe tổng thể, đặc biệt ở người có bệnh mạn tính như tiểu đường hay tăng huyết áp. Chủ động khám tiết niệu định kỳ là cách tốt nhất để phòng ngừa biến chứng và duy trì hệ tiết niệu khỏe mạnh, ổn định lâu dài.