Hoa mắt chóng mặt, tê bì chân tay: Dấu hiệu nguy hiểm cần xử lý sớm

Nhiều người gặp tình trạng hoa mắt chóng mặt, tê bì chân tay nhưng lại nghĩ đó chỉ là mệt mỏi thoáng qua, thay đổi tư thế hay thời tiết thất thường. Trên thực tế, các triệu chứng này có thể phản ánh sự thiếu ổn định trong lưu thông máu lên não hoặc tổn thương hệ thần kinh, đặc biệt nếu xảy ra lặp lại trong thời gian dài. Khi không được đánh giá đúng mức, người bệnh có nguy cơ đối mặt với rối loạn cảm giác, suy giảm vận động và thậm chí là đột quỵ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất các triệu chứng, nguyên nhân thường gặp và hướng xử trí an toàn.

Nguyên nhân phổ biến gây hoa mắt chóng mặt, tê bì chân tay

Triệu chứng hoa mắt chóng mặt kèm tê bì chân tay thường liên quan đến sự suy giảm tưới máu não hoặc rối loạn dẫn truyền thần kinh. Nhóm nguyên nhân dưới đây chiếm tỷ lệ cao và cần được nhận diện đúng để điều trị hiệu quả.

Thiếu máu não và rối loạn tuần hoàn não

Đây là nguyên nhân gặp nhiều ở người trưởng thành và người cao tuổi. Khi các động mạch nuôi não bị xơ vữa, hẹp lòng mạch hoặc co thắt do stress kéo dài, lượng oxy và dưỡng chất đến não giảm, dẫn đến cảm giác choáng váng, quay cuồng và mất thăng bằng. Thiếu máu não còn có thể gây rối loạn cảm giác ở tay và chân do vùng vỏ não cảm giác bị thiếu nuôi dưỡng.

Rối loạn tiền đình

Tiền đình là bộ phận kiểm soát thăng bằng của cơ thể. Khi hệ thống này rối loạn do viêm dây thần kinh tiền đình, viêm tai trong, nhiễm virus hoặc thay đổi áp lực tai, người bệnh dễ xuất hiện chóng mặt dữ dội, cảm giác quay tròn và buồn nôn. Một số bệnh nhân còn gặp tê nhẹ ở đầu chi do căng thẳng thần kinh đi kèm.

Thoái hóa cột sống cổ, chèn ép dây thần kinh

Thoái hóa đốt sống cổ hoặc thoát vị đĩa đệm vùng cổ có thể chèn ép động mạch đốt sống - nền, làm giảm máu lên não. Tình trạng này được ghi nhận khá phổ biến ở nhóm người ngồi nhiều, cúi đầu lâu khi làm việc. Triệu chứng kèm theo thường là tê bì lan từ vai xuống các ngón tay, đau mỏi cổ gáy và chóng mặt mỗi khi xoay đầu.

Rối loạn thần kinh ngoại biên

Các bệnh lý thần kinh ngoại biên như thiếu vitamin nhóm B, đái tháo đường, uống rượu lâu ngày hoặc nhiễm độc thần kinh có thể làm tổn thương sợi dây thần kinh ngoại vi. Người bệnh thường mô tả cảm giác tê ran, châm chích, kiến bò hoặc giảm cảm giác ở tay chân. Khi kèm theo thiếu máu não, triệu chứng chóng mặt sẽ xuất hiện đồng thời.

Hạ đường huyết - huyết áp thấp - rối loạn nhịp tim

Đây là những tình trạng rối loạn sinh lý có thể gây thiếu máu tạm thời lên não. Người bệnh cảm thấy mệt lả, hoa mắt tối sầm khi đứng dậy đột ngột, da lạnh và run rẩy. Các bệnh viện tuyến trung ương ghi nhận nhiều ca chóng mặt do tim mạch bị nhầm với bệnh lý tiền đình hoặc thiếu máu não.

Lo âu, căng thẳng kéo dài

Stress kích hoạt hệ thần kinh giao cảm, làm co mạch máu ngoại biên và giảm lưu lượng máu lên não. Tê bì đầu chi, rối loạn cảm giác, chóng mặt và cảm giác “lảo đảo” thường xuất hiện rõ khi người bệnh căng thẳng quá mức.

Thiếu vitamin và khoáng chất quan trọng

Thiếu vitamin B1, B6, B12, acid folic hoặc sắt đều có thể gây thiếu máu, tổn thương thần kinh và dẫn đến tê bì kèm chóng mặt. Đây là tình trạng gặp ở người ăn uống kém, giảm cân đột ngột, phụ nữ mang thai hoặc người lớn tuổi.

Dấu hiệu nhận biết và biến chứng nếu không điều trị kịp thời

Để đánh giá chính xác mức độ nghiêm trọng của tình trạng hoa mắt chóng mặt và tê bì chân tay, người bệnh cần theo dõi cả triệu chứng đi kèm và tần suất xuất hiện.

