Chỉ số đường huyết tiền tiểu đường bao nhiêu an toàn? Bao nhiêu nguy hiểm?

Tiền tiểu đường là một tình trạng âm thầm, nhiều người không nhận ra mình đang ở giai đoạn này cho đến khi xuất hiện các vấn đề nghiêm trọng hơn. Khi nắm rõ chỉ số đường huyết tiền tiểu đường và áp dụng các biện pháp kiểm soát phù hợp, bạn có thể thay đổi lối sống, giảm nguy cơ tiến triển thành tiểu đường type 2 và duy trì sức khỏe lâu dài. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các ngưỡng cảnh báo, đối tượng cần tầm soát và cách phòng ngừa hiệu quả.

Chỉ số đường huyết tiền tiểu đường: Ngưỡng an toàn và ngưỡng cảnh báo

Chỉ số đường huyết tiền tiểu đường được xác định thông qua các xét nghiệm y khoa tiêu chuẩn, giúp đánh giá mức đường huyết và nguy cơ tiểu đường. Dưới đây là các ngưỡng quan trọng theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO):

Xét nghiệm HbA1c 

Chỉ số HbA1c dùng để thể hiện lượng hemoglobin liên kết với glucose. Khi đo HbA1c, bác sĩ có thể có được bức tranh tổng thể về mức đường huyết trung bình của bạn trong 2 - 3 tháng.

• Bình thường: Dưới 5,7%.
• Tiền tiểu đường: Từ 5,7% đến 6,4%.
• Tiểu đường: Từ 6,5% trở lên.

Nếu bạn có chỉ số đường huyết trong khoảng 5,7 - 6,4% thì đây là chỉ số tiền tiểu đường, cảnh báo bạn cần thay đổi lối sống để ngăn tiến triển.

Xét nghiệm đường huyết lúc đói (Fasting Plasma Glucose - FPG)

Xét nghiệm đường huyết lúc đói (FPG) cho biết mức đường trong máu sau khi nhịn ăn 8 giờ, giúp phát hiện sớm nguy cơ tiền tiểu đường và tiểu đường.

• Bình thường: Dưới 100 mg/dL (5,6 mmol/L).
• Tiền tiểu đường: Từ 100 đến 125 mg/dL (5,6 - 6,9 mmol/L).
• Tiểu đường: Từ 126 mg/dL trở lên (xác định qua hai lần xét nghiệm).

Mức chỉ số đường huyết tiền tiểu đường từ 100 - 125 mg/dL cho thấy cơ thể bắt đầu gặp khó khăn trong việc điều chỉnh đường huyết.

Xét nghiệm dung nạp glucose (OGTT - sau 2 giờ uống dung dịch chứa 75g glucose)

OGTT đánh giá khả năng cơ thể xử lý glucose sau khi tiêu thụ một lượng đường nhất định. Nếu kết quả rơi vào ngưỡng chỉ số đường huyết tiền tiểu đường, bạn cần hành động ngay để ngăn bệnh tiến triển.

• Bình thường: Dưới 140 mg/dL (7,8 mmol/L).
• Tiền tiểu đường: Từ 140 đến 199 mg/dL (7,8 - 11,0 mmol/L).
• Tiểu đường: Từ 200 mg/dL trở lên.

Hiểu rõ các ngưỡng này giúp bạn nhận biết sớm tình trạng tiền tiểu đường và phối hợp với bác sĩ để theo dõi, điều chỉnh kịp thời.

Tại sao biết và hiểu rõ chỉ số tiền tiểu đường lại quan trọng?

Tiền tiểu đường là giai đoạn “báo động” trước khi phát triển thành tiểu đường type 2, một bệnh mãn tính gây nhiều biến chứng như bệnh tim mạch, tổn thương thận, mắt và thần kinh. 

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), khoảng 90% người có chỉ số đường huyết tiền tiểu đường không biết mình mắc bệnh, dẫn đến bỏ lỡ cơ hội can thiệp sớm. Theo CDC, khoảng 15 - 30% người bị tiền tiểu đường sẽ tiến triển thành tiểu đường type 2 trong vòng 5 năm nếu không có biện pháp can thiệp lối sống.

Tại Việt Nam, một khảo sát quốc gia năm 2020 cho thấy tỷ lệ tiền tiểu đường ở nhóm người trưởng thành 30 - 69 tuổi là gần 18%. Con số này phản ánh lối sống hiện đại với chế độ ăn nhiều đường, ít vận động và tỷ lệ béo phì ngày càng cao. 

Việc nhận biết chỉ số đường huyết tiền tiểu đường không chỉ giúp phát hiện sớm mà còn mở ra cơ hội thay đổi lối sống, giảm nguy cơ tiến triển thành tiểu đường type 2 và các biến chứng liên quan. Can thiệp sớm có thể đưa đường huyết trở về mức bình thường, giúp bạn duy trì sức khỏe lâu dài.

Ai nên tầm soát và xét nghiệm chỉ số tiền tiểu đường?

