Giang mai thai kỳ: Hiểm họa âm thầm đối với mẹ và bé

Giang mai thai kỳ không chỉ là một bệnh nhiễm trùng thông thường mà còn là mối đe dọa lớn đối với sự phát triển của thai nhi, đòi hỏi sự can thiệp y tế kịp thời để tránh biến chứng lâu dài. Bài viết này sẽ cung cấp kiến thức toàn diện về giang mai thai kỳ, giúp mẹ chủ động bảo vệ bản thân và con yêu. 

Giang mai thai kỳ là gì?

Giang mai thai kỳ đề cập đến tình trạng nhiễm xoắn khuẩn Treponema pallidum ở phụ nữ mang thai, có thể dẫn đến lây truyền từ mẹ sang con qua đường nhau thai hoặc trong quá trình sinh nở. Bệnh giang mai thai kỳ thường biểu hiện âm thầm, khiến nhiều bà mẹ không nhận ra mình đang nhiễm bệnh.

Bệnh giang mai được chia thành các giai đoạn: Sơ cấp, thứ cấp, tiềm ẩn và tam cấp. Theo các nghiên cứu y khoa từ Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG), tỷ lệ lây truyền từ mẹ sang con có thể lên đến 100% nếu không điều trị ở giai đoạn sơ cấp, giảm dần ở các giai đoạn sau nhưng vẫn gây hại nghiêm trọng.

Việc sàng lọc định kỳ bằng xét nghiệm huyết thanh như VDRL hoặc TPHA là rất quan trọng, giúp phát hiện sớm và can thiệp kịp thời, tránh các biến chứng như hội chứng giang mai bẩm sinh ở trẻ.

Hiện nay, vaccine phòng giang mai chưa tồn tại, do đó giáo dục sức khỏe cộng đồng đóng vai trò then chốt trong việc giảm tỷ lệ mắc bệnh. 

Nguyên nhân và triệu chứng của giang mai thai kỳ

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân chính của giang mai thai kỳ là sự lây nhiễm xoắn khuẩn Treponema pallidum từ mẹ sang con, thường xảy ra qua quan hệ tình dục không bảo vệ với người nhiễm bệnh. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), xoắn khuẩn giang mai có thể tồn tại trong máu mẹ và vượt qua hàng rào nhau thai từ tuần thứ 16 của thai kỳ, dẫn đến nhiễm trùng bẩm sinh.

Yếu tố nguy cơ bao gồm:

• Quan hệ tình dục không an toàn.
• Nhiều bạn tình.
• Sử dụng ma túy tiêm chích.
• Sống ở khu vực có tỷ lệ nhiễm giang mai cao. 

Triệu chứng gợi ý

Triệu chứng ở mẹ bầu có thể mơ hồ. Nhiều trường hợp phụ nữ mang thai không nhận ra triệu chứng, dẫn đến chẩn đoán muộn và tăng nguy cơ lây truyền.

• Sang thương ở mẹ: Vết loét không đau ở giai đoạn sơ cấp (săng giang mai), phát ban toàn thân ở giai đoạn thứ cấp hoặc không có biểu hiện rõ ràng ở giai đoạn tiềm ẩn
• Triệu chứng toàn thân của mẹ: Có thể bao gồm mệt mỏi, sốt nhẹ, sưng hạch bạch huyết, nhưng thường bị nhầm lẫn với các bệnh thông thường trong thai kỳ.
• Triệu chứng ở thai nhi: Chỉ biểu hiện sau sinh như phát ban da, viêm mũi, gan lách to hoặc biến dạng xương.

Các nghiên cứu cho thấy, nếu không điều trị, tỷ lệ thai nhi bị ảnh hưởng lên đến 40 - 70%, tùy giai đoạn bệnh của mẹ. Vì vậy, việc phòng ngừa tập trung vào sàng lọc huyết thanh định kỳ ở các lần khám thai, đặc biệt ở tam cá nguyệt đầu và cuối. Ngoài ra, các chuyên gia cũng khuyến cáo sử dụng bao cao su và kiểm tra sức khỏe bạn tình để giảm nguy cơ. 

