Dị ứng hải sản bị sưng mắt: Dấu hiệu nhận biết và cách xử lý an toàn

Không ít người lần đầu tiên bị dị ứng hải sản bị sưng mắt thường nhầm lẫn với các vấn đề về mắt thông thường như viêm kết mạc hoặc mệt mỏi. Tuy nhiên, đây là một biểu hiện dị ứng có liên quan đến hệ miễn dịch và có thể tiến triển nặng nếu chủ quan. Việc nhận biết sớm triệu chứng, biết cách xử lý và khi nào cần đến bệnh viện là điều rất quan trọng để tránh những biến chứng nguy hiểm như phù mạch hay sốc phản vệ.

Tổng quan về dị ứng hải sản bị sưng mắt

Dị ứng hải sản bị sưng mắt là một biểu hiện của phản ứng dị ứng xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức với một hoặc nhiều loại protein có trong hải sản như tôm, cua, sò, ốc, mực... Trong đó, tropomyosin - một loại protein cơ có trong hải sản được xem là tác nhân gây dị ứng phổ biến nhất. Ngoài tropomyosin, một số protein khác như arginine kinase hoặc sarcoplasmic calcium-binding protein cũng có thể kích hoạt phản ứng dị ứng ở một số người.

Biểu hiện dị ứng ở vùng mắt có thể xuất hiện ngay sau khi ăn hải sản hoặc trong vòng vài giờ. Các triệu chứng bao gồm:

• Sưng mí mắt: Mí mắt trên hoặc dưới có thể sưng nhẹ đến sưng to, gây khó chịu và hạn chế tầm nhìn.
• Đỏ mắt: Kết mạc mắt có thể đỏ kèm theo cảm giác ngứa hoặc nóng rát quanh vùng mắt.
• Các triệu chứng đi kèm: Nổi mề đay, ngứa da toàn thân, sổ mũi, nghẹt mũi, đau bụng, tiêu chảy hoặc buồn nôn.
• Phù mạch: Một số trường hợp có thể xảy ra tình trạng phù mạch, tức sưng nhanh và đột ngột ở mắt, môi, mặt hoặc cổ họng gây nguy hiểm nếu lan đến đường thở.

Tình trạng dị ứng hải sản bị sưng mắt thường gặp ở người có cơ địa dị ứng, tiền sử hen suyễn hoặc từng dị ứng với các loại thực phẩm khác như trứng, sữa, đậu phộng. Trẻ em và người lớn đều có thể gặp phải nhưng người lớn tuổi hoặc có bệnh lý nền như viêm mũi dị ứng có nguy cơ cao hơn.

Dị ứng hải sản bị sưng mắt có nguy hiểm không?

Trong nhiều trường hợp, bị sưng mắt do dị ứng hải sản chỉ là phản ứng nhẹ, gây khó chịu tạm thời và tự giảm sau vài giờ. Tuy nhiên, không vì thế mà bạn chủ quan bởi tình trạng này có thể là dấu hiệu khởi đầu của các phản ứng nghiêm trọng hơn. Cụ thể:

• Phản ứng dị ứng toàn thân: Sưng mắt có thể đi kèm với các triệu chứng nặng hơn như sưng môi, khó thở, buồn nôn, hạ huyết áp hoặc chóng mặt. Những dấu hiệu này cho thấy cơ thể đang phản ứng mạnh với dị nguyên.
• Phù mạch: Phù mạch vùng mí mắt có thể gây cản trở tầm nhìn, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Nếu phù mạch lan rộng đến cổ họng, có thể gây khó thở hoặc ngạt thở.
• Sốc phản vệ: Đây là biến chứng nặng nhất của dị ứng hải sản với các triệu chứng như tụt huyết áp, mạch nhanh, khó thở, mất ý thức. Nếu không được cấp cứu kịp thời, sốc phản vệ có thể dẫn đến tử vong.

Phải làm sao khi gặp phải tình trạng dị ứng hải sản bị sưng mắt?

Khi xuất hiện dị ứng hải sản bị sưng mắt, bạn cần xử lý nhanh chóng và đúng cách để giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là các bước xử lý cụ thể khi gặp phải tình trạng dị ứng hải sản bị sưng mắt

Ngưng ăn ngay lập tức

Ngay khi nhận thấy dấu hiệu nghi ngờ dị ứng hải sản, bao gồm sưng mắt, bạn cần ngừng sử dụng mọi loại thực phẩm nghi ngờ chứa hải sản, kể cả các món ăn có thành phần liên quan như nước chấm, nước dùng. Loại bỏ dị nguyên càng sớm càng tốt để ngăn phản ứng lan rộng. Nếu nghi ngờ có hải sản dính trên tay hoặc miệng, hãy rửa sạch bằng nước ấm và xà phòng.

Rửa mắt nhẹ nhàng

Sử dụng nước muối sinh lý (0.9%) hoặc nước sạch mát để rửa vùng mắt giúp loại bỏ tác nhân gây kích ứng trên bề mặt. Bạn không dùng tay dụi mắt vì có thể làm tổn thương niêm mạc, khiến triệu chứng sưng và ngứa nghiêm trọng hơn. Nếu có kính áp tròng, hãy tháo ra ngay lập tức để tránh kích ứng thêm.

Dùng thuốc kháng histamin (nếu có chỉ định)

Các thuốc kháng histamin không kê đơn như Loratadin, Cetirizin hoặc Fexofenadin có thể giúp giảm triệu chứng ngứa, sưng và đỏ mắt. Tuy nhiên, bạn chỉ nên sử dụng thuốc khi có chỉ định từ phía bác sĩ. Bên cạnh đó, bạn cần lưu ý, không tự ý sử dụng thuốc nhỏ mắt chứa corticoid (như Dexamethasol) vì có thể gây tác dụng phụ nếu dùng sai cách.

Theo dõi các dấu hiệu nặng

Quan sát kỹ các triệu chứng như khó thở, thở rít, chóng mặt, nôn mửa hoặc sưng lan rộng sang môi, mặt, cổ họng. Nếu xuất hiện các dấu hiệu này, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức. Với những người đã được chẩn đoán dị ứng hải sản nặng và được bác sĩ kê đơn Epinephrine (bút tiêm tự động như EpiPen), cần sử dụng ngay theo hướng dẫn và đến bệnh viện sau đó.

Khi nào cần đến bác sĩ?

Trường hợp dị ứng nhẹ, bạn có thể chăm sóc tại nhà nhưng nếu triệu chứng không cải thiện sau 4 - 6 giờ hoặc tái phát, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa dị ứng - miễn dịch lâm sàng để được thăm khám. Trong trường hợp sưng mắt kéo dài, gây đau hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực, cần thăm khám ngay để loại trừ các biến chứng như nhiễm trùng hoặc tổn thương mắt.

Các biện pháp phòng ngừa dị ứng hải sản bị sưng mắt

Phòng tránh là cách tốt nhất để ngăn ngừa dị ứng hải sản bị sưng mắt tái phát. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa dị ứng hải sản nói chung, bạn đọc có thể tham khảo:

Tránh hoàn toàn loại hải sản đã từng gây dị ứng

Không chỉ tránh ăn trực tiếp tôm, cua, mực mà bạn còn cần lưu ý các món ăn chế biến gián tiếp như nước dùng, nước chấm hoặc các món ăn có chiết xuất từ hải sản. Một số người có thể dị ứng với một loại hải sản cụ thể (ví dụ: chỉ tôm hoặc chỉ cua), vì vậy cần xác định rõ loại hải sản gây dị ứng.

Đọc kỹ thành phần khi mua thực phẩm đóng gói

Tại Việt Nam và nhiều quốc gia, nhà sản xuất bắt buộc phải ghi rõ các chất gây dị ứng trên bao bì sản phẩm. Hãy kiểm tra kỹ nhãn mác trước khi mua thực phẩm chế biến sẵn như mì gói, snack hoặc nước sốt. Các thành phần như “chiết xuất hải sản” hoặc “hương liệu tự nhiên” có thể ẩn chứa nguy cơ dị ứng.

Xét nghiệm dị nguyên để xác định chính xác nguyên nhân

Tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để thực hiện test da (Skin Prick Test) hoặc xét nghiệm dị nguyên (IgE đặc hiệu). Các xét nghiệm này giúp xác định chính xác loại hải sản gây dị ứng, từ đó tránh đúng đối tượng. Một số người có thể dị ứng với cả hải sản có vỏ (tôm, cua) và hải sản không vỏ (cá, mực), nên xét nghiệm sẽ giúp làm rõ phạm vi dị ứng.

Tăng cường miễn dịch tự nhiên

Tăng cường miễn dịch tự nhiên cũng là một cách để phòng ngừa dị ứng tái phát. Theo đó, bạn nên:

• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung thực phẩm giàu omega-3 (cá hồi, hạt chia), vitamin C (cam, ổi), vitamin D (nấm, sữa) và kẽm (hạt óc chó, đậu) để nâng cao sức đề kháng.
• Tránh thức khuya, stress kéo dài vì những yếu tố này có thể làm tăng nguy cơ phản ứng dị ứng.
• Uống đủ nước và duy trì lối sống lành mạnh cũng góp phần giảm nguy cơ dị ứng tái phát.

Chuẩn bị sẵn kế hoạch ứng phó

Những người có tiền sử dị ứng hải sản bị sưng mắt nên mang theo thuốc kháng histamin khi đi du lịch hoặc ăn uống bên ngoài. Nếu đã được chẩn đoán dị ứng nặng, hãy luôn mang theo bút tiêm Epinephrine và hướng dẫn người thân cách sử dụng trong trường hợp khẩn cấp.

Dị ứng hải sản bị sưng mắt là biểu hiện không thể xem nhẹ vì có thể là dấu hiệu sớm của phản ứng dị ứng nặng. Nhận biết triệu chứng, xử lý đúng cách và phòng ngừa hiệu quả sẽ giúp bạn bảo vệ tốt sức khỏe bản thân. 

Đặc biệt, những người từng bị dị ứng hải sản nên cẩn trọng tuyệt đối trong sinh hoạt hàng ngày, từ việc lựa chọn thực phẩm đến chuẩn bị sẵn thuốc cần thiết. Sự đồng hành của bác sĩ chuyên khoa dị ứng - miễn dịch lâm sàng sẽ giúp bạn kiểm soát tình trạng này lâu dài, giảm thiểu nguy cơ biến chứng và sống khỏe mạnh hơn. Mong rằng, những chia sẻ hôm nay của Tiêm chủng Long Châu sẽ giúp bạn đọc có thêm nhiều thông tin hữu ích.