Dấu hiệu dọa sinh non: Nhận biết sớm để bảo vệ mẹ và bé

Sinh non có thể xảy ra trước tuần thứ 37 của thai kỳ, ảnh hưởng đến sự phát triển và sức khỏe của thai nhi. Những cơn co tử cung bất thường, đau bụng, ra máu hoặc dịch nhầy cần được quan sát kỹ. Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu về các dấu hiệu dọa sinh non và nắm cách giữ thai an toàn sẽ giúp mẹ chủ động phòng ngừa hiệu quả.

Dấu hiệu dọa sinh non mẹ bầu cần lưu ý

Nhận biết các dấu hiệu sinh non sớm là bước quan trọng để giảm nguy cơ biến chứng. Mẹ bầu cần chú ý các biểu hiện sau:

Co thắt tử cung đều đặn và tăng dần

Đây là dấu hiệu dọa sinh non điển hình nhất. Mẹ bầu cần phân biệt rõ với cơn co Braxton Hicks (co thắt sinh lý) chỉ gây khó chịu nhẹ và biến mất khi thay đổi tư thế:

• Tần suất: Tử cung co bóp với tần suất 5 - 10 phút/lần (tức là có 4 cơn co trong 20 phút hoặc 8 cơn co trong 60 phút).
• Cường độ: Cơn co có cảm giác căng cứng bụng, tăng dần về cường độ và sức đau theo thời gian, không giảm khi nghỉ ngơi.
• Thời gian: Mỗi cơn co kéo dài khoảng 30 - 60 giây. Co thắt có thể bắt đầu ở lưng dưới rồi lan ra phía trước bụng.

Đau bụng dưới hoặc đau lưng liên tục

Khác với đau lưng thông thường do thai lớn, cơn đau do dọa sinh non thường có đặc điểm:

• Đau âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng bụng dưới hoặc vùng lưng dưới, xuất hiện liên tục và không thuyên giảm khi nghỉ.
• Cơn đau thường kèm theo chuột rút tương tự như khi hành kinh, nhưng kéo dài và dồn dập hơn.
• Cảm giác áp lực nặng đè xuống vùng âm đạo hoặc trực tràng, tương tự như cảm giác muốn đi nặng.

Ra máu âm đạo bất thường hoặc mất nút nhầy

Bất kỳ hiện tượng ra máu hoặc dịch bất thường nào cũng cần được kiểm tra y tế ngay:

• Ra máu: Máu có thể là đỏ tươi hoặc nâu nhạt, xuất hiện kèm dịch nhầy. Đây là dấu hiệu cổ tử cung đang có sự thay đổi (mở) và cần được theo dõi chặt chẽ.
• Mất nút nhầy: Chất nhầy đặc, có màu hồng nhạt hoặc nâu (do lẫn máu) được tống ra ngoài. Đây là nút nhầy đã bịt kín cổ tử cung, khi nó thoát ra tức là cổ tử cung đã mềm và bắt đầu mở sớm.

Ra dịch nhầy, loãng hoặc vỡ ối non

• Thay đổi dịch tiết: Dịch tiết âm đạo tăng nhiều, có thể trở nên loãng như nước (cảnh báo rò rỉ hoặc vỡ ối non) hoặc có màu sắc, mùi bất thường (vàng, xanh, mùi hôi tanh) - có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng âm đạo hoặc nhiễm trùng đường tiểu.
• Vỡ ối non: Là tình trạng màng ối bị rách trước khi chuyển dạ bắt đầu. Nước ối chảy ra đột ngột hoặc rỉ rả, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và sinh non cấp tính.

Thai máy bất thường

Thai máy giảm đột ngột (dưới 10 cử động trong 2 giờ), hoặc ngược lại là cử động thai quá nhanh, bất thường về cường độ. Bất kỳ sự thay đổi đột ngột nào trong nhịp thai đều là cảnh báo thai nhi đang chịu stress trong tử cung, cần được thông báo cho bác sĩ ngay lập tức.

Nguyên nhân gây dọa sinh non

Dọa sinh non thường do nhiều nguyên nhân như:

Bất thường tại tử cung và phần phụ

• Đa thai, đa ối: Khi tử cung bị căng giãn quá mức do chứa nhiều thai nhi hoặc lượng nước ối quá nhiều, áp lực lên thành tử cung tăng cao, kích thích co bóp sớm.
• Vỡ ối non: Làm mất môi trường bảo vệ và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Cổ tử cung ngắn hoặc hở eo tử cung: Là tình trạng cổ tử cung bị rút ngắn hoặc mở ra sớm do yếu tố bẩm sinh hoặc tổn thương từ lần sinh trước.

