Có cần thiết phải tiêm phòng dại hay không?

Bệnh dại là một trong những bệnh lý nguy hiểm, có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Trong khi đó, tiêm phòng dại được coi là biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa bệnh hiệu quả. Tuy nhiên, nhiều người vẫn đặt ra câu hỏi liệu việc tiêm phòng dại có thực sự cần thiết hay không, đặc biệt là trong những trường hợp không có nguy cơ cao. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu tầm quan trọng của việc tiêm phòng dại, những ai cần tiêm và những lợi ích mà vắc xin này mang lại.

Sự nguy hiểm của bệnh dại

Bệnh dại là một căn bệnh nguy hiểm do virus dại gây ra, chủ yếu lây truyền từ động vật sang người qua dịch tiết, đặc biệt là nước bọt nhiễm virus. Hầu hết các trường hợp phơi nhiễm xảy ra thông qua vết cắn hoặc liếm của động vật mắc bệnh. Thậm chí, virus dại cũng có thể lây lan qua tiếp xúc với khí dung hoặc qua cấy ghép mô và cơ quan nhiễm virus. Theo báo cáo của Bộ Y tế mỗi năm, bệnh dại là nguyên nhân dẫn đến khoảng 70-90 ca tử vong ở Việt Nam, chủ yếu do chó dại cắn. Khi cơn dại xuất hiện, tỷ lệ tử vong ở cả động vật lẫn con người gần như 100%.

Thời gian ủ bệnh có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tháng, thậm chí lên tới 1 năm. Khi virus bắt đầu xâm nhập vào não, người bệnh sẽ có những thay đổi về hành vi và xuất hiện các triệu chứng lâm sàng. Có hai thể lâm sàng của bệnh dại: Thể điên cuồng và thể dại câm (bại liệt), trong đó thể điên cuồng là phổ biến nhất.

Hiện tại, chưa có phương pháp điều trị hiệu quả cho bệnh dại sau khi các triệu chứng đã xuất hiện. Tuy nhiên, việc tiêm vắc xin phòng dại trước hoặc ngay sau khi bị phơi nhiễm có thể ngăn ngừa bệnh.

Tại sao cần tiêm vắc xin phòng bệnh dại?

Bệnh dại là một căn bệnh vô cùng nguy hiểm do virus gây ra, chủ yếu ảnh hưởng đến động vật. Con người có thể mắc bệnh dại khi bị động vật nhiễm bệnh cắn, cào. Trong giai đoạn đầu, bệnh có thể không xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào. Tuy nhiên, sau vài tuần hoặc thậm chí vài tháng, các triệu chứng như đau, mệt mỏi, đau đầu, sốt và cảm giác khó chịu sẽ dần xuất hiện. Khi bệnh dại khởi phát có thể tiến triển nhanh và nghiêm trọng hơn, dẫn đến co giật, ảo giác, tê liệt, và cuối cùng là tử vong.

Vắc xin phòng bệnh dại được sản xuất từ virus dại đã được bất hoạt (không còn hoạt động), do đó không gây ra bệnh dại cho người sử dụng. Vắc xin này được thiết kế để bảo vệ những người bị động vật cắn (sau khi tiếp xúc) hoặc những người có khả năng tiếp xúc với virus dại (trước khi phơi nhiễm).

Cách thức hoạt động của vắc xin rất thông minh: Nó cung cấp cho cơ thể một lượng nhỏ virus đã bất hoạt, giúp kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể để chống lại bệnh. Vắc xin dại có thể được sử dụng cho cả người lớn và trẻ em.

Việc tiêm phòng dại được khuyến nghị tiêm cho những người có nguy cơ cao mắc bệnh dại, nhằm bảo vệ người bệnh nếu xảy ra tình huống phơi nhiễm. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều người vẫn còn băn khoăn về độ an toàn của vắc xin dại, dẫn đến việc tiêm phòng chưa được phổ biến rộng rãi.

Các loại vắc xin phòng dại hiện nay

Vắc xin phòng bệnh dại là giải pháp hiệu quả giúp ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm virus dại. Trên thế giới hiện nay, có các loại vắc xin dại được sử dụng phổ biến, mỗi loại đều mang lại hiệu quả phòng ngừa khác nhau.

Verorab (Pháp)

Vắc xin Verorab là vắc xin phòng dại thế hệ mới, sản xuất trên nền tế bào vero tinh chế. Vắc xin này kích thích hệ miễn dịch chủ động, giúp phòng ngừa hiệu quả virus dại. Verorab được khuyến nghị sử dụng cho cả người lớn và trẻ em, bao gồm cả tiêm phòng trước khi tiếp xúc với virus và sau khi bị động vật nghi nhiễm dại cắn. Ngoài ra, Verorab cũng được sử dụng trong tiêm nhắc lại để duy trì hiệu lực.

Sản phẩm này được phát triển bởi Sanofi Pasteur, một trong những tập đoàn dược phẩm hàng đầu của Pháp. Để sử dụng, vắc xin Verorab cần được hòa tan với dung môi để tạo thành dung dịch tiêm, đảm bảo sự an toàn và hiệu quả cho cả trẻ em và người lớn khi tiêm sớm.

Dự phòng trước phơi nhiễm: Tiêm bắp liều 0,5ml. Tiêm trong da với liều 0,1ml.

• Theo lịch N0 - N7 - N28 (N21).

Người bệnh có nguy cơ cao liên tục như làm trong phòng thí nghiệm hay sản xuất liên quan đến vi rút dại:

• Tiêm lịch cơ bản.

Tiêm nhắc lại khi xét nghiệm định lượng kháng thể chống dại giảm xuống dưới ngưỡng, thực hiện xét nghiệm sau mỗi 6 tháng.

Người bệnh có nguy cơ cao thường xuyên như nhân viên làm trong phòng xét nghiệm bệnh dại, bác sĩ thú y, người thám hiểm hang động, người điều khiển thú và người gác rừng trong vùng có bệnh dại trên động vật:

• Tiêm lịch cơ bản.

• Nhắc lại sau 1 năm. Xét nghiệm mỗi 2 năm định lượng kháng thể chống bệnh dại. Tiêm nhắc khi lượng kháng thể xuống dưới ngưỡng bảo vệ.

Người bệnh có nguy cơ cao nhưng không thường xuyên như bác sỹ thú y, người điều khiển thú và người gác rừng có bệnh dại ở động vật thấp, người đi du lịch ở vùng có bệnh dại lưu hành ở động vật, sinh viên ngành thú y:

• Tiêm lịch cơ bản.

• Tiêm nhắc sau 1 năm.

• Tiêm nhắc sau đó mỗi 5 năm.

Dự phòng sau phơi nhiễm:

• Đường tiêm bắp liều 0,5ml: Theo lịch: N0 - N3 - N7 - N14 - N28.

• Đường tiêm trong da liều 0.1ml x 2 vị trí: Theo lịch N0 - N3 - N7 - N28.

Người đã tiêm dự phòng: Có bằng chứng đã tiêm 3 mũi vắc xin dại có nguồn gốc tế bào Vero:

Tiêm 2 mũi theo lịch:

• Đường tiêm bắp liều 0,5ml theo lịch: N0 - N3.

• Đường tiêm trong da liều 0.1ml x 1 vị trí theo lịch N0 - N3.

Phải tiêm lại đủ liều sau phơi nhiễm nguồn chưa rõ dại với trường hợp sau:

• Đã tiêm vắc xin phòng bệnh dại nhưng chưa đủ 3 mũi.

• Người bị suy giảm miễn dịch.

• Những người đã tiêm phòng sử dụng vắc xin ngừa bệnh dại được sản xuất dựa trên công nghệ bất hoạt vi rút dại sau nuôi cấy trên mô não.

• Đã tiêm ≥ 3 mũi vắc xin dại tế bào nhưng khoảng cách > 5 năm tính từ mũi cuối.

Abhayrab (Ấn Độ)

Vắc xin Abhayrab là vắc xin phòng dại bất hoạt, phát triển từ tế bào Vero bởi Human Biological Institute (Ấn Độ). Vắc xin này giúp tạo miễn dịch chủ động cho cả trẻ em và người lớn, có thể được tiêm trước hoặc sau khi phơi nhiễm với virus dại. Hiện Abhayrab đã được nhập khẩu vào Việt Nam và sử dụng rộng rãi tại các trung tâm tiêm chủng dịch vụ.

