Điểm khác biệt giữa vắc xin uốn ván VAT và SAT

Uốn ván là một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được phòng ngừa kịp thời. Để chống lại bệnh này, vắc xin uốn ván đóng vai trò then chốt. Hai phương pháp phòng bệnh uốn ván phổ biến hiện nay là vắc xin uốn ván VAT và SAT. Mặc dù cùng mục đích bảo vệ cơ thể trước mầm bệnh, nhưng sự khác biệt giữa VAT và SAT không chỉ nằm ở thành phần mà còn ở cách thức và hiệu quả phòng bệnh. Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu kỹ sự khác biệt giữa chúng là điều cần thiết để tối ưu hóa việc tiêm ngừa.

Tìm hiểu về vắc xin uốn ván VAT và SAT

Vắc xin uốn ván VAT là gì?

Uốn ván là một bệnh nhiễm trùng cấp tính do vi khuẩn Clostridium tetani gây ra. Vi khuẩn này sinh bào tử và có mặt rộng rãi trong môi trường, đặc biệt là trong đất, phân động vật, bụi bẩn, cũng như trên bề mặt các vật dụng gỉ sét như đinh, dây thép gai. Do khả năng chịu nhiệt cao và kháng nhiều loại chất khử trùng, bào tử của vi khuẩn có thể tồn tại trong môi trường suốt nhiều năm.

Vắc xin uốn ván VAT là một loại vắc xin giải độc tố (toxoid vaccine), giúp cơ thể tạo miễn dịch chủ động chống lại vi khuẩn uốn ván. Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy VAT an toàn và có hiệu quả kích thích hệ miễn dịch tương đương với vắc xin TT. Thử nghiệm trên động vật cũng chứng minh VAT có thể tạo ra kháng thể bền vững, thậm chí tốt hơn so với vắc xin TT. Tiêm VAT cho phụ nữ mang thai giúp giảm nguy cơ mắc uốn ván sơ sinh hơn 90%. Điều này cho thấy vắc xin tái tổ hợp có tiềm năng trở thành một giải pháp thay thế đáng tin cậy trong phòng chống uốn ván.

Để bảo vệ suốt đời, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo mỗi người nên tiêm đủ 6 liều vắc xin uốn ván (3 liều cơ bản và 3 liều nhắc lại). Liều đầu tiên có thể được tiêm từ 6 tuần tuổi, các liều tiếp theo cách nhau ít nhất 4 tuần. Ba liều nhắc lại nên được tiêm vào các mốc 12 – 23 tháng, 4 – 7 tuổi và 9 – 15 tuổi, với khoảng cách tối thiểu 4 năm giữa các liều nhắc lại. Việc tiêm chủng đầy đủ sẽ giúp duy trì miễn dịch lâu dài, bảo vệ hiệu quả trước bệnh uốn ván.

Huyết thanh uốn ván SAT là gì?

Huyết thanh uốn ván SAT là một loại kháng độc tố được chiết xuất từ huyết thanh động vật, thường là ngựa, nhằm trung hòa độc tố do vi khuẩn Clostridium tetani tiết ra. SAT được sử dụng trong cả phòng ngừa và điều trị uốn ván. Trong phòng ngừa, SAT được tiêm cho những người có vết thương dễ nhiễm uốn ván, chẳng hạn như vết thương sâu, vết thương do kim loại gỉ sét hoặc có mô hoại tử.

Liều khuyến cáo là 1.500 IU, tiêm dưới da hoặc tiêm bắp càng sớm càng tốt sau khi bị thương. Nếu vết thương nghiêm trọng, liều có thể tăng lên 3.000 - 4.500 IU, chia ra tiêm tại hai hoặc ba vị trí quanh vết thương.

Ngoài tiêm SAT, cần kết hợp tiêm chủng chủ động bằng vắc xin uốn ván (VAT hoặc TT) để tạo miễn dịch lâu dài. Đối với điều trị uốn ván khi bệnh đã khởi phát, bác sĩ thường tiêm tĩnh mạch chậm liều lớn, sau đó tiêm bắp liều nhỏ hơn hàng tuần nếu cần. Một số trường hợp có thể bắt đầu với liều 20.000 IU tiêm bắp. Khi bệnh nhân hồi phục, có thể tiêm vắc xin uốn ván để tạo miễn dịch chủ động, giúp ngăn ngừa tái nhiễm trong tương lai.

Điểm khác biệt giữa vắc xin uốn ván VAT và SAT

Điểm khác biệt giữa vắc xin uốn ván VAT và SAT là về cơ chế tác động, thời gian bảo vệ và mục đích sử dụng. Tiêm phòng VAT là vắc xin giải độc tố, giúp cơ thể kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể chống lại vi khuẩn Clostridium tetani, từ đó tạo ra miễn dịch chủ động và bảo vệ lâu dài. Khi tiêm đủ ba liều cơ bản và các mũi nhắc lại theo khuyến cáo, cơ thể có thể duy trì mức kháng thể bảo vệ trong khoảng 5 - 10 năm. VAT ít gây tác dụng phụ và được sử dụng rộng rãi trong các chương trình tiêm chủng phòng uốn ván trên toàn cầu.

Trong khi đó, huyết thanh SAT là kháng độc tố uốn ván được chiết xuất từ huyết thanh động vật (thường là ngựa), chứa sẵn các kháng thể giúp trung hòa độc tố của vi khuẩn uốn ván. Do đó, SAT cung cấp miễn dịch thụ động, nhưng hiệu quả bảo vệ chỉ kéo dài trong 2 - 3 tuần, sau đó cơ thể không còn khả năng chống lại uốn ván. Hơn nữa, do được chiết xuất từ động vật, SAT có nguy cơ gây phản ứng dị ứng cao, với tỷ lệ tác dụng phụ lên đến 25%, bao gồm phản ứng quá mẫn như sốc phản vệ hoặc bệnh huyết thanh. Một số nghiên cứu cho thấy việc sử dụng SAT trong phòng ngừa uốn ván không mang lại hiệu quả cao và đôi khi gây hại nhiều hơn lợi ích.

Hiện nay, phương pháp phòng ngừa uốn ván tối ưu là kết hợp nhiều biện pháp như vệ sinh và xử lý vết thương đúng cách, sử dụng kháng sinh (đặc biệt là oxytetracycline) và tiêm chủng chủ động bằng vắc xin VAT hoặc TT. Huyết thanh SAT chỉ được sử dụng trong một số trường hợp đặc biệt, như vết thương nhiễm trùng nghiêm trọng, vết thương bị bỏ quên hoặc ở những người chưa từng được tiêm vắc xin uốn ván trước đó. Nhìn chung, VAT là giải pháp lâu dài và an toàn hơn trong phòng ngừa uốn ván, trong khi SAT chủ yếu được dùng trong tình huống cấp cứu khi nguy cơ mắc bệnh rất cao.

Những đối tượng nào nên được sử dụng SAT thay vì VAT?

Huyết thanh uốn ván SAT nên được sử dụng thay vì vắc xin VAT trong các trường hợp có nguy cơ cao bị nhiễm uốn ván, đặc biệt là khi hệ miễn dịch chưa kịp tạo ra kháng thể bảo vệ. SAT cung cấp miễn dịch thụ động bằng cách đưa sẵn kháng thể vào cơ thể, giúp trung hòa độc tố của vi khuẩn Clostridium tetani ngay lập tức. Những đối tượng nên sử dụng SAT bao gồm những người có vết thương dễ nhiễm trùng, như vết thương sâu, vết thương bị đất hoặc bùn bẩn, vết thương do đinh gỉ, kim loại sắc nhọn đâm vào hoặc vết thương có mô hoại tử. Trong những trường hợp này, SAT cần được tiêm càng sớm càng tốt để giảm nguy cơ mắc bệnh. Liều thông thường là 1.500 IU, tiêm dưới da hoặc tiêm bắp, nhưng nếu vết thương nghiêm trọng, có thể tăng gấp đôi hoặc gấp ba và tiêm vào nhiều vị trí quanh vết thương.

SAT chỉ nên được sử dụng trong các tình huống đặc biệt, chẳng hạn như bệnh nhân chưa từng tiêm vắc xin uốn ván trước đó, người có vết thương nhiễm bẩn nặng hoặc vết thương bị bỏ quên quá lâu mà chưa được xử lý. Ngoài ra, khi cần dùng kháng độc tố, huyết thanh có nguồn gốc từ người được ưu tiên hơn vì ít gây phản ứng quá mẫn hơn so với huyết thanh từ ngựa.

Sự khác biệt giữa vắc xin uốn ván VAT và SAT chủ yếu liên quan đến thành phần và tác dụng phụ của chúng. Việc lựa chọn giữa VAT và SAT cần dựa trên các yếu tố như độ tuổi, tình trạng sức khỏe và phản ứng của cơ thể đối với vắc xin. Hy vọng bài viết trên đã đem đến cho bạn đọc nhiều thông tin hữu ích.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện nay đang cung cấp nhiều loại vắc xin ngừa uốn ván với các mức giá tham khảo:

• Vắc xin Uốn ván hấp phụ (TT) 0.5 ml/ống: Phòng bệnh uốn ván; Giá: 144.000 đồng.

• Vắc xin Uốn ván - Bạch hầu hấp phụ (Td) 1 liều: Phòng bệnh bạch hầu và uốn ván; Giá: 174.000 đồng.

• Vắc xin Boostrix 0.5ml 1 liều: Phòng các bệnh bạch hầu, ho gà, và uốn ván; Giá: 785.000 đồng.

• Vắc xin Adacel: Phòng các bệnh bạch hầu, ho gà, và uốn ván; Giá: 735.000 đồng.

• Vắc xin Infanrix Hexa: Phòng 6 bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, bại liệt, và các bệnh do vi khuẩn Hib; Giá: 995.000 đồng.

• Vắc xin Hexaxim: Phòng 6 bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, bại liệt, và các bệnh do vi khuẩn Hib; Giá: 995.000 đồng.

Giá bán lẻ có thể thay đổi tùy thời điểm, để được tư vấn cụ thể và đặt lịch tiêm, vui lòng liên hệ Trung tâm Tiêm chủng Long Châu qua Hotline: 1800 6928.