Dấu hiệu

Các dấu hiệu nhận biết sớm:

• Chóng mặt nhẹ, cảm giác đầu lâng lâng khi thay đổi tư thế.
• Mờ mắt thoáng qua, ù tai, khó tập trung.
• Tê bì đầu ngón tay, ngón chân; cảm giác nóng rát hoặc châm chích.
• Đau mỏi vai gáy hoặc cứng cổ khi xoay đầu.
• Cảm giác lảo đảo hoặc khó giữ vững khi di chuyển.

Những dấu hiệu này có thể kéo dài vài giây đến vài phút nhưng nếu lặp lại nhiều lần trong ngày hoặc kéo dài nhiều tuần, cần thăm khám.

Dấu hiệu nặng cảnh báo tổn thương thần kinh hoặc giảm tưới máu não nghiêm trọng:

• Đau đầu dữ dội, đau thành cơn hoặc kéo dài liên tục.
• Yếu liệt tạm thời một bên mặt hoặc chi.
• Nói khó, méo miệng, nhìn đôi.
• Tê bì mất cảm giác ở một vùng cơ thể.
• Chóng mặt đến mức đứng không vững hoặc ngã quỵ.

Các triệu chứng này thường liên quan đến thiếu máu não nặng, tai biến thiếu máu não thoáng qua (TIA) hoặc rối loạn tiền đình cấp.

Biến chứng nếu không điều trị đúng thời điểm

Nếu tình trạng hoa mắt chóng mặt kèm tê bì chân tay kéo dài mà không được đánh giá và xử trí kịp thời, người bệnh có thể đối mặt với nhiều biến chứng nghiêm trọng:

• Nguy cơ đột quỵ tăng cao nếu thiếu máu não kéo dài gây tổn thương mạch máu.
• Tổn thương dây thần kinh ngoại biên mạn tính, dẫn đến mất cảm giác kéo dài hoặc yếu cơ.
• Rối loạn vận động, mất thăng bằng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Suy giảm trí nhớ, giảm khả năng tập trung, đặc biệt ở người lớn tuổi.
• Rối loạn cảm xúc, lo âu và mất ngủ do kết hợp nhiều triệu chứng kéo dài.

Cách giảm hoa mắt chóng mặt và tê bì chân tay

Để kiểm soát hiệu quả tình trạng hoa mắt chóng mặt kèm tê bì chân tay và giảm nguy cơ tái phát, người bệnh có thể áp dụng những hướng dẫn dưới đây:

Xử trí ngay khi cơn chóng mặt xuất hiện

Khi lên cơn chóng mặt, người bệnh nên ngồi hoặc nằm xuống ngay để tránh té ngã, giữ đầu hơi cao và hít thở chậm để ổn định tuần hoàn. Tránh quay đầu hoặc đứng dậy đột ngột. Nếu chóng mặt kéo dài, kèm nhìn đôi hoặc buồn nôn nhiều, cần đến cơ sở y tế ngay vì có thể liên quan đến rối loạn tiền đình cấp hoặc thiếu máu não thoáng qua.

Điều chỉnh lối sống

Duy trì giấc ngủ chất lượng 7 - 8 giờ mỗi đêm, uống đủ nước và hạn chế caffeine, rượu giúp giảm co mạch và cải thiện lưu thông máu lên não. Luyện tập nhẹ như đi bộ, yoga hoặc giãn cơ vùng cổ vai gáy được chứng minh hỗ trợ tưới máu não và giảm tê bì chi. Người bệnh cũng nên tránh giữ một tư thế quá lâu, nhất là tư thế cúi đầu.

Điều trị theo nguyên nhân gốc

Thiếu máu não, xơ vữa động mạch, rối loạn tiền đình, thoái hóa cột sống cổ hoặc bệnh thần kinh ngoại biên đều cần phác đồ điều trị riêng. Các bệnh lý tim mạch như huyết áp thất thường hoặc rối loạn nhịp tim cũng gây chóng mặt, cần được kiểm soát thường xuyên. Không tự ý dùng thuốc vì có thể che lấp triệu chứng hoặc gây tác dụng phụ nguy hiểm.

Bổ sung dinh dưỡng hỗ trợ thần kinh tuần hoàn

Vitamin nhóm B (B1, B6, B12) giúp phục hồi dây thần kinh ngoại biên, còn sắt và acid folic hỗ trợ tạo máu, hạn chế thiếu máu gây chóng mặt. Omega-3 cải thiện sức khỏe tim mạch, trong khi các chất chống oxy hóa như anthocyanin, resveratrol hoặc chiết xuất bạch quả có lợi cho mạch máu. Việc bổ sung cần theo chỉ định để tránh quá liều hoặc tương tác thuốc.

Hoa mắt chóng mặt, tê bì chân tay là những dấu hiệu cơ thể không nên bỏ qua, đặc biệt khi tái diễn nhiều lần hoặc kèm bất thường về vận động - cảm giác. Việc thăm khám sớm giúp xác định đúng nguyên nhân, ngăn ngừa biến chứng và phục hồi sức khỏe an toàn. Chủ động lắng nghe cơ thể là cách tốt nhất để xử lý kịp thời tình trạng hoa mắt chóng mặt, tê bì chân tay.