Bệnh lý ở mẹ bầu

• Nhiễm trùng: Viêm đường tiết niệu, viêm âm đạo, nhiễm trùng răng miệng hoặc bất kỳ tình trạng nhiễm trùng toàn thân nào đều có thể kích hoạt cơ chế chuyển dạ sớm.
• Bệnh lý mạn tính: Cao huyết áp, tiền sản giật, tiểu đường thai kỳ, bệnh tuyến giáp hoặc các bệnh lý tự miễn như Lupus.
• Dị dạng tử cung: Tử cung hai sừng, tử cung có vách ngăn hoặc có tiền sử phẫu thuật tử cung (cắt bỏ u xơ).

Bất thường nhau thai

• Nhau tiền đạo: Nhau thai bám thấp, che một phần hoặc toàn bộ cổ tử cung, có thể gây ra hiện tượng chảy máu và kích thích co bóp.
• Nhau bong non: Nhau thai bị bong ra khỏi thành tử cung sớm.
• Thiểu năng nhau: Nhau thai hoạt động kém, không cung cấp đủ dinh dưỡng và oxy cho thai nhi, khiến thai nhi bị suy dinh dưỡng hoặc stress, dẫn đến sinh non.

Yếu tố nguy cơ lối sống

• Thói quen độc hại: Hút thuốc lá (kể cả thụ động) và sử dụng rượu bia, chất kích thích làm tăng nguy cơ sinh non.
• Làm việc quá sức và Stress: Stress tâm lý kéo dài, làm việc nặng, hoặc phải đứng quá lâu làm tăng áp lực lên thai kỳ.
• Dinh dưỡng kém: Thiếu cân, thiếu dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu các vitamin và khoáng chất thiết yếu.

Xử trí khi có dấu hiệu dọa sinh non

Khi mẹ bầu phát hiện dấu hiệu dọa sinh non, cần thực hiện các bước sau để giảm nguy cơ biến chứng:

• Nằm nghỉ và tránh vận động mạnh: Nằm nghiêng trái để tăng lưu lượng máu đến tử cung, hạn chế leo cầu thang, mang vác vật nặng.
• Liên hệ ngay với bác sĩ hoặc đến cơ sở y tế: Mô tả chi tiết triệu chứng, cường độ cơn co, dịch tiết, thai máy để bác sĩ đánh giá nguy cơ.
• Ghi lại cơn co thắt: Thời gian, tần suất và cường độ giúp bác sĩ quyết định biện pháp can thiệp.
• Không tự dùng thuốc: Tránh dùng thuốc giảm đau hoặc chống co thắt không kê đơn vì có thể gây hại cho mẹ và thai nhi.
• Theo dõi thai máy tại nhà: Nếu thai máy giảm đột ngột hoặc có bất thường, cần báo bác sĩ ngay.

Phòng ngừa dọa sinh non

Mục tiêu chính là trì hoãn chuyển dạ và kéo dài thai kỳ càng lâu càng tốt:

• Nghỉ ngơi và giảm áp lực: Nằm nghỉ, tránh vận động mạnh, giữ tinh thần thoải mái. Áp dụng các kỹ thuật thư giãn, hít thở sâu, thiền, yoga nhẹ được bác sĩ cho phép.
• Điều trị y tế theo chỉ định: Thuốc chống co thắt, corticosteroid, magnesium sulfate tùy từng tình trạng.
• Dinh dưỡng: Ăn đủ protein, vitamin, khoáng chất; bổ sung chất xơ; uống đủ nước để giảm co thắt.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Khám bác sĩ thường xuyên, theo dõi cơn co, dịch tiết và nhịp tim thai để can thiệp kịp thời.

Kết hợp các biện pháp trên giúp mẹ bầu giữ thai an toàn, giảm nguy cơ sinh non và tối ưu hóa sức khỏe cho thai nhi.

Nhận biết sớm dấu hiệu dọa sinh non và hiểu các yếu tố nguy cơ giúp mẹ bầu chủ động phòng ngừa, giữ thai an toàn và hạn chế biến chứng. Việc nghỉ ngơi hợp lý, dinh dưỡng đầy đủ, theo dõi thai máy và hỗ trợ tâm lý đúng cách sẽ tăng cơ hội thai nhi phát triển khỏe mạnh và đảm bảo sức khỏe lâu dài cho cả mẹ và bé. Nhận thức và chuẩn bị từ sớm là chìa khóa để vượt qua giai đoạn nhạy cảm của thai kỳ.