Ung thư ống hậu môn: Triệu chứng, nguyên nhân, điều trị và cách phòng ngừa

Tìm hiểu chung ung thư ống hậu môn

Ung thư ống hậu môn, còn được gọi là ung thư hậu môn, là một loại ung thư hiếm gặp xảy ra tại ống hậu môn.

Hậu môn là phần cuối của đại tràng, nằm dưới trực tràng, qua đó phân (chất thải rắn) được bài tiết ra ngoài cơ thể. Hậu môn được cấu tạo từ một phần da bên ngoài cơ thể và một phần từ ruột. Hai cơ vòng, gọi là cơ vòng hậu môn, chịu trách nhiệm đóng mở hậu môn để đưa phân ra ngoài. Ống hậu môn, một phần của hậu môn, nằm giữa trực tràng và lỗ hậu môn, với chiều dài khoảng 1 - 1½ inch.

Ung thư ống hậu môn là tình trạng các tế bào ác tính (ung thư) hình thành trong các mô thuộc ống hậu môn. Căn bệnh này xảy ra khi các tế bào bình thường đột biến thành các tế bào bất thường. Các tế bào khỏe mạnh thường phát triển và phân chia với tốc độ kiểm soát được, sau đó chết theo chu trình tự nhiên. Tuy nhiên, các tế bào ung thư phát triển không kiểm soát, nhân lên nhanh chóng và không chết đi như bình thường.

Sự tăng sinh và tích tụ của các tế bào bất thường sẽ dẫn đến sự hình thành khối u. Khi tế bào ung thư di chuyển khỏi khối u ban đầu và xâm lấn các mô lân cận hoặc cơ quan khác, hiện tượng này được gọi là di căn.

Dựa trên các loại tế bào cấu tạo nên hậu môn, ung thư hậu môn được phân thành 5 loại chính:

Ung thư biểu mô tế bào vảy: Loại phổ biến nhất.

Ung thư biểu mô tế bào chuyển tiếp (cloacogenic carcinoma): Chiếm khoảng 25%, với khối u phát triển từ các tế bào gần giống tế bào vảy.

Ung thư biểu mô tuyến.

Ung thư biểu mô tế bào đáy: Xảy ra khi các tế bào ở vùng da xung quanh hậu môn tăng sinh quá mức.

Ung thư hắc tố (Melanoma): Ung thư từ tế bào sắc tố.

Triệu chứng ung thư ống hậu môn

Những dấu hiệu và triệu chứng của ung thư ống hậu môn

Các triệu chứng ung thư ống hậu môn có thể bao gồm:

Chảy máu bất thường từ hậu môn, đặc biệt là sau khi đi tiêu.

Đau hoặc khó chịu ở khu vực hậu môn.

Xuất hiện khối u hoặc hạch bạch huyết ở trong hoặc ngoài hậu môn, cũng như ở vùng bẹn.

Cảm giác ngứa ngáy vùng hậu môn.

Tiết dịch bất thường từ hậu môn hoặc khó kiểm soát việc đi tiêu.

Thay đổi thói quen đại tiện như đi tiêu thường xuyên hơn, táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài.

Sự thay đổi về hình dạng hoặc kích thước của phân.

Ung thư ống hậu môn có thể không gây ra triệu chứng rõ ràng hoặc các biểu hiện dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác như trĩ hoặc nứt hậu môn - những tình trạng phổ biến và ít nghiêm trọng hơn. Nhiều người thường nhầm lẫn các triệu chứng như chảy máu hoặc ngứa hậu môn là do trĩ, dẫn đến việc chẩn đoán ung thư ống hậu môn bị trì hoãn.

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào kể trên, đặc biệt nếu bạn có yếu tố nguy cơ mắc ung thư ống hậu môn. Việc chẩn đoán và điều trị kịp thời không chỉ giúp ngăn bệnh tiến triển nặng hơn mà còn hỗ trợ quá trình hồi phục hiệu quả.

Nguyên nhân gây ung thư ống hậu môn

Ung thư ống hậu môn hình thành khi các tế bào bình thường, khỏe mạnh trong ống hậu môn trải qua đột biến và trở thành các tế bào bất thường. Những tế bào này phát triển và phân chia một cách mất kiểm soát, đồng thời không trải qua quá trình chết tế bào tự nhiên. Sự tích tụ của các tế bào bất thường này dần dần tạo thành khối u.

Ung thư ống hậu môn có mối liên hệ chặt chẽ với virus u nhú ở người (Human Papillomavirus - HPV), một loại virus lây truyền qua đường tình dục. Nhiều nghiên cứu đã phát hiện HPV trong phần lớn các trường hợp ung thư ống hậu môn, và đây được xem là nguyên nhân phổ biến nhất gây bệnh.

Người bệnh có thể nhiễm HPV qua các con đường:

Tiếp xúc trực tiếp da kề da ở vùng sinh dục.

Quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn, hoặc miệng.

Sử dụng chung các dụng cụ tình dục.

Ngoài HPV, một số yếu tố khác làm tăng nguy cơ mắc bệnh gồm:

Tuổi cao: Phần lớn các trường hợp ung thư ống hậu môn được chẩn đoán ở người từ 50 đến 80 tuổi.

Kích thích hậu môn kéo dài: Sự kích ứng liên tục ở hậu môn dẫn đến sưng, đỏ, đau, và làm tăng khả năng phát triển ung thư.

Rò hậu môn: Lỗ rò thông giữa ống hậu môn và da bên ngoài thường xuyên rỉ dịch hoặc phân, gây kích ứng và tổn thương các mô xung quanh.

Hút thuốc lá: Người hút thuốc có nguy cơ mắc ung thư hậu môn cao gấp 8 lần so với người không hút thuốc.

Suy giảm miễn dịch: Những người suy giảm hệ miễn dịch như bệnh nhân HIV, người ghép tạng, hoặc người sử dụng thuốc ức chế miễn dịch có nguy cơ cao hơn mắc bệnh.

Nguy cơ mắc ung thư ống hậu môn

Những ai có nguy cơ mắc ung thư ống hậu môn?

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc phải ung thư ống hậu môn là:

Người cao tuổi.

Nam giới độc thân có nguy cơ mắc ung thư ống hậu môn cao hơn gấp 6 lần so với nam giới đã lập gia đình.

Người bị nhiễm virus HPV.

Người hút thuốc lá trong thời gian dài.

Người có hệ miễn dịch suy giảm, bao gồm bệnh nhân HIV hoặc những người sử dụng thuốc ức chế miễn dịch (như bệnh nhân ghép tạng, bệnh tự miễn).

Người có thói quen quan hệ tình dục không an toàn.

Người có nhiều bạn tình.

Người mắc bệnh rò hậu môn.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư ống hậu môn

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư ống hậu môn:

Quan hệ tình dục với nhiều đối tác mà không sử dụng biện pháp an toàn; quan hệ qua đường hậu môn thường xuyên.

Thói quen hút thuốc lá kéo dài.

Tiền sử bệnh lý như rò hậu môn, bệnh Crohn, hoặc từng mắc các bệnh ung thư khác như ung thư cổ tử cung, ung thư âm đạo, ung thư tiền liệt tuyến, và ung thư bàng quang.

Các bệnh lý khác bao gồm bạch sản, sưng hạch bẹn, nhiễm trùng hậu môn, và mụn cóc sinh dục.

Người nhiễm HIV.

Những người phải sử dụng thuốc ức chế hệ miễn dịch, chẳng hạn như bệnh nhân sau ghép tạng hoặc mắc lupus ban đỏ hệ thống.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị ung thư ống hậu môn

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán ung thư ống hậu môn

Thăm khám hậu môn trực tràng bằng tay: Được khuyến nghị thực hiện hàng năm ở nam giới trên 50 tuổi và phụ nữ trong quá trình khám vùng tiểu khung.

Nội soi ống hậu môn: Thực hiện khi kiểm tra bằng tay không thể đưa ra kết luận chính xác.

Siêu âm: Gồm siêu âm ổ bụng để đánh giá sơ bộ tình trạng bụng hoặc siêu âm nội soi để kiểm tra mức độ xâm lấn của ung thư vào các lớp của ống hậu môn.

Sinh thiết: Là phương pháp giúp xác định chắc chắn bệnh. Nếu có vùng bất thường được phát hiện trong nội soi, mẫu sinh thiết sẽ được lấy ngay để phân tích dưới kính hiển vi, kiểm tra sự hiện diện của tế bào ung thư.

Chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc cộng hưởng từ (MRI): Được sử dụng để đánh giá khối u, sự xâm lấn vào các tổ chức lân cận, hạch di căn và cơ quan xung quanh.

Chụp PET/CT: Hỗ trợ đánh giá tổn thương tại chỗ và phát hiện di căn xa trong toàn cơ thể.

Điều trị ung thư ống hậu môn

Hiện tại, ung thư ống hậu môn được điều trị chủ yếu bằng 3 phương pháp chính là phẫu thuật, xạ trị, và hóa trị. Việc chọn phương pháp điều trị phụ thuộc vào:

Loại và giai đoạn ung thư;

Tác dụng phụ hoặc biến chứng của điều trị;

Nguyện vọng của bệnh nhân;

Tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân.

Phẫu thuật

Giai đoạn sớm (1, 2): Loại bỏ khối u cùng với một phần tổ chức xung quanh. Sau phẫu thuật, bệnh nhân cần tái khám định kỳ để theo dõi.

Giai đoạn muộn (3, 4): Trước đây, phẫu thuật là phương pháp chính cho ung thư giai đoạn muộn. Tuy nhiên, với sự tiến bộ của xạ trị và hóa trị, các bệnh nhân giai đoạn này hiện nay chủ yếu được điều trị bằng hóa xạ trị đồng thời. Trong trường hợp ung thư tái phát hoặc tiến triển, bệnh nhân có thể được chỉ định làm hậu môn nhân tạo.

Xạ trị

Xạ trị thường được kết hợp với hóa trị trong điều trị ung thư hậu môn. Bệnh nhân được điều trị liên tục 5 ngày/tuần, kéo dài từ 5 - 6 tuần.

Tác dụng phụ của xạ trị: Gây khó chịu, kích ứng da từ mức độ nhẹ đến trung bình, rối loạn tiêu hóa, đau khi đại tiện, và sưng đỏ tạm thời ở khu vực hậu môn.

Hóa trị

Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm Fluorouracil (5-FU), Mitomycin C, và Cisplatin. Thường áp dụng phác đồ kết hợp nhiều loại thuốc để tăng hiệu quả điều trị. Bệnh nhân HIV mắc ung thư hậu môn cần được điều chỉnh liều lượng phù hợp với tình trạng miễn dịch của họ.

Tác dụng phụ của hóa trị: Có thể gây mệt mỏi, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, rụng tóc, chán ăn.

Lưu ý: Phác đồ điều trị cụ thể sẽ do bác sĩ chỉ định dựa trên từng trường hợp để đạt hiệu quả tối ưu.

Chế độ sinh hoạt và phương pháp phòng ngừa ung thư ống hậu môn

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của ung thư ống hậu môn

Chế độ sinh hoạt:

Từ bỏ hút thuốc lá: Hút thuốc làm chậm quá trình lành vết thương, tăng nguy cơ nhiễm trùng, làm nặng thêm tác dụng phụ của hóa trị và tăng nguy cơ tử vong.

Hạn chế sử dụng rượu bia.

Tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn và phác đồ điều trị của bác sĩ.

Tinh thần đóng vai trò quan trọng trong hiệu quả điều trị. Hãy duy trì thái độ tích cực và tìm niềm vui trong cuộc sống.

Nếu gặp bất kỳ vấn đề nào trong quá trình điều trị, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức.

Thăm khám định kỳ thường xuyên để theo dõi tiến triển của bệnh. Nếu bệnh không có dấu hiệu cải thiện, bác sĩ sẽ điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp.

Chế độ dinh dưỡng:

Chế độ ăn uống lành mạnh:

Tiêu thụ thực phẩm giàu dinh dưỡng để duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh.

Bổ sung nhiều rau xanh đậm, các loại đậu giàu chất xơ, trái cây tươi với màu sắc đa dạng và ngũ cốc nguyên hạt.

Thực phẩm nên tránh hoặc hạn chế:

Thịt đỏ và các sản phẩm thịt chế biến sẵn.

Đồ uống có đường.

Thực phẩm siêu chế biến và ngũ cốc tinh chế.

Phương pháp phòng ngừa ung thư ống hậu môn

Để giảm nguy cơ mắc ung thư hậu môn, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

Thực hiện quan hệ tình dục an toàn bằng cách sử dụng bao cao su và hạn chế quan hệ qua đường hậu môn.

Tiêm phòng vắc xin ngừa HPV.

Tránh quan hệ tình dục với nhiều đối tác cùng lúc.

Ngừng hút thuốc lá, vì đây là một trong những nguyên nhân chính gây ung thư.

Thay đổi chế độ ăn uống và thường xuyên tập thể dục theo cách khoa học.

Khám sức khỏe định kỳ, tầm soát ung thư tiêu hóa mỗi năm một lần và nội soi tiêu hóa mỗi 10 năm để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

Tiêm phòng vắc xin HPV giúp bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ nhiễm virus HPV - nguyên nhân chính gây ung thư ống hậu môn và các biến chứng nghiêm trọng khác. Vắc xin giúp giảm nguy cơ mắc bệnh ở cả nam và nữ, đặc biệt với những người trong độ tuổi hoạt động tình dục.

Các loại vắc xin HPV phổ biến hiện nay:

Vắc xin Gardasil 4: