Bột sắn dây có tác dụng gì? 7 lợi ích ít ai ngờ từ loại bột “quốc dân”

Bột sắn dây có tác dụng gì? Từ lâu, bột sắn dây đã được dân gian tin dùng như một thức uống thanh nhiệt, giải rượu và hỗ trợ tiêu hóa. Tuy nhiên, ít ai biết rằng loại bột này còn ẩn chứa nhiều hoạt chất quý được khoa học hiện đại ghi nhận là có lợi cho cơ thể. Bài viết của Tiêm chủng Long Châu dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những lợi ích đã được chứng minh của bột sắn dây, cũng như cách sử dụng hiệu quả và an toàn nhất.

Bột sắn dây là gì?

Bột sắn dây hay còn gọi là “cát căn” được chiết xuất từ rễ của cây sắn dây - một loại cây leo thuộc họ đậu, mọc phổ biến ở Trung Quốc, Nhật Bản và Việt Nam. Trong y học cổ truyền, sắn dây được dùng để thanh nhiệt, giải rượu, hỗ trợ tiêu hóa. Y học hiện đại cũng đang dần ghi nhận nhiều lợi ích sinh học nhờ thành phần hoạt tính trong bột sắn dây như:

• Puerarin: một isoflavone có đặc tính chống oxy hóa mạnh.
• Daidzein: hợp chất phytoestrogen có tác dụng tương tự nội tiết tố nữ.
• Tinh bột và chất xơ: hỗ trợ tiêu hóa và ổn định đường huyết.

Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng các hoạt chất trong sắn dây mang lại tác động tích cực cho hệ tim mạch, thần kinh, nội tiết và cả làn da.

Bột sắn dây có tác dụng gì? 7 lợi ích ít ai ngờ từ loại bột “quốc dân”

Bột sắn dây không chỉ là nguyên liệu dân gian quen thuộc trong ẩm thực Việt mà còn được khoa học hiện đại ghi nhận với nhiều lợi ích sức khỏe đáng kể. Vậy bột sắn dây có tác dụng gì và khoa học nói gì về những công dụng này? Dưới đây là 7 lợi ích nổi bật của bột sắn dây.

Hỗ trợ điều hòa huyết áp

Một trong những tác dụng nổi bật của bột sắn dây là hỗ trợ điều hòa huyết áp - đặc biệt ở người tiền tăng huyết áp hoặc rối loạn tuần hoàn nhẹ. Hoạt chất puerarin, chiếm tỷ lệ cao trong sắn dây, đã được chứng minh có khả năng làm giãn mạch máu, tăng cường lưu thông máu và giảm huyết áp tâm thu.

Một nghiên cứu đăng trên Journal of Medicinal Food (2019) chỉ ra rằng chiết xuất từ sắn dây giúp cải thiện đáng kể tuần hoàn ngoại biên và làm giảm áp lực lên thành mạch. Điều này mở ra tiềm năng ứng dụng bột sắn dây trong hỗ trợ phòng ngừa bệnh tim mạch giai đoạn đầu.

Giảm triệu chứng mãn kinh

Daidzein, một dạng isoflavone tự nhiên có trong bột sắn dây, hoạt động như một loại phytoestrogen - hợp chất thực vật có cấu trúc tương tự estrogen nội sinh. Cơ chế này giúp cân bằng nội tiết tố, từ đó giảm các triệu chứng mãn kinh như bốc hỏa, mất ngủ, rối loạn cảm xúc hoặc khô da.

Tổ chức National Center for Complementary and Integrative Health (NCCIH) cũng xác nhận rằng isoflavone từ thực vật có thể là giải pháp tự nhiên an toàn cho phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh, giúp giảm sự phụ thuộc vào liệu pháp hormon thay thế.

Giảm cảm giác buồn nôn và hỗ trợ tiêu hóa

Từ xa xưa, bột sắn dây đã được sử dụng trong y học cổ truyền để làm dịu dạ dày, giảm ợ nóng và ngộ độc thực phẩm nhẹ. Với tính mát tự nhiên, loại bột này giúp trung hòa acid dịch vị, hỗ trợ hồi phục niêm mạc dạ dày bị kích thích.

Ngoài ra, nhờ khả năng giải rượu và thanh nhiệt, bột sắn dây còn giúp giảm cảm giác say nôn sau khi uống bia rượu. Dù chưa có nhiều nghiên cứu sâu rộng trên người, một số nguồn tổng hợp y học từ Healthline đã ghi nhận công dụng này từ chiết xuất cây kudzu - họ hàng gần của sắn dây.

Hỗ trợ kiểm soát đường huyết

Một lợi ích tiềm năng khác của bột sắn dây là giúp kiểm soát đường huyết ở những người có nguy cơ tiền tiểu đường hoặc kháng insulin. Nghiên cứu trên động vật được công bố bởi European Journal of Pharmacology cho thấy puerarin giúp giảm đường huyết lúc đói và cải thiện độ nhạy insulin.

Dù cần thêm nghiên cứu ở người, những phát hiện này đặt nền tảng cho việc sử dụng bột sắn dây như một thực phẩm chức năng hỗ trợ chuyển hóa glucose.

Giảm căng thẳng và lo âu nhẹ

Ít ai biết rằng puerarin còn có khả năng tương tác với hệ thần kinh trung ương, đặc biệt là thụ thể GABA - loại thụ thể có vai trò tạo cảm giác thư giãn và giảm lo âu. Một số nghiên cứu sơ bộ trên động vật cho thấy chiết xuất từ sắn dây có thể giúp cải thiện tâm trạng, hỗ trợ giấc ngủ và làm dịu thần kinh.

Uống một ly bột sắn dây ấm vào buổi tối được xem là một cách thư giãn nhẹ nhàng, đặc biệt trong những ngày mệt mỏi.

Hỗ trợ cai nghiện rượu

Cơ chế tác động của sắn dây bao gồm việc làm tăng số lần nhấp và kéo dài thời gian để uống hết một ly bia, trong khi giảm thể tích mỗi ngụm. Điều này cho thấy sắn dây có thể tác động đến hành vi uống rượu, giúp người dùng uống chậm lại và ít hơn, dù không tác động trực tiếp đến cảm giác thèm rượu.

Do đó, sắn dây là một lựa chọn đáng cân nhắc trong các chương trình hỗ trợ cai nghiện rượu tự nhiên, đặc biệt khi kết hợp với chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh.

Làm đẹp da, hỗ trợ chống oxy hóa

Các isoflavone trong bột sắn dây bao gồm puerarin và daidzein - là những chất chống oxy hóa mạnh, giúp trung hòa các gốc tự do và làm chậm quá trình lão hóa tế bào. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Antioxidants cho thấy chiết xuất sắn dây có khả năng bảo vệ làn da khỏi tổn thương do tia UV và ngăn ngừa hình thành nếp nhăn sớm.

Nhờ đó, bột sắn dây không chỉ là món đồ uống giải khát mà còn có thể là thành phần dưỡng da tự nhiên khi sử dụng đều đặn, đúng cách.

Cách sử dụng bột sắn dây để phát huy công dụng tốt nhất

Pha bột sắn dây chín (nấu chín): Đây là cách tốt nhất và an toàn nhất để sử dụng bột sắn dây, đặc biệt là với trẻ nhỏ, người có bụng yếu hoặc phụ nữ mang thai.

• Cho 2 - 3 thìa bột sắn dây vào ly.
• Thêm một ít nước lạnh để hòa tan bột, khuấy đều cho bột tan hoàn toàn, không vón cục.
• Đổ từ từ nước sôi vào ly, đồng thời khuấy đều tay cho đến khi bột sắn dây chuyển sang màu trắng đục, sánh mịn và trong.
• Bạn có thể thêm một chút đường, nước cốt chanh hoặc mật ong để tăng hương vị tùy theo sở thích.

Lưu ý: Nấu chín bột sắn dây giúp hạn chế tính hàn của bột, tránh gây đau bụng, tiêu chảy.

Pha bột sắn dây sống (với nước sôi để nguội): Cách này thường được dùng để giải nhiệt nhanh chóng.

• Hòa tan 2 - 3 thìa bột sắn dây với một ít nước lọc hoặc nước đun sôi để nguội.
• Thêm nước cốt chanh hoặc một chút đường nếu muốn.

Lưu ý quan trọng: Không nên lạm dụng cách này, đặc biệt với những người có hệ tiêu hóa nhạy cảm, dễ bị lạnh bụng. Tốt nhất là nên pha chín bột sắn dây.

Lưu ý khi sử dụng bột sắn dây

Mặc dù bột sắn dây mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, song việc sử dụng không đúng cách có thể gây tác dụng ngược. Dưới đây là những lưu ý quan trọng cần ghi nhớ:

• Không dùng cho người bị lạnh bụng, tiêu chảy.
• Phụ nữ mang thai nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
• Không kết hợp với thuốc điều trị nội tiết, tiểu đường, chống đông máu.
• Không nên uống quá 1 ly/ngày.
• Nên uống sau ăn 30 - 60 phút để phát huy hiệu quả.
• Không uống khi huyết áp quá thấp hoặc đang mệt mỏi.

Với câu hỏi bột sắn dây có tác dụng gì, câu trả lời không chỉ dừng lại ở khả năng giải khát hay giải rượu như dân gian truyền miệng. Khoa học hiện đại đã chỉ ra rằng bột sắn dây mang đến nhiều lợi ích tiềm năng cho huyết áp, tiêu hóa, nội tiết tố và cả làn da. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa hiệu quả và tránh rủi ro, người dùng cần hiểu rõ cách sử dụng, liều lượng phù hợp và tình trạng sức khỏe cá nhân.