Dị ứng bột ngọt và những dấu hiệu nhận biết

Dị ứng bột ngọt tuy không phổ biến như các loại dị ứng thực phẩm khác, nhưng nếu không nhận biết và xử lý đúng cách, người bệnh có thể gặp phải nhiều triệu chứng khó chịu, nguy hiểm đến sức khỏe. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nhận diện các dấu hiệu điển hình của dị ứng bột ngọt, hiểu rõ nguyên nhân và đưa ra hướng xử trí an toàn khi không may gặp phải tình trạng này.

Dị ứng bột ngọt là gì?

Bột ngọt, còn gọi là mì chính, có tên khoa học là Monosodium Glutamate (MSG), là một chất điều vị phổ biến trong chế biến thực phẩm. MSG được sử dụng rộng rãi để tăng cường vị trong các món ăn chế biến sẵn, thực phẩm đóng hộp, súp và thịt nguội. Theo Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), MSG được phân loại là “Generally Recognized As Safe” (GRAS), tức là an toàn khi sử dụng trong thực phẩm với liều lượng hợp lý, tương tự như muối ăn hay tiêu.

Tuy nhiên, một số người có thể xuất hiện các phản ứng bất lợi sau khi tiêu thụ thực phẩm chứa MSG. Những triệu chứng này có thể bao gồm đau đầu, nóng bừng mặt, cảm giác ngứa râm ran ở vùng cổ hoặc mặt, tức ngực, buồn nôn và mệt mỏi. Đáng lưu ý, các phản ứng này không điển hình cho dị ứng qua trung gian IgE - cơ chế phổ biến trong các dị ứng thực phẩm, nên nhiều chuyên gia cho rằng đây là hiện tượng quá mẫn không dị ứng (non-IgE-mediated hypersensitivity) hoặc không dung nạp.

Mặc dù không được xếp vào dạng dị ứng thực sự theo định nghĩa miễn dịch học, nhưng với những người có cơ địa mẫn cảm, việc sử dụng bột ngọt vẫn có thể gây ảnh hưởng sức khỏe đáng kể. Do đó, việc nhận diện sớm triệu chứng và điều chỉnh chế độ ăn là điều cần thiết để đảm bảo an toàn.

Dấu hiệu dị ứng bột ngọt

Dị ứng bột ngọt, hay còn gọi là hội chứng nhạy cảm với Monosodium Glutamate (MSG), biểu hiện qua nhiều triệu chứng không đặc hiệu, xuất hiện sau khi ăn thực phẩm có chứa phụ gia này. Các triệu chứng thường xuất hiện trong vòng vài phút đến vài giờ sau ăn và mức độ biểu hiện có thể khác nhau tùy theo cơ địa.

Một số dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Đau đầu chóng mặt: Đây là biểu hiện thường gặp nhất, có thể kèm cảm giác nặng đầu hoặc choáng váng.
• Nóng bừng mặt, tê râm ran quanh miệng, cổ hoặc vai gáy: Xuất hiện do phản ứng quá mẫn thần kinh ngoại biên.
• Nổi mẩn da, phát ban nhẹ: Đôi khi đi kèm với cảm giác ngứa hoặc căng da mặt.
• Buồn nôn, rối loạn tiêu hóa: Bao gồm đầy bụng, khó chịu vùng thượng vị hoặc tiêu chảy nhẹ.
• Căng cơ mặt hoặc tức ngực nhẹ: Có thể gây cảm giác khó chịu thoáng qua.

Cách xử lý khi bị dị ứng bột ngọt

Khi xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ dị ứng bột ngọt (MSG), việc xử trí ban đầu đúng cách đóng vai trò quan trọng nhằm kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là những cách xử trí:

Theo dõi triệu chứng và xác định nguyên nhân

Ngay khi có biểu hiện bất thường sau ăn, người bệnh cần ghi nhớ loại thực phẩm đã sử dụng trong vòng 2 giờ trước đó. Đặc biệt, các món ăn đậm vị như súp, mì, đồ chế biến sẵn, thực phẩm đông lạnh thường có chứa MSG. Điều này giúp bác sĩ dễ dàng khoanh vùng nguyên nhân nếu cần điều trị chuyên sâu.

Xử trí triệu chứng tại nhà (với trường hợp nhẹ)

• Uống một ly nước ấm pha chanh và muối (không đường) để kích thích tiêu hóa, hỗ trợ thanh lọc độc tố và làm dịu dạ dày.
• Nằm nghỉ tại nơi thoáng khí trong 15 - 20 phút; nếu buồn nôn, nên nôn ra để giảm lượng MSG đã hấp thu.
• Uống thêm nước ấm trong ngày để tăng lợi tiểu, giúp thải độc nhanh hơn.

Không tự ý sử dụng thuốc

Người bệnh tuyệt đối không dùng thuốc chống dị ứng hoặc giảm đau nếu chưa có chỉ định của bác sĩ. Trong trường hợp cần nhập viện, hãy cung cấp thông tin về loại thực phẩm đã ăn và thuốc đã sử dụng (nếu có) để bác sĩ có cơ sở chẩn đoán chính xác hơn.

Nếu tình trạng không cải thiện sau các biện pháp xử lý ban đầu hoặc xuất hiện các biểu hiện như khó thở, tức ngực, nổi mẩn toàn thân, người bệnh cần đến cơ sở y tế ngay lập tức. Ngoài ra, sau khi hồi phục, bệnh nhân nên tạm dừng sử dụng bột ngọt và theo dõi phản ứng của cơ thể trong những lần tiếp theo để xác định mức độ nhạy cảm và phòng tránh tái phát.

Những lưu ý khi sử dụng bột ngọt

Bột ngọt (Monosodium Glutamate - MSG) là một chất điều vị được sử dụng phổ biến trong chế biến thực phẩm. Dù được nhiều tổ chức uy tín như FDA (Hoa Kỳ), WHO và EFSA công nhận là an toàn, sử dụng bột ngọt vẫn cần được kiểm soát hợp lý, đặc biệt với những người có cơ địa nhạy cảm. Dưới đây là một số lưu ý y khoa quan trọng:

• Hạn chế tiêu thụ quá mức: Dùng bột ngọt với liều lượng cao trong thời gian dài có thể làm tăng tổng lượng natri đưa vào cơ thể, dẫn đến nguy cơ tăng huyết áp, đặc biệt ở người có bệnh lý tim mạch, thận hoặc cao huyết áp.
• Thận trọng với người nhạy cảm: Một số cá nhân có cơ địa nhạy cảm với bột ngọt có thể xuất hiện các triệu chứng như đau đầu, mẩn ngứa, buồn nôn hoặc khó thở. Những đối tượng này nên hạn chế sử dụng bột ngọt và các thực phẩm chứa MSG.
• Tránh lạm dụng bột ngọt trong món ăn có nhiều glutamate tự nhiên: Glutamate vốn dĩ tồn tại tự nhiên trong nhiều thực phẩm như thịt đỏ, cá, phô mai, rong biển... nên việc sử dụng thêm bột ngọt trong khi chế biến những món này có thể dẫn đến dư thừa không cần thiết.
• Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn: Các loại thịt khô, nước dùng đóng gói, thực phẩm đóng hộp, snack hoặc chiết xuất thịt thường chứa nhiều MSG. Cần đọc kỹ nhãn thành phần để kiểm soát lượng bột ngọt hấp thu.
• Không dùng thay thế muối: Dù không chứa natri clorua như muối ăn, nhưng bột ngọt vẫn góp phần làm tăng lượng natri trong khẩu phần nếu sử dụng không kiểm soát.

Dị ứng bột ngọt tuy không phổ biến nhưng lại có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu nếu không được nhận biết và xử lý đúng cách. Qua bài viết, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hy vọng bạn đã có thêm kiến thức để nhận diện các dấu hiệu dị ứng, hiểu rõ cách phòng tránh và sử dụng bột ngọt một cách hợp lý. Nếu bạn thường xuyên gặp triệu chứng sau khi dùng thực phẩm chứa bột ngọt, hãy cân nhắc thay đổi chế độ ăn và thăm khám chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác.