Cảnh báo dịch Chikungunya bùng phát toàn cầu, nguy cơ lan rộng

Theo thông tin mới nhất từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), dịch Chikungunya đã ghi nhận hàng chục nghìn ca mắc chỉ trong vài tháng gần đây, với tốc độ gia tăng đáng báo động. Không chỉ ảnh hưởng nặng nề đến các nước châu Á và châu Mỹ, dịch bệnh này còn tiềm ẩn nguy cơ xâm nhập vào Việt Nam thông qua du lịch và giao thương quốc tế. Trong bối cảnh dịch Chikungunya chưa có vắc xin phòng ngừa, việc nâng cao cảnh giác và chủ động phòng tránh là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tình hình dịch Chikungunya toàn cầu hiện nay 

Trong năm 2025, dịch bệnh Chikungunya có xu hướng lan rộng mạnh trên toàn cầu với các điểm nóng ghi nhận nhiều ca bệnh như các đảo ở Ấn Độ Dương, châu Phi, Nam Á và châu Âu. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo tốc độ lây lan nhanh chóng của virus này đang trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng.

Tại Trung Quốc, tỉnh Quảng Đông ghi nhận đợt bùng phát Chikungunya lớn nhất từ trước đến nay. Chỉ trong nửa đầu năm 2025 đã có hơn 4.800 ca mắc, nâng tổng số ca nhiễm tính đến đầu tháng 8 lên khoảng 8.000 người, chủ yếu tập trung tại thành phố Phật Sơn. Trong tuần gần nhất, số ca mắc mới là 1.387, giảm so với giai đoạn cao điểm trước đó. Riêng tại Phật Sơn, số ca ghi nhận hàng ngày đã giảm từ 647 ca (ngày 19/7) xuống còn 148 ca (ngày 8/8). Chính quyền địa phương đã triển khai nhiều biện pháp khẩn cấp như phun hóa chất diệt muỗi, phát khẩu trang và màn chống muỗi, giám sát bằng thiết bị bay không người lái, thả cá ăn lăng quăng và muỗi “khổng lồ” để kiểm soát vector truyền bệnh.

Không chỉ Trung Quốc, dịch Chikungunya cũng tiếp tục lan ra nhiều quốc gia khác tại châu Phi, Nam Á, châu Âu và các đảo ở Ấn Độ Dương. Tình hình này cho thấy nguy cơ dịch bệnh tiếp tục mở rộng phạm vi, đặc biệt ở những nơi có khí hậu nhiệt đới và điều kiện thuận lợi cho muỗi Aedes sinh sôi.

Dịch Chikungunya - Mối đe dọa tại Việt Nam

Mặc dù Việt Nam hiện chưa ghi nhận ca bệnh Chikungunya trong cộng đồng nhưng các chuyên gia y tế cảnh báo nguy cơ tái xuất hoặc lan ra cộng đồng là rất đáng lo ngại. Virus này từng lưu hành tại nước ta, với các nghiên cứu giai đoạn 2017 – 2019 cho thấy gần 50% mẫu máu ở một số tỉnh có kháng thể và hơn 27% có kết quả PCR dương tính, chứng tỏ mầm bệnh vẫn có khả năng tồn tại.

Hiện nay, muỗi Aedes – tác nhân truyền bệnh đang vào mùa sinh sản mạnh, cùng với lượng khách quốc tế tăng cao, tạo điều kiện thuận lợi cho virus xâm nhập. Trước tình hình dịch đang bùng phát tại nhiều quốc gia, Bộ Y tế đã chỉ đạo tăng cường giám sát y tế tại cửa khẩu, theo dõi chặt ca bệnh tại cộng đồng, đồng thời xây dựng kịch bản ứng phó, chuẩn bị nguồn lực và vật tư sẵn sàng nếu dịch xảy ra.

Các biện pháp phòng chống được khuyến cáo gồm: Phun hóa chất diệt muỗi, loại bỏ nơi muỗi sinh sản, phát hiện và xử lý sớm các ca nghi ngờ, đặc biệt với người nhập cảnh từ vùng dịch, đồng thời cập nhật hướng dẫn phòng bệnh theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới.

Những điều cần biết về bệnh Chikungunya

Chikungunya là bệnh truyền nhiễm do virus Chikungunya gây ra, lây truyền sang người chủ yếu qua vết đốt của muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus – hai loài muỗi vằn vốn cũng là tác nhân của sốt xuất huyết và Zika. Bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi và dễ bùng phát thành dịch tại những khu vực có khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều.

Người mắc Chikungunya thường khởi phát với sốt cao đột ngột, kèm theo đau khớp dữ dội, đặc biệt ở bàn tay, cổ tay, đầu gối hoặc mắt cá chân. Ngoài ra, bệnh nhân có thể đau đầu, mệt mỏi, đau cơ, phát ban ngoài da và đôi khi buồn nôn. Triệu chứng đau khớp thường rõ rệt và kéo dài hơn so với nhiều bệnh do muỗi truyền khác, khiến người bệnh khó vận động. Cụ thể, bệnh có diễn tiến như sau:

• Giai đoạn cấp tính (1 – 10 ngày): Sốt và đau khớp dữ dội, kèm theo cảm giác kiệt sức. Đây là giai đoạn dễ lây truyền do virus tồn tại nhiều trong máu.
• Giai đoạn hồi phục: Sốt và phát ban giảm dần nhưng đau khớp có thể kéo dài vài tuần, thậm chí nhiều tháng, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Biến chứng: Hiếm gặp nhưng có thể xảy ra ở người cao tuổi, phụ nữ mang thai hoặc người có bệnh nền, bao gồm viêm khớp mạn tính, biến chứng thần kinh hoặc tim mạch.

Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh Chikungunya, vắc xin phòng căn bệnh này cũng chưa được lưu hành rộng rãi, vì vậy phòng muỗi đốt là biện pháp quan trọng nhất. Người dân cần:

• Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi: Dọn dẹp và lật úp các dụng cụ chứa nước, thay nước bình hoa thường xuyên, vệ sinh máng xối và khu vực ứ đọng nước.
• Ngăn muỗi tiếp xúc với người: Ngủ màn kể cả ban ngày, mặc quần áo dài tay, dùng kem hoặc bình xịt chống muỗi.
• Bảo vệ cộng đồng: Phối hợp với chiến dịch diệt muỗi, diệt lăng quăng tại địa phương, giữ vệ sinh môi trường sống.
• Chủ động giám sát sức khỏe: Khi trở về từ vùng đang có dịch, nếu xuất hiện tình trạng sốt hoặc đau khớp cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và theo dõi, tránh lây lan cho người khác.

Dịch Chikungunya đang cho thấy tốc độ lan rộng nhanh chóng trên toàn cầu và nguy cơ xâm nhập vào Việt Nam là hoàn toàn có thể xảy ra. Mặc dù chưa ghi nhận ca bệnh trong cộng đồng nhưng điều kiện khí hậu, sự di chuyển quốc tế và sự hiện diện của muỗi Aedes khiến chúng ta không được phép chủ quan.

Mỗi người dân cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng muỗi đốt và diệt nơi sinh sản của muỗi, đồng thời theo dõi sát sức khỏe bản thân, đặc biệt sau khi đi từ vùng dịch trở về. Ngành y tế, chính quyền địa phương và cộng đồng cần phối hợp chặt chẽ để giám sát, phát hiện sớm và xử lý kịp thời các ổ dịch, ngăn chặn virus lây lan. Chikungunya không chỉ gây sốt và đau khớp dữ dội, mà còn có thể để lại hậu quả kéo dài, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Phòng bệnh ngay từ hôm nay chính là cách bảo vệ sức khỏe bản thân, gia đình và cộng đồng trước mối đe dọa dịch bệnh đang ở ngay trước ngưỡng cửa.