Viêm khớp mắt cá chân: Nguyên nhân, dấu hiệu và hướng điều trị

Mắt cá chân là bộ phận nhỏ nhưng giữ vai trò quan trọng giúp cơ thể di chuyển linh hoạt và giữ thăng bằng. Khi vùng khớp này bị tổn thương, người bệnh không chỉ gặp khó khăn trong sinh hoạt mà còn có nguy cơ ảnh hưởng đến các khớp khác. Việc nhận biết sớm dấu hiệu bất thường là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe vận động.

Viêm khớp mắt cá chân là gì?

Khớp mắt cá chân là nơi nối giữa xương chày, xương mác và xương sên, đóng vai trò quan trọng trong việc nâng đỡ cơ thể và giúp di chuyển linh hoạt. Viêm khớp mắt cá chân xảy ra khi lớp sụn bảo vệ các đầu xương bị bào mòn, khiến hai đầu xương cọ xát trực tiếp, gây đau và viêm.

Tình trạng này có thể xuất hiện ở bất kỳ độ tuổi nào, nhưng thường gặp nhất ở người:

• Lớn tuổi, do quá trình thoái hóa tự nhiên.
• Vận động viên, người thường xuyên vận động mạnh hoặc từng chấn thương cổ chân.
• Người có bệnh lý nền như viêm khớp dạng thấp, gout hoặc béo phì.

Viêm khớp mắt cá chân có thể tiến triển chậm, bắt đầu từ cảm giác đau nhẹ khi đi lại và tăng dần theo thời gian. Nếu không được điều trị đúng cách, tình trạng viêm có thể làm biến dạng khớp, ảnh hưởng lâu dài đến khả năng vận động.

Khi nhận thấy dấu hiệu đau kéo dài quanh mắt cá, bạn nên thăm khám sớm để được chẩn đoán và tư vấn hướng điều trị phù hợp.

Dấu hiệu nhận biết viêm khớp mắt cá chân

Ở giai đoạn sớm, người bệnh có thể chỉ cảm thấy đau nhẹ vùng cổ chân, đặc biệt khi đi bộ hoặc đứng lâu. Tuy nhiên, khi viêm tiến triển, các triệu chứng sẽ trở nên rõ ràng hơn:

• Đau nhức liên tục quanh mắt cá chân, đặc biệt khi vận động.
• Sưng khớp, kèm cảm giác nóng ấm, đôi khi đỏ.
• Cứng khớp vào buổi sáng, khiến việc di chuyển trở nên khó khăn.
• Khớp phát ra tiếng lạo xạo khi xoay hoặc gập duỗi.
• Ở giai đoạn nặng, khớp có thể biến dạng nhẹ, giảm khả năng chịu lực.

Một số người bệnh mô tả cảm giác như “khớp bị kẹt” khi bước đi, đặc biệt vào sáng sớm hoặc khi thời tiết lạnh.

Nếu đau kéo dài trên 2 tuần, không giảm khi nghỉ ngơi hoặc kèm sưng nóng đỏ, bạn nên đến cơ sở y tế để được thăm khám.

Đừng chủ quan với các cơn đau mắt cá, bởi phát hiện sớm giúp bảo tồn khớp và giảm nguy cơ thoái hóa mạn tính.

Nguyên nhân gây viêm khớp mắt cá chân

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trong đó phổ biến nhất gồm:

Thoái hóa khớp do tuổi tác

Theo thời gian, lớp sụn khớp bị bào mòn, khiến các đầu xương ma sát trực tiếp. Đây là nguyên nhân hàng đầu của viêm khớp mắt cá chân ở người lớn tuổi.

Chấn thương cũ hoặc tái phát

Những chấn thương như bong gân, trật khớp hoặc gãy xương mắt cá có thể gây tổn thương sụn và dây chằng. Tình trạng này nếu không được phục hồi hoàn toàn dễ tiến triển thành viêm khớp sau chấn thương.

Bệnh lý tự miễn hoặc chuyển hóa

Một số bệnh như viêm khớp dạng thấp, gout hoặc lupus làm rối loạn miễn dịch, tấn công mô khớp, gây sưng và đau kéo dài ở mắt cá.

Thừa cân, béo phì

Trọng lượng cơ thể lớn gây áp lực lên khớp cổ chân, khiến sụn bị tổn thương nhanh hơn bình thường.

Di truyền và cấu trúc khớp bất thường

Một số người có cấu trúc khớp yếu hoặc di truyền bất thường, dễ bị viêm khớp sớm hơn. Giữ cân nặng hợp lý và tránh chấn thương là hai yếu tố quan trọng giúp giảm nguy cơ viêm khớp cổ chân.

Cách chẩn đoán và điều trị viêm khớp mắt cá chân

Để kiểm soát hiệu quả viêm khớp mắt cá chân, người bệnh cần được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và mức độ tổn thương trước khi điều trị. Việc kết hợp nhiều phương pháp, từ nội khoa, vật lý trị liệu đến phẫu thuật, sẽ giúp cải thiện triệu chứng, bảo tồn khả năng vận động và giảm nguy cơ tái phát.

Chẩn đoán

Việc chẩn đoán viêm khớp mắt cá chân không chỉ dựa vào biểu hiện đau hay sưng mà cần có sự đánh giá toàn diện. Bác sĩ sẽ tiến hành hỏi bệnh, kiểm tra lâm sàng và chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng phù hợp để xác định nguyên nhân gây viêm.

Một số phương pháp thường được áp dụng gồm:

• Chụp X-quang: Giúp phát hiện hẹp khe khớp, gai xương hoặc biến dạng khớp.
• Chụp MRI hoặc CT: Cung cấp hình ảnh chi tiết về sụn, dây chằng và mô mềm quanh khớp.
• Xét nghiệm máu: Dùng để loại trừ các bệnh lý tự miễn như viêm khớp dạng thấp hoặc gout.

Những kết quả này giúp bác sĩ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp với từng trường hợp, tránh bỏ sót nguyên nhân tiềm ẩn.

Điều trị nội khoa

Sau khi xác định tình trạng bệnh, điều trị nội khoa thường là lựa chọn đầu tiên nhằm giảm viêm, giảm đau và ngăn tiến triển nặng hơn.

Các phương pháp phổ biến gồm:

• Thuốc giảm đau, kháng viêm: Giúp giảm cảm giác đau và sưng khớp, tuy nhiên cần tuân thủ hướng dẫn y tế để tránh tác dụng phụ.
• Tiêm corticosteroid nội khớp: Áp dụng khi khớp bị viêm nặng, giúp giảm sưng và đau trong thời gian ngắn, thường chỉ thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa.
• Thuốc chống viêm sinh học: Được chỉ định trong các trường hợp viêm khớp tự miễn, theo phác đồ điều trị cụ thể.

Việc dùng thuốc chỉ có hiệu quả khi được kê đơn đúng liều lượng và theo dõi định kỳ. Người bệnh tuyệt đối không nên tự ý sử dụng thuốc giảm đau kéo dài mà không có hướng dẫn y tế.

Vật lý trị liệu

Song song với điều trị bằng thuốc, vật lý trị liệu là bước quan trọng giúp phục hồi chức năng khớp và cải thiện khả năng vận động. Phương pháp này giúp giảm đau tự nhiên, duy trì độ linh hoạt cho khớp cổ chân mà không cần can thiệp xâm lấn.

Một số liệu pháp được khuyến khích gồm:

• Tập vận động nhẹ vùng cổ chân: Các bài tập giúp tăng sức mạnh cơ quanh khớp, cải thiện độ ổn định và phạm vi cử động.
• Liệu pháp chườm ấm, siêu âm trị liệu, sóng ngắn: Tăng tuần hoàn máu, giảm sưng và thư giãn cơ.
• Hướng dẫn tư thế vận động đúng: Học cách đi đứng, di chuyển đúng cách giúp giảm áp lực lên khớp, hạn chế tái phát.

Điều trị ngoại khoa (khi tổn thương nặng)

Trong trường hợp viêm khớp mắt cá chân tiến triển nặng, sụn bị hư hại hoàn toàn hoặc khớp mất ổn định, bác sĩ có thể chỉ định can thiệp phẫu thuật.

Hai phương pháp chính thường được áp dụng gồm:

• Hợp nhất khớp (arthrodesis): Loại bỏ phần sụn hư hại, cố định hai đầu xương lại để giảm đau và ngăn cọ xát. Tuy nhiên, phương pháp này có thể làm giảm biên độ chuyển động khớp.
• Thay khớp nhân tạo: Giúp duy trì khả năng vận động và giảm đau lâu dài, phù hợp cho bệnh nhân có nhu cầu vận động cao.

Sau phẫu thuật, người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn tập phục hồi chức năng để tránh cứng khớp và duy trì hiệu quả điều trị.

Lưu ý quan trọng: Không nên tự ý dùng thuốc hoặc thực hiện các biện pháp xoa bóp, chườm lá dân gian khi chưa được bác sĩ tư vấn. Việc điều trị viêm khớp mắt cá chân phải dựa trên chẩn đoán chính xác và được theo dõi định kỳ để tránh biến chứng không mong muốn.

Chăm sóc và phòng ngừa viêm khớp mắt cá chân tái phát

Sau khi điều trị, việc chăm sóc đúng cách là yếu tố quyết định giúp ngăn tái phát:

• Giữ cân nặng ổn định: Mỗi kilogram giảm đi giúp giảm đáng kể áp lực lên cổ chân.
• Tập luyện nhẹ nhàng: Bơi lội, đạp xe hoặc yoga giúp tăng cường cơ quanh khớp mà không gây tổn thương.
• Lựa chọn giày dép phù hợp: Tránh giày cao gót hoặc đế cứng.
• Nghỉ ngơi hợp lý: Ben kẽ giữa vận động và nghỉ ngơi để khớp có thời gian hồi phục.
• Chế độ ăn lành mạnh: Bổ sung omega-3, vitamin D, canxi và thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như cá hồi, hạt chia, rau xanh.

Để bảo vệ hệ xương khớp lâu dài, bạn nên kiểm tra định kỳ, đặc biệt nếu từng chấn thương cổ chân hoặc có dấu hiệu đau tái phát.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Hãy đến cơ sở y tế nếu bạn gặp các tình trạng sau:

• Đau khớp không giảm sau vài ngày nghỉ ngơi.
• Khớp sưng, nóng, đỏ hoặc biến dạng.
• Đau tăng khi vận động hoặc về đêm.
• Không thể đứng hoặc đi lại bình thường.

Việc thăm khám sớm giúp bác sĩ xác định nguyên nhân chính xác, tránh biến chứng như thoái hóa khớp mạn tính hoặc dính khớp.

Nếu bạn đang gặp các triệu chứng trên, hãy đặt lịch khám tại cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn kịp thời.

Viêm khớp mắt cá chân là bệnh lý phổ biến, có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Điều quan trọng là không nên chủ quan với các cơn đau hay sưng nhỏ ở cổ chân, vì đây có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của tổn thương khớp.

Duy trì lối sống lành mạnh, tập luyện đều đặn, ăn uống đủ chất và tái khám định kỳ sẽ giúp khớp chân luôn khỏe mạnh và linh hoạt.