Cấu tạo âm vật, vị trí và các bệnh lý liên quan

Trong lịch sử nghiên cứu y học, âm vật từng bị xem nhẹ và ít được mô tả chi tiết trong các tài liệu giải phẫu cổ điển. Chỉ vài thập kỷ gần đây, giới khoa học mới dần công nhận và khám phá toàn diện về cấu trúc phức tạp của cơ quan này. Việc tìm hiểu chính xác về cấu tạo âm vật không chỉ giúp nâng cao kiến thức y học mà còn góp phần cải thiện sức khỏe sinh sản và đời sống tình dục của phụ nữ.

Âm vật là gì? Vị trí ở đâu?

Âm vật (clitoris) là một cơ quan nhỏ nhưng cực kỳ nhạy cảm, nằm ở phía trên lỗ niệu đạo và âm đạo. Đây là cơ quan sinh dục ngoài có nhiều đầu tận thần kinh nhất trên cơ thể phụ nữ, cấu tạo âm vật đóng vai trò chủ yếu trong cảm giác khoái cảm tình dục.

Khác với dương vật ở nam giới, âm vật không tham gia trực tiếp vào quá trình tiểu tiện hay sinh sản, mà chủ yếu đảm nhiệm chức năng cảm giác. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu giải phẫu học gần đây đã chứng minh âm vật có cấu trúc phức tạp hơn nhiều so với hình ảnh nhỏ bé mà ta nhìn thấy bên ngoài.

Âm vật nằm ngay tại vị trí giao nhau giữa hai môi bé, phía trên lỗ niệu đạo và cửa âm đạo. Phần mà chúng ta có thể quan sát bằng mắt thường chỉ là chóp nhỏ được gọi là đầu âm vật (glans). Trên thực tế, phần lớn âm vật nằm ẩn sâu bên trong cơ thể, kéo dài và bao quanh ống âm đạo ở dạng hai trụ (crura) và các bóng tiền đình (vestibular bulbs).

Vị trí này giúp âm vật dễ dàng tiếp nhận sự kích thích khi có va chạm trực tiếp hoặc gián tiếp qua thành âm đạo.

Cấu tạo âm vật

Cấu tạo âm vật đặc biệt phức tạp, không chỉ dừng lại ở phần nhỏ nhô ra mà mắt thường có thể nhìn thấy, mà còn kéo dài sâu vào bên trong cơ thể. Theo các nghiên cứu giải phẫu hiện đại, tổng chiều dài của âm vật có thể lên tới hơn 9 cm nếu tính cả các cấu trúc bên trong. Điều này cho thấy âm vật thực chất là một hệ thống hoàn chỉnh, bao gồm nhiều thành phần liên kết chặt chẽ để đảm nhiệm vai trò cảm giác tình dục.

Phần đầu tiên và cũng dễ nhận thấy nhất chính là đầu âm vật (glans). Đây là một chóp nhỏ nhô ra ngoài, được bao phủ bởi niêm mạc mỏng và tập trung hàng ngàn đầu tận thần kinh, khiến nó trở thành vùng nhạy cảm nhất trên cơ thể nữ giới. Che chở cho đầu âm vật là bao âm vật (clitoral hood) - một nếp da mỏng có chức năng tương tự như bao quy đầu ở nam, giúp bảo vệ và điều chỉnh mức độ kích thích trực tiếp.

Kéo dài từ đầu âm vật là thân âm vật (shaft), gồm các mô cương có khả năng căng máu khi được kích thích tình dục. Từ thân, hai nhánh gọi là trụ âm vật (crura) mở rộng và gắn chặt vào xương mu, tạo nền tảng vững chắc cho cơ chế cương cứng. Song song đó, bóng tiền đình (vestibular bulbs) nằm dọc hai bên âm đạo cũng có cấu trúc dạng mô cương, phồng to khi hưng phấn để gia tăng cảm giác và hỗ trợ quá trình quan hệ.

Bên cạnh hệ thống mô, âm vật còn được chi phối bởi thần kinh âm vật, xuất phát từ thần kinh thẹn, phân nhánh dày đặc để truyền tải tín hiệu cảm giác cực nhạy. Hệ thống mạch máu, chủ yếu từ động mạch thẹn trong, cung cấp lưu lượng máu cần thiết cho sự cương cứng và duy trì chức năng sinh lý. Sự phối hợp nhịp nhàng của tất cả các thành phần này đã biến âm vật trở thành cơ quan duy nhất của con người có chức năng chuyên biệt: Mang lại khoái cảm tình dục.

Nhờ cấu tạo này, âm vật có khả năng co giãn, cương cứng và duy trì kích thước lớn hơn trong lúc hưng phấn, tạo điều kiện cho khoái cảm tình dục. Đây cũng là cơ quan duy nhất trong cơ thể con người chỉ có một chức năng duy nhất là mang lại khoái cảm.

Bệnh lý thường gặp ở âm vật

Mặc dù vùng kín ít khi mắc bệnh riêng biệt nhưng với cấu tạo âm vật phức tạp, bộ phận này vẫn có thể gặp một số bệnh lý liên quan. Có thể phân loại như sau:

• Viêm nhiễm vùng âm vật: Do đặc tính giải phẫu gần lỗ niệu đạo và âm đạo, âm vật dễ bị ảnh hưởng bởi các tác nhân gây viêm nhiễm như nấm, vi khuẩn hoặc virus. Triệu chứng thường gặp như sưng đỏ, ngứa rát, đau khi chạm hoặc quan hệ tình dục.
• U nang tuyến gần âm vật: Một số phụ nữ có thể hình thành u nang do tắc nghẽn tuyến nhỏ quanh âm vật, gây sưng đau và khó chịu.
• Ung thư âm vật: Dù hiếm gặp, ung thư âm vật (vulvar cancer) có thể xuất phát từ mô quanh âm vật. Y văn ghi nhận mối liên quan chặt chẽ giữa virus HPV (Human Papillomavirus) và ung thư này. Phương pháp phòng ngừa hiệu quả là các loại vắc xin HPV ở cả nam và nữ.
• Tổn thương do chấn thương hoặc phẫu thuật: Một số thủ thuật hoặc tai nạn có thể gây tổn thương âm vật, dẫn đến đau mạn tính hoặc mất cảm giác.
• Rối loạn cảm giác âm vật: Có thể do nguyên nhân thần kinh, tâm lý hoặc sau chấn thương sản khoa, làm giảm hoặc mất khoái cảm.

Cách vệ sinh và chăm sóc vùng kín

Biện pháp vệ sinh vùng kín đúng cách không chỉ đơn thuần là giữ vùng tam giác sạch sẽ, mà còn bao gồm chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh. Chăm sóc đúng cách giúp phòng ngừa các bệnh lý âm vật cũng như duy trì sự khỏe mạnh của toàn bộ cơ quan sinh dục. 

Các bác sĩ phụ khoa khuyến cáo các điều cần lưu ý sau:

• Phụ nữ nên rửa nhẹ nhàng vùng kín bằng nước sạch hoặc dung dịch vệ sinh có pH phù hợp.
• Tránh thụt rửa sâu vào âm đạo vì dễ làm mất cân bằng hệ vi sinh.
  Sử dụng đồ lót cotton thoáng khí, thay thường xuyên để hạn chế ẩm ướt.
• Quan hệ tình dục an toàn, sử dụng biện pháp bảo vệ.
• Bổ sung dinh dưỡng cân bằng, đặc biệt là vitamin C và E để tăng cường miễn dịch.
• Duy trì thói quen khám phụ khoa định kỳ, ít nhất 6 tháng một lần để phát hiện bất thường sớm.

Âm vật không chỉ là một bộ phận nhỏ bé như nhiều người vẫn nghĩ, mà cấu tạo âm vật rất phức tạp, đóng vai trò quan trọng trong đời sống tình dục và sức khỏe phụ nữ. Nhận thức đầy đủ về cấu tạo giúp chúng ta hiểu rõ hơn cơ chế sinh lý và bảo vệ cơ thể hiệu quả hơn. Các bệnh lý liên quan đến âm vật, dù hiếm, vẫn cần được phát hiện sớm để điều trị kịp thời. Cuối cùng, vệ sinh và chăm sóc đúng cách chính là nền tảng để duy trì sức khỏe sinh sản và chất lượng sống lâu dài.