Dự phòng trước phơi nhiễm:

• Tiêm bắp liều 0,5 ml: Theo lịch N0 – N7 – N28 (N21).

• Tiêm trong da, liều 0.1 ml x 01 vị trí: Theo lịch N0 – N7 – N28 (N21).

• Khách hàng có nguy cơ cao: Nhắc lại sau 01 năm, các mũi nhắc sau đó mỗi 05 năm.

Dự phòng sau phơi nhiễm:

• Tiêm bắp, liều 0,5 ml: Theo lịch N0 – N3 – N7 – N14 – N28.

• Tiêm trong da, liều 0.1 ml x 02 vị trí: Theo lịch N0 – N3 – N7 – N28.

Người đã tiêm dự phòng:

Có bằng chứng đã tiêm ≥ 3 mũi vắc xin dại nguồn gốc tế bào trong 05 năm theo hãng sản xuất. Tiêm 2 mũi theo lịch:

• Tiêm bắp liều 0,5 ml: Theo lịch N0 – N3.

• Tiêm trong da liều 0.1 ml x 01 vị trí: Theo lịch N0 – N3.

Phải tiêm lại đủ liều sau phơi nhiễm với trường hợp sau:

• Người bị suy giảm miễn dịch.

• Đã tiêm vắc xin Dại sản xuất trên mô não.

• Đã tiêm < 3 mũi vắc xin Dại tế bào.

• Đã tiêm ≥ 3 mũi vắc xin Dại tế bào nhưng khoảng cách > 05 năm tính từ mũi cuối.

Indirab (Ấn Độ)

Vắc xin Indirab là vắc xin dại bất hoạt, được tinh chế trên tế bào Vero, sản xuất bởi Bharat Biotech International Limited (Ấn Độ). Sản phẩm này được chỉ định tiêm cho mọi lứa tuổi, cả trước và sau khi phơi nhiễm với virus dại.

Dự phòng trước phơi nhiễm: Tiêm bắp liều 0,5ml.

• Theo lịch N0 - N7 - N28 (N21).

• Khách hàng có nguy cơ cao: Nhắc lại sau 1 năm, các mũi nhắc sau đó mỗi 5 năm.

Dự phòng sau phơi nhiễm:

• Đường tiêm bắp liều 0,5ml: Theo lịch: N0 - N3 - N7 - N14 - N28.

• Đường tiêm trong da liều 0.1ml x 2 vị trí: Theo lịch N0 - N3 - N7 - N28.

Người đã tiêm dự phòng: Có bằng chứng đã tiêm 3 mũi vắc xin dại có nguồn gốc tế bào Vero:

Tiêm 2 mũi theo lịch:

• Đường tiêm bắp liều 0,5ml theo lịch: N0 - N3.

• Đường tiêm trong da liều 0.1ml x 1 vị trí theo lịch N0 - N3.

Phải tiêm lại đủ liều sau phơi nhiễm nguồn chưa rõ dại với trường hợp sau:

• Đã tiêm vắc xin phòng bệnh dại nhưng chưa đủ 3 mũi.

• Người bị suy giảm miễn dịch.

• Những người đã tiêm phòng sử dụng vắc xin ngừa bệnh dại được sản xuất dựa trên công nghệ bất hoạt vi rút dại sau nuôi cấy trên mô não.

• Đã tiêm ≥ 3 mũi vắc xin Dại tế bào nhưng khoảng cách > 5 năm tính từ mũi cuối, với người miễn dịch bình thường thì không cần tiêm SAR (theo TTKT/hội YHDP/QĐ 1622).

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về tầm quan trọng của việc tiêm phòng dại. Tiêm phòng dại là một trong những biện pháp bảo vệ sức khỏe của bạn trước nguy cơ mắc bệnh dại, một căn bệnh nguy hiểm với tỷ lệ tử vong gần như 100% khi phát bệnh dại. Mọi người nên chủ động tiêm phòng dại khi có nguy cơ tiếp xúc với động vật hoang dã hoặc khi bị động vật cắn, để đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình nhé! Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp dịch vụ tiêm vắc xin chất lượng cao với đội ngũ y bác sĩ tận tâm. Hãy đưa con em và gia đình đến tiêm phòng ngay hôm nay để bảo vệ sức khỏe khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm!