Giãn ruột sinh lý ở trẻ là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách chăm sóc

Giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh là tình trạng thường gặp, khiến nhiều bậc cha mẹ lo lắng khi con không đi ngoài trong nhiều ngày. Hiện tượng này đôi khi dễ bị nhầm lẫn với táo bón, dẫn đến những băn khoăn trong việc chăm sóc trẻ. Vậy làm thế nào để nhận biết sự khác biệt giữa giãn ruột sinh lý và táo bón, cũng như cách chăm sóc đúng khi trẻ gặp tình trạng này?

Chứng giãn ruột ở trẻ sơ sinh là gì?

Giãn ruột ở trẻ sơ sinh được biết đến với tình trạng thể tích ruột của bé tăng lên so với bình thường. Giãn ruột sinh lý ở bé có thể sẽ xuất hiện với các thời gian khác nhau, tùy vào tốc độ phát triển của trẻ. Tuy vậy, phổ biến nhất là khi bé đạt 2 tháng tuổi. Thời kỳ giãn ruột ở trẻ sơ sinh thông thường sẽ kéo dài trong khoảng 2 - 3 tháng.

Nguyên nhân dẫn đến giãn ruột ở trẻ sơ sinh

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến giãn ruột ở trẻ sơ sinh, nhưng phổ biến nhất là các nguyên nhân sau:

• Sự phát triển tự nhiên của hệ tiêu hóa: Ruột của bé còn non nớt và đang trong quá trình hoàn thiện.
• Chế độ ăn: Sữa mẹ hoặc sữa công thức không phù hợp cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến tình trạng giãn ruột ở trẻ sơ sinh.
• Sự thay đổi vi khuẩn đường ruột: Vi khuẩn đường ruột của bé đang dần ổn định, có thể sẽ gây ra một số rối loạn tạm thời.

Dấu hiệu nhận biết giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh

Làm thế nào để mẹ nhận biết trẻ đang gặp tình trạng giãn ruột sinh lý? Một số biểu hiện thường thấy bao gồm:

Trẻ lâu đi tiêu

Ở trẻ bị giãn ruột sinh lý, ruột có kích thước lớn hơn bình thường, vì vậy sức chứa phân cũng tăng, khiến trẻ đi ngoài ít hơn. Trẻ bú mẹ hoàn toàn có thể 7 - 10 ngày chưa đi ngoài, trong khi trẻ uống sữa công thức thường 3 - 5 ngày mới đi tiêu.

Trẻ hay gồng mình, rặn nhiều

Sơ sinh đang thích nghi với môi trường bên ngoài nên việc gồng mình, rặn khi đi tiêu là bình thường. Trẻ có thể đỏ mặt hoặc xì hơi khi đi ngoài. Đây là hiện tượng sinh lý tự nhiên, không đáng lo ngại.

Phân mềm

Trẻ bú mẹ thường có phân mềm do sữa mẹ chứa nhiều nước. Khi giãn ruột sinh lý, phân thường sệt và mềm. Trẻ bú sữa công thức có phân màu vàng nhạt hoặc vàng nâu, trong khi trẻ bú mẹ hoàn toàn có phân màu vàng tươi. Khác với táo bón, phân không bị cứng hay xanh đen.

Bé ăn uống và ngủ tốt

Với thể tích ruột tăng, dạ dày trẻ dễ rỗng hơn, nên bé bú lâu và nhiều hơn. Khi bé bú no, máu tập trung vào dạ dày giúp tiêu hóa hiệu quả, đồng thời giảm lượng máu đến não và các cơ quan khác, giúp trẻ ngủ ngon.

Bé vẫn vui chơi bình thường

Khác với táo bón, dù trẻ chưa đi tiêu nhiều ngày, bé vẫn hoạt bát và vui chơi bình thường do phân chưa tích tụ đủ để kích thích ruột đào thải. Khi lượng phân tích tụ đủ, nhu động ruột sẽ hoạt động để đẩy chất thải ra ngoài. Trong khi đó, trẻ bị táo bón thường hay quấy khóc, khó chịu.

Phân biệt giãn ruột sinh lý và táo bón ở trẻ sơ sinh

Khi trẻ không đi ngoài nhiều ngày, các bậc cha mẹ thường lo lắng trẻ bị táo bón mà ít nghĩ đến giãn ruột sinh lý. Vậy làm sao để nhận biết sự khác biệt?

Giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh

Hiện tượng giãn ruột sinh lý thường xuất hiện ở trẻ từ 2 - 3 tháng tuổi. Trẻ có thể 7 - 10 ngày, thậm chí 13 - 15 ngày chưa đi tiêu, nhưng vẫn bú tốt và vui chơi bình thường. Phân trẻ trong giãn ruột sinh lý thường mềm, màu đều, và không kèm theo các biểu hiện bất thường khác.

Táo bón ở trẻ

Táo bón có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào, đặc biệt ở trẻ hoàn toàn bú sữa công thức. Khác với giãn ruột sinh lý, trẻ bị táo bón đi tiêu phân cứng, đóng khuôn và màu nâu đen. Khi táo bón, trẻ có thể bị chướng bụng, bỏ bú, khó chịu, quấy khóc và thường đau rát hậu môn khi đi ngoài.

Cách chăm sóc trẻ bị giãn ruột sinh lý

Mặc dù giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh không phải là tình trạng nguy hiểm và thường không ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của bé, nhưng cha mẹ vẫn cần quan tâm chăm sóc đúng cách để hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả, giúp việc đi ngoài của trẻ dễ dàng hơn. Dưới đây là một số biện pháp hữu ích:

Bổ sung lợi khuẩn cho bé

Trong giai đoạn giãn ruột sinh lý, cha mẹ có thể cho trẻ dùng thêm men vi sinh chứa lợi khuẩn (probiotic) để hỗ trợ hệ tiêu hóa. Probiotic giúp làm mềm phân, điều hòa nhu động ruột, từ đó cải thiện tình trạng táo bón và giúp bé đi ngoài dễ hơn. Ngoài ra, lợi khuẩn còn góp phần tăng khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp bé ăn ngon miệng và nâng cao sức đề kháng.

Massage bụng nhẹ nhàng

Massage bụng cho bé là cách đơn giản giúp kích thích nhu động ruột, giảm đầy hơi và hỗ trợ trẻ đi ngoài dễ dàng. Cha mẹ nên massage theo vòng tròn theo chiều kim đồng hồ, hoặc vuốt dọc từ ngực xuống bụng. Nên thực hiện khi bé không vừa bú no, tốt nhất từ 1 - 2 lần/ngày ở nơi ấm áp, tránh gió lùa.

Tắm nước ấm

Việc tắm cho bé bằng nước ấm khoảng 35°C, có thể nhỏ thêm vài giọt tinh dầu an toàn, giúp trẻ thư giãn, tăng lưu thông máu, giữ ấm bụng và cơ thể, từ đó giảm khó tiêu, chướng bụng và táo bón.

Cho bé vận động nhẹ

Cha mẹ có thể đặt trẻ nằm ngửa, sau đó nhẹ nhàng di chuyển chân bé theo động tác “đạp xe” hoặc đẩy nhẹ hai đầu gối về phía bụng. Những động tác này kích thích nhu động ruột, hỗ trợ tiêu hóa và giúp bé đi ngoài dễ hơn. Thường xuyên cho bé vận động cũng giúp cải thiện cảm giác thèm ăn.

Bổ sung chất xơ hợp lý

Với trẻ bú sữa công thức, có thể chọn loại sữa bổ sung chất xơ hòa tan để làm mềm phân và hỗ trợ tiêu hóa. Đối với trẻ bú mẹ hoàn toàn, mẹ nên tăng cường rau xanh, trái cây giàu chất xơ trong khẩu phần ăn để bé được hưởng lợi qua sữa mẹ.

Tăng số lần bú mẹ

Sữa mẹ không chỉ là nguồn dinh dưỡng tối ưu mà còn giàu kháng thể, giúp trẻ chống lại bệnh tật và giảm nguy cơ dị ứng. Việc tăng số lần bú sẽ khiến ruột của bé đầy nhanh hơn, nhờ đó bé có thể đi ngoài sớm hơn, thường trong khoảng 6 - 10 ngày. Mẹ có thể cho bé bú nhiều lần trong ngày (tối đa 15 lần), cách nhau khoảng 1,5 giờ.

Chườm ấm cho bé

Trong giai đoạn trẻ sơ sinh bị giãn ruột sinh lý, cha mẹ có thể sử dụng khăn ấm để chườm nhẹ lên vùng bụng của bé. Cách làm này giúp trẻ cảm thấy dễ chịu, thư giãn hơn và giảm bớt tình trạng đầy hơi.

Lưu ý:

• Giãn ruột sinh lý thường là hiện tượng tự nhiên và sẽ hết dần theo thời gian. Cha mẹ không nên quá lo lắng, chỉ cần theo dõi sát tình trạng của bé và áp dụng các biện pháp chăm sóc phù hợp.
• Nếu nhận thấy bất kỳ biểu hiện bất thường nào, hãy nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra và tư vấn kịp thời.

Trên đây là những kiến thức cơ bản về hiện tượng giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh. Đây vốn là một quá trình tự nhiên, không gây nguy hiểm cho sức khỏe của bé. Hy vọng rằng những thông tin được chia sẻ sẽ giúp các bà mẹ yên tâm hơn trong việc chăm sóc, đồng hành cùng con để bé phát triển khỏe mạnh.