Tác hại của giang mai thai kỳ đối với thai nhi

Giang mai thai kỳ gây ra những tác hại nghiêm trọng cho thai nhi, bao gồm:

• Sảy thai tự nhiên, sinh non hoặc thai chết lưu, với tỷ lệ lên đến 40% ở các trường hợp không điều trị.
• Nhiễm trùng toàn thân ở thai nhi: Theo WHO, xoắn khuẩn Treponema pallidum có thể gây nhiễm trùng toàn thân ở thai nhi, dẫn đến hội chứng giang mai bẩm sinh với các biểu hiện như dị tật xương, răng hô, viêm màng não hoặc tổn thương nội tạng.
• Đe dọa sức khỏe thai nhi: Nhau thai bị ảnh hưởng dẫn đến giảm cung cấp oxy và dinh dưỡng cho thai nhi. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, trẻ sơ sinh nhiễm giang mai có nguy cơ tử vong cao hơn 10 lần so với trẻ bình thường và những trẻ sống sót thường phải đối mặt với di chứng suốt đời.

Trong nhi khoa, tác hại lâu dài của giang mai thai kỳ có thể gặp là:

• Chậm phát triển trí tuệ, rối loạn thị giác và thính giác, thậm chí là liệt chi.
• Mẹ bầu nhiễm bệnh cũng có nguy cơ cao hơn về biến chứng sản khoa như tiền sản giật hoặc nhiễm trùng ối. 

Chẩn đoán và điều trị giang mai thai kỳ

Chẩn đoán và tầm soát giang mai trong thai kỳ

Chẩn đoán giang mai thai kỳ chủ yếu dựa vào xét nghiệm huyết thanh như RPR (Rapid Plasma Reagin) hoặc TPPA (Treponema Pallidum Particle Agglutination), được khuyến cáo thực hiện ở tất cả phụ nữ mang thai theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Theo các chuyên gia y tế, xét nghiệm nên được lặp lại ở tam cá nguyệt ba để phát hiện nhiễm trùng muộn. Nếu dương tính, cần xét nghiệm xác nhận bằng FTA-ABS để loại trừ kết quả giả. Triệu chứng lâm sàng như vết loét hoặc sốt phát ban hỗ trợ chẩn đoán, nhưng nhiều trường hợp không có biểu hiện, đòi hỏi sàng lọc chủ động. 

Bên cạnh đó, bác sĩ có thể sử dụng siêu âm để theo dõi thai nhi, phát hiện dấu hiệu như gan lách to hoặc tích tụ dịch.

Phương pháp điều trị giang mai thai kỳ

Điều trị giang mai thai kỳ tập trung vào penicillin G tiêm bắp, với liều lượng tùy theo giai đoạn bệnh, an toàn cho cả mẹ và thai nhi. Theo các hướng dẫn y khoa, điều trị sớm có thể ngăn chặn 98% trường hợp lây truyền.

Nếu dị ứng penicillin, có thể dùng erythromycin hoặc ceftriaxone dưới sự giám sát của bác sĩ. Ngoài ra, cần theo dõi sau điều trị và xét nghiệm định kỳ để đảm bảo xoắn khuẩn bị loại bỏ. Các chuyên gia nhấn mạnh rằng, với chẩn đoán và điều trị kịp thời, giang mai thai kỳ hoàn toàn có thể kiểm soát, giúp mẹ bầu và thai nhi khỏe mạnh. 

Trên đây là những thông tin liên quan đến giang mai thai kỳ. Hy vọng bài viết đã đem đến cho bạn đọc nhiều kiến thức bổ ích. Để tìm hiểu thêm kiến thức hữu ích về sức khỏe, mời bạn tham khảo bài viết tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu.