Hướng dẫn lau mát hạ sốt cho trẻ đúng cách tại nhà

Có nhiều phương pháp giúp hạ sốt cho trẻ, trong đó lau mát là một cách đơn giản nhưng rất hiệu quả. Tuy nhiên, không phải bậc cha mẹ nào cũng biết cách thực hiện đúng để vừa an toàn vừa giúp hạ sốt nhanh. Vậy làm thế nào để lau mát hạ sốt cho trẻ một cách chính xác? Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn chi tiết, giúp các phụ huynh nắm vững kỹ thuật và chăm sóc trẻ tốt hơn khi bị sốt.

Sốt ở trẻ

Sốt là tình trạng nhiệt độ cơ thể tăng cao hơn mức bình thường, thường là dấu hiệu cơ thể đang chống lại nhiễm trùng. Ở trẻ em, sốt có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như viêm phổi, cảm lạnh, sốt xuất huyết, nhiễm siêu vi, viêm dạ dày, nhiễm trùng cục bộ, sốt sau tiêm phòng, mọc răng hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc.

Để nhận biết trẻ bị sốt, cha mẹ nên thường xuyên đo nhiệt độ và quan sát các dấu hiệu như quấy khóc, cáu kỉnh, mệt mỏi, đổ mồ hôi nhiều, khó thở, buồn ngủ, giảm ăn uống hoặc thậm chí hôn mê. Trẻ dễ cáu gắt, quấy khóc nhiều, cơ thể mệt mỏi, đổ mồ hôi, khó thở, có dấu hiệu buồn ngủ, ngừng bú, uống ít nước, chán ăn. Đây là những biểu hiện thường đi kèm khi trẻ bị sốt.

Về nhiệt độ cơ thể, trẻ sơ sinh dưới 3 tháng tuổi khi sốt trên 38°C cần được đưa đến bác sĩ ngay. Trẻ lớn hơn có thể chịu được nhiệt độ lên đến 39°C, nhưng nếu sốt kéo dài hoặc xuất hiện các dấu hiệu bất thường, cần thăm khám để đánh giá.

Một số dấu hiệu cảnh báo cần xử lý ngay gồm lừ đừ, bỏ bú, co giật, phát ban hoặc khó thở. Mặc dù sốt không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng xử lý đúng cách sẽ giúp giảm khó chịu cho trẻ và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Cách lau mát hạ sốt cho trẻ tại nhà

Lau mát nên thực hiện khi trẻ sốt cao trên 40°C, sốt kèm co giật hoặc có nguy cơ co giật. Trước khi bắt đầu, chuẩn bị sẵn 5 khăn thấm nước tốt, thau nước ấm (tương tự nước tắm trẻ) và nhiệt kế.

Bước đầu tiên là đo nhiệt độ cơ thể trẻ. Pha nước lau bằng cách cho một ít nước lạnh vào thau, sau đó thêm nước nóng khoảng một nửa lượng nước lạnh. Kiểm tra nhiệt độ nước bằng cách nhúng khuỷu tay, khi cảm giác ấm vừa phải giống nước tắm hàng ngày của trẻ là đạt.

Nhúng tất cả 5 khăn vào nước và vắt hơi ráo.

• 2 khăn lau hai hõm nách;
• 2 khăn lau hai bẹn;
• 1 khăn lau toàn thân trẻ.

Lưu ý: Không đắp khăn lên trán vì ít tác dụng hạ sốt và không đắp lên ngực.

Thay khăn mỗi 2 - 3 phút và theo dõi nhiệt độ nước, thêm nước ấm nếu nước nguội. Kiểm tra thân nhiệt trẻ cứ 15 phút một lần và ngưng lau mát khi nhiệt độ giảm xuống dưới 38,5°C. Sau đó, lau khô người và mặc quần áo mỏng, thoáng cho trẻ.

