Các giai đoạn chuyển dạ: Hiểu đúng để mẹ sinh nở an toàn và chủ động

Không phải mẹ bầu nào cũng biết rõ mình sẽ trải qua những gì trong quá trình chuyển dạ. Bài viết dưới đây sẽ giúp mẹ bầu hiểu từng giai đoạn của chuyển dạ, cách nhận biết và xử trí đúng cách trong từng thời điểm nhằm giảm lo lắng và chủ động bảo vệ tốt nhất cho cả mẹ và bé.

Các giai đoạn chuyển dạ

Để hiểu đúng quá trình sinh nở, mẹ bầu cần nắm được các giai đoạn chuyển dạ. Mỗi giai đoạn sẽ đóng vai trò riêng và có dấu hiệu nhận biết rõ ràng, cụ thể như sau:

Giai đoạn 1: Xóa và mở cổ tử cung 

Giai đoạn đầu tiên trong quá trình chuyển dạ là thời điểm cổ tử cung bắt đầu thay đổi để chuẩn bị cho việc sinh nở. Xóa và mở cổ tử cung kéo dài từ 6 - 12 tiếng ở mẹ bầu sinh con lần đầu và ngắn hơn ở những người đã từng sinh. Trong giai đoạn này, cổ tử cung sẽ mở dần từ 0 đến 10cm, chia thành hai giai đoạn nhỏ:

• Giai đoạn tiềm tàng: Cơn co tử cung hay còn gọi là cơn gò xuất hiện nhưng không đều, thường cách nhau 5 - 30 phút và kéo dài khoảng 30 - 45 giây. Lúc này, cổ tử cung bắt đầu mỏng dần và mở dưới 4cm. Mẹ bầu có thể cảm thấy khó chịu nhẹ, tương tự đau bụng kinh và vẫn có thể sinh hoạt bình thường. Một số dấu hiệu khác như ra dịch nhầy hồng hoặc vỡ ối nhẹ có thể xuất hiện.
• Giai đoạn tích cực: Cơn gò trở nên mạnh hơn, đều đặn hơn khoảng 3 - 5 phút/lần, cổ tử cung mở nhanh từ 4 - 10cm. Đây là thời điểm mẹ cần đến bệnh viện, vì quá trình sinh nở đã bước vào giai đoạn quan trọng. Theo nghiên cứu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), giai đoạn này thường kéo dài 4 - 8 tiếng ở mẹ con đầu và ngắn hơn ở mẹ đã từng sinh con.

Mẹ bầu nên theo dõi tần suất cơn gò bằng cách ghi lại thời gian giữa các cơn và liên hệ bác sĩ nếu có dấu hiệu bất thường như chảy máu nhiều hoặc giảm cử động thai.

Giai đoạn 2: Sổ thai 

Khi cổ tử cung đã mở đủ 10cm, mẹ bầu bước vào giai đoạn thứ hai là giai đoạn sổ thai. Đây là thời điểm mẹ cần rặn để đẩy em bé ra ngoài qua đường âm đạo. Giai đoạn này thường kéo dài từ 30 phút đến 2 giờ, tùy thuộc vào khả năng rặn của mẹ, vị trí ngôi thai và kinh nghiệm sinh nở trước đó.

Trong giai đoạn này, mẹ sẽ cảm nhận cơn gò mạnh mẽ, kèm theo áp lực lớn ở vùng chậu, khiến mẹ có cảm giác muốn rặn mạnh. Nhân viên y tế sẽ hướng dẫn mẹ cách rặn đúng để tránh kiệt sức. Đây là giai đoạn nguy cơ cao, cần theo dõi sát nhịp tim thai và tình trạng sức khỏe mẹ để phát hiện sớm các biến chứng như suy thai hoặc tắc nghẽn đường sinh.

Giai đoạn 3: Sổ nhau

Sau khi em bé chào đời, giai đoạn chuyển dạ chưa thực sự kết thúc. Giai đoạn thứ ba là quá trình sổ nhau, thường kéo dài từ 5 đến 30 phút. Trong giai đoạn này, tử cung tiếp tục co bóp để đẩy nhau thai ra ngoài. Bác sĩ hoặc nữ hộ sinh sẽ kiểm tra kỹ để đảm bảo nhau thai được đẩy ra hoàn toàn, tránh nguy cơ băng huyết sau sinh. 

Theo nghiên cứu, việc kiểm tra nhau thai và xử lý kịp thời các vấn đề liên quan đến giai đoạn này giúp giảm nguy cơ tử vong mẹ sau sinh xuống đáng kể. Mẹ bầu cần chú ý nếu có dấu hiệu bất thường như chảy máu nhiều hoặc đau bụng dữ dội sau khi sinh thì cần liên hệ ngay với bác sĩ.

Những yếu tố ảnh hưởng đến thời gian và tiến triển chuyển dạ

Không phải quá trình chuyển dạ nào cũng giống nhau. Thời gian và diễn tiến của các giai đoạn chuyển dạ phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:

Số lần sinh

Phụ nữ sinh con lần đầu thường trải qua các giai đoạn chuyển dạ dài hơn, đặc biệt là giai đoạn 1, do cổ tử cung cần nhiều thời gian hơn để xóa và mở. Ngược lại, ở những mẹ đã từng sinh ngả âm đạo, giai đoạn này thường diễn ra nhanh hơn, đôi khi chỉ mất 4 - 6 tiếng.

Vị trí và kích thước thai

Vị trí ngôi thai ảnh hưởng lớn đến tiến trình chuyển dạ. Ngôi đầu thuận giúp mẹ sinh dễ dàng hơn. Trong khi đó, thai ngôi mông hoặc ngôi ngang thường dẫn đến chuyển dạ khó, thậm chí cần can thiệp mổ lấy thai. Thai nhi quá lớn trên 4kg cũng có thể làm kéo dài các giai đoạn chuyển dạ hoặc gây tắc nghẽn, tăng nguy cơ sinh mổ.

Tình trạng sức khỏe mẹ bầu

Sức khỏe tổng thể của mẹ bầu đóng vai trò quan trọng trong các giai đoạn chuyển dạ. Các tình trạng như béo phì, tăng huyết áp thai kỳ hoặc đái tháo đường thai kỳ có thể làm chậm tiến trình chuyển dạ. Ngoài ra, tâm lý căng thẳng hoặc kiệt sức cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng rặn và phối hợp của mẹ trong giai đoạn 2.

Phân biệt chuyển dạ thật và chuyển dạ giả

Nhiều mẹ bầu lần đầu mang thai dễ bị nhầm giữa chuyển dạ thật và chuyển dạ giả, dẫn đến đến viện quá sớm hoặc quá muộn. Dưới đây là cách phân biệt dễ hiểu để mẹ nhận biết đúng các giai đoạn chuyển dạ.

Chuyển dạ thật

Chuyển dạ thật là dấu hiệu cho thấy quá trình sinh nở đã thực sự bắt đầu. Các đặc điểm bao gồm:

• Cơn co tử cung đều đặn, tăng dần về cường độ và tần suất (thường cách nhau 3 - 5 phút).
• Không giảm khi mẹ nghỉ ngơi hoặc thay đổi tư thế.
• Kèm theo thay đổi ở cổ tử cung như xóa và mở dần.
• Có thể xuất hiện dịch nhầy hồng hoặc vỡ ối.

Khi nhận thấy các dấu hiệu này, mẹ nên chuẩn bị đến bệnh viện, đặc biệt nếu cơn gò đều đặn hoặc vỡ ối xảy ra.

Chuyển dạ giả (Braxton Hicks)

Chuyển dạ giả hay còn gọi là cơn gò Braxton Hicks, là hiện tượng bình thường ở cuối thai kỳ, không dẫn đến sinh nở. Đặc điểm chuyển dạ giả bao gồm:

• Cơn co tử cung xuất hiện không đều, không tăng dần về cường độ hay tần suất.
• Giảm hoặc biến mất khi thai phụ nghỉ ngơi, uống nước hoặc thay đổi tư thế.
• Không gây ra sự thay đổi ở cổ tử cung.
• Thường xuất hiện ở tam cá nguyệt thứ ba và không nguy hiểm.

Hiểu rõ các giai đoạn chuyển dạ không chỉ giúp mẹ bầu chuẩn bị tâm lý tốt, mà còn biết cách nhận diện dấu hiệu sinh để đến viện đúng lúc, giảm nguy cơ tai biến cho mẹ và bé. Dù sinh con là hành trình cá nhân của mỗi người, nhưng kiến thức khoa học và sự chuẩn bị kỹ lưỡng chính là chìa khóa để mẹ vượt cạn an toàn, vững vàng đón bé yêu chào đời. Hãy trao đổi thường xuyên với bác sĩ và chuẩn bị hành trang thật tốt để hành trình sinh nở trở nên nhẹ nhàng và ý nghĩa hơn nhé.