Dị ứng cua đồng: Dấu hiệu nhận biết, cách xử lý và phòng ngừa hiệu quả

Trong đời sống ẩm thực truyền thống, cua đồng là món ăn quen thuộc, giàu dinh dưỡng và đậm đà hương vị dân dã. Tuy nhiên, với một số người có cơ địa nhạy cảm, món ăn tưởng chừng vô hại này lại tiềm ẩn nguy cơ gây dị ứng cua đồng, dẫn đến các phản ứng từ nhẹ như ngứa, nổi ban đến nguy hiểm như sốc phản vệ. Việc nhận biết sớm triệu chứng, biết ai không nên ăn cua và nắm được cách xử lý đúng cách sẽ giúp bạn bảo vệ bản thân và gia đình trước tình trạng dị ứng cua đồng đang ngày càng phổ biến này.

Nhận biết dấu hiệu dị ứng cua đồng thường gặp

Phản ứng dị ứng cua đồng thường xuất hiện sau vài phút đến khoảng 1 - 2 giờ sau khi ăn. Mức độ nặng nhẹ có thể khác nhau tùy vào cơ địa và lượng protein gây dị ứng đã hấp thụ. Dưới đây là dấu hiệu nhận biết dị ứng cua đồng theo từng mức độ, cụ thể như sau:

Triệu chứng dị ứng nhẹ

Những triệu chứng nhẹ thường khiến người bệnh chủ quan, nhưng cũng cần chú ý để tránh diễn tiến nặng hơn:

• Da: Ngứa, nổi mề đay, phát ban, sưng môi, mặt, mí mắt hoặc lưỡi.
• Hô hấp: Ho khan, cảm giác nghẹt cổ họng, khò khè nhẹ, khàn tiếng.
• Tiêu hóa: Buồn nôn, nôn mửa, đầy hơi, đau bụng, tiêu chảy nhẹ.
• Toàn thân: Mệt mỏi, chóng mặt, cảm giác choáng váng thoáng qua.

Những triệu chứng này có thể xuất hiện riêng lẻ hoặc phối hợp với nhau, đôi khi bị nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường như cảm cúm, rối loạn tiêu hóa.

Triệu chứng dị ứng nặng

Đây là những dấu hiệu cảnh báo sốc phản vệ, có thể dọa tính mạng nếu không xử lý kịp thời:

• Huyết áp tụt đột ngột, tim đập nhanh bất thường.
• Thở khò khè mạnh, khó thở, nghẹt thở.
• Sưng phù vùng cổ họng, lưỡi, làm tắc đường thở.
• Mất ý thức, co giật, bất tỉnh.

Ngay khi có biểu hiện nghi ngờ sốc phản vệ do dị ứng cua đồng, cần gọi cấp cứu 115 ngay, tiêm epinephrine (nếu có), đồng thời chuyển đến bệnh viện gần nhất để điều trị theo phác đồ cấp cứu phản vệ.

Ai không nên ăn cua đồng?

Dưới đây là các nhóm đối tượng có nguy cơ cao gặp phản ứng bất lợi khi ăn cua đồng:

• Người có cơ địa dị ứng: Đặc biệt là người từng dị ứng hải sản, viêm da cơ địa, hen suyễn. Hệ miễn dịch ở nhóm này thường nhạy cảm với protein lạ trong thịt cua.
• Phụ nữ mang thai (nhất là 3 tháng đầu): Theo Đông y, cua đồng tính hàn, có thể gây co bóp tử cung, làm tăng nguy cơ sẩy thai.
• Người đang ốm yếu: Chẳng hạn như vừa khỏi bệnh, đang bị cảm lạnh, tiêu chảy, sốt virus - do hệ tiêu hóa và miễn dịch suy yếu, dễ kích ứng.
• Người mắc bệnh mạn tính: Gout, tim mạch, huyết áp cao không nên ăn nhiều cua do hàm lượng purine và cholesterol cao.
• Trẻ em và người cao tuổi: Do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện hoặc suy giảm, dễ gặp biến chứng nếu có phản ứng dị ứng.

Bị dị ứng cua đồng phải làm sao?

Tùy vào mức độ nặng nhẹ của triệu chứng, bạn có thể xử lý tại nhà hoặc cần cấp cứu y tế khi bị dị ứng cua đồng. Cụ thể như sau:

Xử lý ban đầu tại nhà (mức độ nhẹ)

Nếu các dấu hiệu chỉ dừng ở mức ngứa ngáy, khó chịu hoặc tiêu hóa nhẹ, bạn có thể thực hiện theo hướng dẫn sau:

• Ngưng ăn cua đồng ngay lập tức, đồng thời loại bỏ phần thức ăn còn trong miệng.
• Rửa miệng và uống nước ấm để giúp cuốn trôi phần protein gây dị ứng còn sót lại.
• Dùng thuốc kháng histamine như loratadine, cetirizine hoặc chlorpheniramine (loại không cần kê đơn). Tuy nhiên, bạn chỉ nên dùng nếu đã từng dùng trước đó và biết cơ thể không dị ứng với thuốc.
• Theo dõi diễn biến trong 2 - 4 giờ. Nếu các triệu chứng không giảm hoặc nặng thêm, người bệnh cần được đưa đến bệnh viện để kiểm tra.

Xử lý khi có dấu hiệu nặng

Trong trường hợp nghi ngờ sốc phản vệ hoặc triệu chứng trở nặng nhanh, bạn cần xử lý như sau:

• Gọi cấp cứu 115 ngay lập tức.
• Tiêm epinephrine (adrenaline) nếu có sẵn và người bệnh đã được chỉ định sử dụng trước đó.
• Đặt người bệnh nằm nghiêng hoặc tư thế nửa ngồi, đầu hơi cao để hỗ trợ hô hấp.
• Theo dõi mạch và nhịp thở liên tục cho đến khi được nhân viên y tế tiếp cận.

Việc sơ cứu đúng cách trong vài phút đầu có thể quyết định sự sống còn của người bị dị ứng cua đồng nặng.

Phòng tránh dị ứng cua đồng an toàn và hiệu quả

Không phải ai cũng có thể biết mình bị dị ứng từ lần đầu ăn cua. Tuy nhiên, bạn có thể chủ động phòng tránh bằng các cách sau:

• Tránh tiếp xúc hoàn toàn với cua đồng và các món ăn có thành phần cua nếu từng có biểu hiện dị ứng.
• Kiểm tra thành phần món ăn kỹ lưỡng khi ăn ngoài, đặc biệt là các món như bún riêu, canh cua, mắm cua… Dù tên món không ghi rõ nhưng nhiều nhà hàng vẫn sử dụng cua làm nền hương vị.
• Mang theo thuốc dự phòng cá nhân như kháng histamine hoặc epinephrine, nếu từng có tiền sử dị ứng hoặc bác sĩ đã chỉ định.
• Thực hiện xét nghiệm dị ứng chuyên sâu (test lẩy da hoặc xét nghiệm IgE đặc hiệu) để xác định chính xác chất gây dị ứng.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ, đặc biệt là tránh hít phải mùi cua sống bởi một số trường hợp chỉ cần ngửi mùi cũng có thể khởi phát dị ứng.
• Cẩn trọng với trẻ nhỏ: Nếu cha mẹ có tiền sử dị ứng, nguy cơ trẻ dị ứng cua cao hơn. Không nên cho trẻ ăn cua đồng khi chưa đủ tuổi hoặc chưa từng thử.

Dị ứng cua đồng là một tình trạng tiềm ẩn nhiều rủi ro, từ biểu hiện nhẹ như ngứa ngáy đến những biến chứng nặng như sốc phản vệ. Đừng xem nhẹ bất kỳ triệu chứng nào, bởi chỉ một lần chủ quan cũng có thể phải trả giá bằng tính mạng.

Điều quan trọng nhất là:

• Nhận diện đúng đối tượng dễ bị dị ứng;
• Hiểu rõ dấu hiệu từ nhẹ đến nặng;
• Biết cách xử trí tại chỗ và cấp cứu đúng đắn;
• Chủ động áp dụng biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Dị ứng cua đồng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được nhận diện và xử trí kịp thời. Đừng xem nhẹ những dấu hiệu ban đầu, từ một nốt mề đay cũng có thể dẫn đến phản ứng phản vệ nếu cơ thể quá nhạy cảm. Nếu bạn hoặc người thân từng có biểu hiện dị ứng cua đồng, hãy chủ động khám chuyên khoa để xét nghiệm và được tư vấn kỹ càng. Hiểu đúng, phòng kỹ và sẵn sàng ứng phó sẽ giúp bạn sống an toàn cho dù có là “tín đồ riêu cua” đi chăng nữa.