Có nên sử dụng men tiêu hoá cho trẻ sơ sinh không? Những điều phụ huynh cần biết

Chăm sóc hệ tiêu hóa ở trẻ sơ sinh là mối quan tâm hàng đầu của nhiều bậc phụ huynh, bởi khi hấp thu dinh dưỡng hiệu quả, trẻ mới phát triển toàn diện. Trong đó, men tiêu hóa cho trẻ sơ sinh được xem là một trong những giải pháp hỗ trợ được cân nhắc lựa chọn. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về loại men này cũng như cách sử dụng sao cho an toàn và hiệu quả.

Men tiêu hóa cho trẻ sơ sinh là gì?

Men tiêu hóa (enzyme tiêu hóa) là các protein xúc tác sinh học có vai trò phân giải thức ăn thành các phân tử nhỏ hơn để dễ dàng hấp thu qua niêm mạc ruột. Ở trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh non hoặc nhẹ cân, khả năng tiết enzyme của hệ tiêu hóa còn hạn chế, dẫn đến việc tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng kém.

Men tiêu hóa cho trẻ sơ sinh thường có nguồn gốc từ vi sinh vật, thực vật hoặc động vật và được sử dụng trong một số trường hợp có chỉ định y khoa cụ thể như:

• Thiếu hụt lactase gây không dung nạp lactose.
• Suy tuyến tụy ngoại tiết, như bệnh xơ nang, gây thiếu amylase, lipase và protease.
• Trẻ sinh non hoặc chậm phát triển tiêu hóa, có biểu hiện rối loạn hấp thu kéo dài.

Tuy nhiên, việc sử dụng cần được cá nhân hóa và tuân theo chỉ định từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.

Bên cạnh đó, phụ huynh cũng cần lưu ý: Men tiêu hóa và men vi sinh có cơ chế tác dụng và chỉ định hoàn toàn khác nhau, cụ thể:

• Men tiêu hóa là các chất có bản chất là protein, có tác dụng phân giải trực tiếp các thành phần trong thức ăn.
• Probiotic (men vi sinh) là các vi khuẩn sống có lợi, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, tăng sức đề kháng, nhưng không trực tiếp tham gia vào quá trình tiêu hóa thức ăn.

Vai trò của từng loại men tiêu hóa đối với trẻ sơ sinh

Hiện nay, có 4 loại enzyme tiêu hóa chính đóng vai trò quan trọng đối với trẻ nhỏ, gồm:

• Amylase: Thủy phân tinh bột thành đường đơn như maltose và glucose.
• Protease: Phân giải protein thành các peptide và acid amin.
• Lipase: Phân cắt chất béo thành acid béo tự do và glycerol.
• Lactase: Thủy phân lactose - loại đường có trong sữa mẹ và sữa công thức thành glucose và galactose.

Ở trẻ sơ sinh, nguồn dinh dưỡng chủ yếu đến từ sữa mẹ hoặc sữa công thức - những loại thực phẩm chứa nhiều lactose. Việc thiếu hụt một hoặc nhiều enzyme tiêu hóa có thể gây ra các triệu chứng như đầy hơi, tiêu chảy, hoặc chậm tăng cân.

Khi nào cha mẹ cần bổ sung men tiêu hóa cho trẻ?

Men tiêu hóa không phải là chế phẩm cần thiết sử dụng cho tất cả trẻ sơ sinh. Thực tế, các trẻ bú mẹ hoàn toàn hoặc bú sữa công thức phù hợp, hệ tiêu hóa sẽ dần phát triển và có thể tự sản xuất đủ enzyme cần thiết để tiêu hóa thức ăn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định bổ sung men tiêu hóa để hỗ trợ như:

Trẻ có biểu hiện rối loạn tiêu hóa như đầy bụng, khó tiêu, nôn trớ

Trẻ sơ sinh bị đầy hơi, chướng bụng, quấy khóc nhiều sau khi bú hoặc thường xuyên nôn trớ có thể gặp tình trạng thiếu hụt enzyme tạm thời, đặc biệt nếu đi kèm với sinh non hoặc rối loạn tiêu hóa nhẹ.

Trẻ đi ngoài phân sống kéo dài

Nếu trẻ đi ngoài phân lỏng, có mùi chua, sủi bọt hoặc lẫn thức ăn chưa tiêu, đây có thể là biểu hiện của kém hấp thu hoặc rối loạn tiêu hóa liên quan đến thiếu hụt enzyme. Khi các triệu chứng này kéo dài, bác sĩ sẽ cân nhắc đánh giá khả năng tiêu hóa enzyme và chỉ định bổ sung hỗ trợ nếu cần thiết.

Trẻ không dung nạp lactose

Trẻ sơ sinh bị thiếu men lactase bẩm sinh hoặc thứ phát (thường gặp sau tiêu chảy cấp) có thể không dung nạp lactose. Phụ huynh có thể bổ sung men lactase dạng nhỏ giọt để cải thiện triệu chứng và duy trì chế độ bú sữa mẹ hoặc sữa chứa lactose.

Trẻ bú sữa đầy đủ nhưng chậm tăng cân

Nếu trẻ đã bú một lượng thích hợp nhưng vẫn chậm tăng trưởng hoặc không đạt các mốc cân nặng theo tuổi, thì đây có thể là dấu hiệu của tình trạng kém hấp thu. Sau khi loại trừ các nguyên nhân bệnh lý, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng enzyme tiêu hóa nhằm hỗ trợ quá trình hấp thu protein, lipid và carbohydrate.

Trẻ mắc bệnh lý đường ruột mạn tính

Những trẻ bị rối loạn tiêu hóa kéo dài hoặc loạn khuẩn đường ruột thường gặp khó khăn trong việc hấp thu dưỡng chất. Ngoài ra, trẻ mắc các bệnh lý như xơ nang tụy và hội chứng ruột ngắn cũng cần bổ sung men tiêu hóa trong thời gian để cải thiện quá trình hấp thu dưỡng chất.

Tuy nhiên, việc bổ sung men tiêu hóa cho trẻ sơ sinh chỉ nên thực hiện khi có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Phụ huynh tuyệt đối không nên tự ý sử dụng vì có thể gây mất cân bằng hệ tiêu hóa hoặc dẫn đến quá tải enzyme không cần thiết.

Cách sử dụng men tiêu hóa an toàn và hiệu quả

Để việc sử dụng men tiêu hóa đạt được hiệu quả, cha mẹ cần lưu ý một số nguyên tắc quan trọng sau:

Tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ

Khả năng sản xuất enzyme tiêu hóa ở trẻ sơ sinh khác nhau tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, tuổi thai và biểu hiện tiêu hóa. Do đó, việc bổ sung men tiêu hóa cho trẻ sơ sinh, gồm liều lượng và thời gian, cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ nhi khoa, dựa trên đánh giá nguyên nhân và mức độ rối loạn tiêu hóa.

Không nên lạm dụng men tiêu hóa kéo dài

Men tiêu hóa chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn, thông thường từ 7 - 10 ngày, trừ khi có chỉ định đặc biệt như trong trường hợp suy tuyến tụy ngoại tiết. Việc lạm dụng men tiêu hóa có thể ức chế khả năng sản xuất enzyme nội sinh của cơ thể và ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa tự nhiên.

Sử dụng đúng cách

Men tiêu hóa thường được bào chế dưới dạng bột, cốm hoặc dung dịch nhỏ giọt. Phụ huynh cần tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng từ nhà sản xuất hoặc theo chỉ định của bác sĩ.

• Men nên được pha với nước ấm (dưới 40°C) hoặc với sữa nhằm tránh làm biến tính enzyme do nhiệt độ cao.
• Sau khi pha, nên cho trẻ uống ngay, không nên để tiếp xúc lâu với không khí hoặc ánh sáng vì có thể làm giảm hoạt tính của enzyme, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng.

Theo dõi phản ứng và tác dụng phụ

Trong quá trình sử dụng, phụ huynh cần quan sát các dấu hiệu bất thường như tiêu chảy nặng hơn, phát ban da, nôn ói, quấy khóc nhiều bất thường. Nếu xuất hiện bất kỳ biểu hiện nghi ngờ không dung nạp hoặc dị ứng, mẹ cần ngưng sử dụng và đưa trẻ thăm khám tại các cơ sở y tế.

Chăm sóc dinh dưỡng và tiêu hóa đúng cách

Trong những trường hợp trẻ cần bổ sung men tiêu hóa theo chỉ định bác sĩ, việc chăm sóc toàn diện vẫn đóng vai trò quyết định để hỗ trợ hệ tiêu hóa non nớt. Để đạt hiệu quả tối ưu, phụ huynh nên lưu ý:

• Duy trì chế độ bú hợp lý, ưu tiên sữa mẹ hoặc sữa công thức phù hợp với lứa tuổi.
• Giữ lịch sinh hoạt đều đặn, đảm bảo trẻ được ngủ đủ giấc.
• Vệ sinh bình sữa và dụng cụ pha sữa sạch sẽ.
• Không tự ý thay đổi loại sữa hoặc bổ sung enzyme nếu không có hướng dẫn từ chuyên gia y tế.

Men tiêu hóa cho trẻ sơ sinh đóng vai trò hỗ trợ hiệu quả trong một số trường hợp đặc biệt liên quan đến rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, việc sử dụng cần tuân theo chỉ định của bác sĩ để tránh ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa tự nhiên của trẻ. Khi hệ tiêu hóa hoạt động ổn định, trẻ sẽ hấp thu dinh dưỡng tốt hơn và phát triển khỏe mạnh toàn diện.