Với sốt vừa (38 - 38,5°C), cơ thể trẻ thường chịu đựng được, nhưng sốt cao kéo dài (39 - 40°C trở lên) có thể gây co giật, dẫn đến thiếu oxy não. Một số trẻ có hệ thần kinh nhạy cảm, chỉ cần sốt trên 38°C cũng có thể xuất hiện cơn co giật. Hiện tượng sốt cao co giật thường gặp ở trẻ từ 2 tháng đến 6 tuổi và cơn co giật thường giảm đi khi nhiệt độ hạ xuống dưới 39°C.

Vì vậy, khi trẻ sốt cao, các bà mẹ cần nhanh chóng hạ sốt đúng cách: Cởi bớt quần áo, dùng thuốc hạ sốt theo hướng dẫn, lau mát cơ thể, cho trẻ bú hoặc uống nhiều nước, đồng thời đưa trẻ đến cơ sở y tế để được theo dõi và điều trị kịp thời.

Những nhầm lẫn phổ biến của cha mẹ khi chườm/lau hạ sốt cho trẻ

Sử dụng miếng dán hạ sốt

Miếng dán hạ sốt hoạt động bằng cách hấp thụ và phân tán nhiệt tại vùng da tiếp xúc, tạo cảm giác mát lạnh ngay khi dán, giúp trẻ cảm thấy dễ chịu. Tuy nhiên, hiệu quả làm mát rất hạn chế và chỉ kéo dài trong thời gian ngắn, vùng da dán sẽ nhanh chóng trở về nhiệt độ ban đầu. Đặc biệt, loại miếng dán này không chứa thuốc hạ sốt, nên không thể giảm nhiệt cho toàn cơ thể. Hiện nay chưa có nghiên cứu khoa học nào chứng minh miếng dán hạ sốt có thể thay thế thuốc hạ sốt cho trẻ. Do đó, phụ huynh không nên dùng miếng dán thay cho thuốc khi trẻ bị sốt.

Không sử dụng nước đá lạnh để chườm hoặc lau mát

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo không dùng phương pháp chườm lạnh cho trẻ sốt. Việc dùng nước lạnh khiến các mạch máu và lỗ chân lông co lại, nhiệt độ bên trong cơ thể khó thoát ra ngoài, từ đó trẻ càng sốt cao hơn thay vì hạ sốt. Đồng thời dùng nước quá lạnh có thể gây bỏng lạnh cho trẻ.

Tránh dùng nước quá nóng

Da trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ nhũ nhi, rất mỏng manh và nhạy cảm. Dùng nước quá nóng để lau mát có thể gây bỏng hoặc tổn thương da, vì vậy cần đảm bảo nhiệt độ nước vừa phải, ấm nhưng không quá nóng.

Không lau mát bằng rượu hoặc cồn

Sử dụng rượu hay cồn để lau toàn thân trẻ là rất nguy hiểm. Khi rượu hoặc cồn bốc hơi, mạch máu co lại, nhiệt bên trong cơ thể khó thoát ra, tương tự như chườm đá lạnh, nên trẻ vẫn sốt cao. Đặc biệt, nếu dùng rượu công nghiệp chứa methanol, trẻ có nguy cơ ngộ độc nghiêm trọng do hấp thụ qua da hoặc hít phải hơi methanol.

Nhìn chung, các phương pháp trên không an toàn và không hiệu quả, phụ huynh nên ưu tiên các biện pháp hạ sốt được khuyến cáo như dùng thuốc hạ sốt theo liều lượng, lau mát bằng nước ấm và đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi, cung cấp đủ nước.

Đến nay, lau mát vẫn được coi là một trong những phương pháp hạ sốt an toàn, hiệu quả và tiết kiệm cho trẻ, được khuyến cáo bởi nhiều bác sĩ và tổ chức y tế uy tín trên thế giới. Hy vọng rằng bài viết trên đã giúp các bậc phụ huynh nắm rõ cách lau mát đúng cách, cùng với những lưu ý quan trọng và những sai lầm cần tránh. Khi áp dụng đúng phương pháp, cha mẹ sẽ giúp con vượt qua cơn sốt một cách an toàn, giảm khó chịu, quấy khóc và hỗ trợ quá trình hồi phục nhanh hơn.