Theo hướng dẫn của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) năm 2023, một số nhóm đối tượng sau cần tầm soát chỉ số đường huyết tiền tiểu đường định kỳ:

Người thừa cân hoặc béo phì

Người có chỉ số khối cơ thể (BMI) ≥ 23 (theo tiêu chuẩn châu Á) và có ít nhất một yếu tố nguy cơ như:

• Tiền sử gia đình mắc tiểu đường (bố, mẹ, anh chị em ruột).
• Tăng huyết áp (≥ 140/90 mmHg) hoặc rối loạn lipid máu (HDL < 35 mg/dL, triglyceride > 250 mg/dL).
• Hội chứng buồng trứng đa nang ở phụ nữ.
• Dấu hiệu kháng insulin, như gai đen (sạm da ở cổ, nách).
• Lối sống ít vận động.

Phụ nữ từng bị tiểu đường thai kỳ

Phụ nữ từng bị tiểu đường thai kỳ cần tầm soát lại ít nhất mỗi 3 năm, vì nguy cơ tiến triển thành tiểu đường type 2 cao hơn.

Người từ 35 tuổi trở lên

Người từ 35 tuổi trở lên nên kiểm tra HbA1c định kỳ 3 năm/lần, kể cả khi không có dấu hiệu bệnh.

Người có bệnh lý nền

Người có bệnh lý nền như HIV, cao huyết áp, rối loạn lipid máu hoặc bệnh tim mạch cần tầm soát thường xuyên hơn.

Tầm soát sớm giúp phát hiện chỉ số đường huyết tiền tiểu đường trước khi bệnh tiến triển, đặc biệt ở những người có nguy cơ cao. Nếu thuộc các nhóm trên, bạn nên trao đổi với bác sĩ để lên lịch xét nghiệm phù hợp.

Cách phòng ngừa tiến triển thành tiểu đường type 2

Phát hiện chỉ số đường huyết tiền tiểu đường là cơ hội để can thiệp kịp thời, ngăn bệnh tiến triển thành tiểu đường type 2. Dưới đây là các biện pháp hiệu quả theo khuyến cáo của WHO, CDC và ADA:

Thay đổi lối sống

Lối sống lành mạnh là nền tảng để kiểm soát chỉ số đường huyết tiền tiểu đường:

Chế độ ăn uống

Ăn uống khoa học giúp duy trì đường huyết ổn định và bảo vệ sức khỏe lâu dài, chế độ ăn uống phù hợp cho người bệnh tiểu đường bao gồm

• Hạn chế tinh bột tinh chế (bánh kẹo, cơm trắng, bánh mì trắng) và đường đơn (nước ngọt, đồ ngọt).
• Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây ít đường (táo, bưởi), ngũ cốc nguyên cám.
• Ưu tiên đạm nạc (ức gà, cá) và chất béo lành mạnh (dầu ô liu, quả bơ).

Tập thể dục

Tập thể dục ít nhất 150 phút/tuần hoạt động thể chất mức độ vừa, như đi bộ nhanh, đạp xe hoặc yoga. Tập luyện giúp cải thiện độ nhạy insulin, giảm đường huyết hiệu quả.

Kiểm soát cân nặng

Nếu thừa cân, giảm 5 - 10% trọng lượng cơ thể (nếu thừa cân) có thể làm giảm đáng kể chỉ số đường huyết tiền tiểu đường và nguy cơ tiến triển thành tiểu đường.

Theo dõi định kỳ và xử lý kịp thời

Theo dõi sức khỏe thường xuyên giúp phát hiện sớm bất thường và phòng ngừa biến chứng.

• Nếu phát hiện chỉ số đường huyết tiền tiểu đường, hãy kiểm tra lại ít nhất mỗi năm hoặc theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Theo dõi các triệu chứng liên quan, như mệt mỏi, khát nước nhiều, hoặc đi tiểu thường xuyên, và báo ngay cho bác sĩ nếu có.
• Duy trì thói quen ăn uống khoa học, vận động đều đặn và kiểm soát cân nặng để giữ đường huyết ổn định.

Sử dụng thuốc trong một số trường hợp

Trong các trường hợp nguy cơ cao (như HbA1c gần mức tiểu đường hoặc không cải thiện sau thay đổi lối sống), ADA khuyến cáo có thể sử dụng metformin để giảm nguy cơ tiến triển. Tuy nhiên, quyết định dùng thuốc cần được bác sĩ đánh giá kỹ lưỡng dựa trên tình trạng cụ thể của bạn.

Hiểu rõ chỉ số đường huyết tiền tiểu đường qua các xét nghiệm như HbA1c, FPG và OGTT là bước đầu tiên để phát hiện và ngăn chặn nguy cơ tiểu đường type 2. Với công thức rõ ràng: Xác định ngưỡng cảnh báo - tầm soát định kỳ - thay đổi lối sống - theo dõi sát sao, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát tình trạng này và bảo vệ sức khỏe lâu dài. 

Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao, hãy bắt đầu bằng việc kiểm tra đường huyết và xây dựng lối sống lành mạnh ngay hôm nay. Hành động sớm không chỉ giúp ngăn ngừa tiểu đường mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống.