Bớt mạch máu ở trẻ sơ sinh là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Tình trạng này có nhiều dạng khác nhau và tiến triển tùy theo cơ địa trẻ. Một số bớt biến mất tự nhiên, nhưng một số cần theo dõi sát để tránh biến chứng. Việc nắm được các dấu hiệu quan trọng sẽ giúp cha mẹ chủ động quan sát. Điều này đặc biệt cần thiết trong những tháng đầu đời, khi thay đổi mạch máu diễn ra mạnh nhất.

Bớt mạch máu ở trẻ sơ sinh là gì?

Bớt mạch máu ở trẻ sơ sinh là sự tăng sinh bất thường hoặc giãn nở của các mạch máu trong da. Các mảng bớt này có thể xuất hiện ngay khi bé chào đời hoặc hình thành trong vài tuần đầu. Tùy loại, chúng có thể tiến triển nhanh trong những tháng đầu và tự thoái triển theo thời gian.

Các bớt mạch máu thường gặp gồm bớt rượu vang, bớt đỏ dạng phẳng và u máu trẻ em. Mỗi loại có đặc điểm về màu sắc, độ nổi và khả năng phát triển khác nhau. Phần lớn là lành tính và không gây ảnh hưởng sức khỏe. Tuy nhiên, những bớt có vị trí đặc biệt như gần mắt, đường thở hoặc vùng sinh dục cần được đánh giá sớm vì có thể gây biến chứng.

Trong giai đoạn tăng sinh, kích thước bớt có thể lớn hơn khiến phụ huynh lo lắng. Tuy nhiên, diễn tiến này thường nằm trong quy luật phát triển tự nhiên. Việc phân biệt bớt lành tính và bớt cần can thiệp khá quan trọng để tránh bỏ lỡ thời điểm điều trị hiệu quả. Các cơ sở y tế thường dựa vào hình dạng và tốc độ phát triển để đánh giá mức độ nguy cơ.

Một số trường hợp, bớt mạch máu gây loét, chảy máu hoặc tạo sẹo nếu cọ xát nhiều. Trẻ có bớt lớn ở mặt đôi khi gặp ảnh hưởng thẩm mỹ về sau. Vì vậy, việc theo dõi định kỳ giúp phát hiện sớm nguy cơ và cân nhắc các phương pháp xử lý phù hợp. Điều này giúp hạn chế biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ.

Nguyên nhân hình thành bớt mạch máu ở trẻ nhỏ

Bớt mạch máu ở trẻ nhỏ xuất hiện do nhiều yếu tố tác động trong giai đoạn bào thai và thời kỳ sơ sinh, liên quan đến sự phát triển mạch máu chưa hoàn chỉnh. Những yếu tố dưới đây giải thích vì sao tình trạng này hình thành ở một số trẻ.

• Bất thường trong quá trình tạo mạch máu thai nhi: Sự hình thành mạch máu trong thai kỳ diễn ra liên tục và rất nhạy cảm. Chỉ cần một thay đổi nhỏ trong quá trình này cũng có thể dẫn đến tăng sinh tế bào nội mô, khiến các cụm mạch máu bất thường xuất hiện ngay từ khi trẻ chào đời.

• Ảnh hưởng từ nội tiết của mẹ trong thai kỳ: Một số hormone tăng cao khi mang thai có thể kích thích sự phát triển của mạch máu, làm tăng khả năng hình thành bớt mạch máu. Đây là yếu tố được quan sát phổ biến ở nhiều nghiên cứu lâm sàng.

• Các yếu tố nguy cơ liên quan đến mẹ và bé: Trẻ sinh non, cân nặng thấp hoặc mang thai đôi có tỷ lệ xuất hiện bớt mạch máu cao hơn. Mẹ bị tiền sản giật hoặc sử dụng phương pháp hỗ trợ sinh sản cũng có nguy cơ sinh con có bớt cao hơn, dù không mang tính quyết định.

• Hệ mạch máu của trẻ còn non và dễ phản ứng: Sau sinh, mạch máu của trẻ sơ sinh còn yếu và nhạy cảm với thay đổi môi trường. Điều này khiến các bớt có thể phát triển nhanh trong vài tuần đầu đời, đặc biệt với các trường hợp u máu trẻ em có giai đoạn tăng sinh mạnh.

• Yếu tố di truyền có thể liên quan: Một số gia đình ghi nhận nhiều trẻ có cùng dạng bớt mạch máu. Dù chưa xác định được gen cụ thể, yếu tố di truyền được xem là có vai trò trong cấu trúc mạch máu và khả năng hình thành bớt.

• Sự kết hợp của nhiều yếu tố: Không có một nguyên nhân duy nhất gây bớt mạch máu. Sự tác động đồng thời của yếu tố bẩm sinh, nội tiết, nguy cơ sản khoa và đặc điểm mạch máu của trẻ tạo nên tình trạng này. Phụ huynh không nên tự trách bản thân vì bớt không xuất phát từ sai sót trong chăm sóc thai kỳ.

Triệu chứng và dấu hiệu giúp phân biệt các dạng bớt mạch máu

Nhận diện đúng dạng bớt mạch máu giúp cha mẹ đánh giá mức độ nguy cơ và theo dõi trẻ một cách phù hợp ngay từ những tháng đầu đời.

Ba dạng bớt mạch máu thường gặp

Các dạng bớt mạch máu có đặc điểm rất khác nhau về màu sắc, tốc độ phát triển và khả năng tự thoái triển, vì vậy việc phân biệt là điều cần thiết.

• Bớt rượu vang: Loại bớt này có màu đỏ sậm hoặc tím, bề mặt phẳng và không thay đổi nhiều theo thời gian. Chúng thường xuất hiện ở vùng mặt và có xu hướng đậm màu hơn khi trẻ lớn lên. Bớt rượu vang hiếm khi tự biến mất và có thể gây biến đổi da nếu không được xử lý kịp thời.

• Bớt đỏ phẳng: Đây là dạng bớt có màu hồng nhạt hoặc đỏ tươi, xuất hiện nhiều ở trán, mí mắt hoặc sau gáy. Phần lớn các bớt này sẽ mờ dần theo thời gian, đặc biệt rõ trong giai đoạn vài năm đầu đời. Đây là dạng bớt lành tính và hiếm khi cần can thiệp.

• U máu trẻ em: U máu thường phát triển theo hai giai đoạn: tăng sinh nhanh trong những tháng đầu rồi thoái triển dần theo thời gian. Ban đầu, bớt lớn nhanh, nổi lên và có màu đỏ đậm; về sau, chúng xẹp dần và nhạt màu. Khoảng 80% u máu có thể biến mất tự nhiên trước 10 tuổi, nhưng những u máu lớn hoặc nằm ở vị trí nhạy cảm cần được đánh giá sớm.

Dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý

Những dấu hiệu dưới đây có thể cho thấy bớt đang tiến triển bất thường và cần được thăm khám kịp thời.

• Bớt loét, chảy dịch hoặc bị trầy xước nhiều lần.

• Tăng kích thước nhanh bất thường so với những tuần trước đó.

• Ảnh hưởng chức năng như che tầm nhìn, cản trở hô hấp hoặc gây đau.

• Thay đổi màu sắc bất thường như thâm đen, tím bầm hoặc chảy máu.

Các phương pháp điều trị bớt mạch máu phổ biến hiện nay

Điều trị bớt mạch máu ở trẻ tùy thuộc vào loại tổn thương, vị trí và mức độ phát triển. Một số trường hợp không cần can thiệp, nhưng nhiều tình huống vẫn nên điều trị để hạn chế biến chứng và cải thiện thẩm mỹ. Các phương pháp thường được áp dụng

• Laser nhuộm xung (PDL): Phương pháp chiếu laser tác động trực tiếp lên các mạch máu giãn nở, giúp làm nhạt màu và hạn chế sự tiến triển của bớt; thường dùng cho bớt rượu vang và bớt đỏ phẳng, với liệu trình nhiều buổi để đạt kết quả tốt.

• Thuốc chẹn beta (Propranolol): Thường dùng cho u máu trẻ em dưới dạng uống hoặc bôi, giúp giảm kích thước và làm chậm quá trình tăng sinh; cần được theo dõi y tế để đảm bảo an toàn trong suốt liệu trình.

• Phẫu thuật: Chỉ định trong các trường hợp bớt gây biến dạng hoặc không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác; thường thực hiện khi u máu đã thoái triển nhưng còn mô thừa hoặc sẹo.

• Chăm sóc tại nhà: Giữ vùng da của trẻ khô thoáng, hạn chế ma sát và theo dõi sự thay đổi hàng tuần để giảm nguy cơ loét hoặc chảy máu; phụ huynh cần đưa trẻ đi khám khi bớt gây đau hoặc có dấu hiệu bất thường.

Bớt mạch máu ở trẻ sơ sinh thường lành tính và có thể tự biến mất theo thời gian, nhưng một số trường hợp cần theo dõi và xử lý đúng cách. Việc nhận biết loại bớt, tốc độ phát triển và các dấu hiệu cảnh báo giúp cha mẹ chủ động bảo vệ sức khỏe trẻ. Nếu có bất kỳ thay đổi bất thường, hãy đưa trẻ đi đánh giá để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị lâu dài.