Biến chứng viêm gan A: Những nguy cơ tiềm ẩn không thể chủ quan

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 1,4 triệu ca nhiễm viêm gan A mới trên toàn thế giới, trong đó tỷ lệ biến chứng nặng chiếm một tỷ lệ nhỏ nhưng nguy hiểm, đặc biệt ở người có miễn dịch suy giảm. Tại Việt Nam, bệnh vẫn lưu hành rải rác, đặc biệt ở vùng có điều kiện vệ sinh kém. Vậy biến chứng viêm gan A là gì? Nó nguy hiểm đến mức nào và có thể phòng tránh ra sao? 

Biến chứng viêm gan A là gì? 

Không giống như viêm gan B hay C, viêm gan A thường được xem là bệnh cấp tính và có thể tự khỏi. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, virus HAV lại có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng cho gan và các cơ quan khác.

Biến chứng viêm gan A là những hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra khi virus HAV gây tổn thương lan rộng cho gan và các cơ quan khác. Dù phần lớn người bệnh hồi phục hoàn toàn, một số ít trường hợp (đặc biệt là người cao tuổi hoặc có bệnh nền gan mạn tính) có thể gặp các biến chứng nguy hiểm như suy gan cấp, vàng da kéo dài hoặc viêm đường mật.

Theo WHO, tỷ lệ tử vong do viêm gan A ở người lớn có thể lên tới 1,8% trong nhóm tuổi trên 50. Con số đủ để chúng ta không thể chủ quan.

Các biến chứng thường gặp của viêm gan A 

Dưới đây là những biến chứng viêm gan A được ghi nhận trong y văn, tuy không phổ biến nhưng hoàn toàn có thể xảy ra, đặc biệt với nhóm nguy cơ cao. Cụ thể như sau: 

Suy gan cấp

Viêm gan A có nguy hiểm không? Câu trả lời là có. Bởi bệnh viêm gan A nếu không được điều trị đúng cách có thể dẫn đến biến chứng suy gan cấp. Đây là biến chứng nghiêm trọng nhất, có thể đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp y tế khẩn cấp.
Triệu chứng bao gồm:

•  Vàng da nặng;
• Rối loạn ý thức;
• Xuất huyết dưới da hoặc niêm mạc.

Đối tượng nguy cơ cao gồm có người lớn tuổi, bệnh nhân có bệnh gan nền như viêm gan B/C hoặc xơ gan.

Vàng da ứ mật kéo dài

Sau khi hết giai đoạn cấp, một số bệnh nhân có thể vẫn bị vàng da kéo dài trong nhiều tuần, thậm chí vài tháng.
Dù không gây nguy hiểm ngay, tình trạng này ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và có thể là dấu hiệu của tổn thương gan sâu hơn cần theo dõi sát.

Viêm tụy cấp

Có tài liệu ghi nhận một số ít trường hợp viêm gan A gây ra phản ứng viêm lan tỏa, ảnh hưởng tới tuyến tụy, từ đó gây ra biến chứng viêm tụy cấp.

Biểu hiện của viêm tụy cấp thường gặp như:

• Đau vùng thượng vị;
• Buồn nôn, nôn nhiều;
• Có thể kèm sốt.

Thiếu máu tan huyết và viêm cầu thận 

Biến chứng này xuất phát từ phản ứng miễn dịch bất thường sau nhiễm HAV. Người bệnh có thể gặp triệu chứng như phù, tiểu ít, tiểu ra máu, da xanh xao và mệt mỏi.
Lúc này, người bệnh cần làm xét nghiệm máu, nước tiểu và chức năng thận để đánh giá.

Những ai dễ gặp biến chứng của viêm gan A?

Không phải ai nhiễm virus HAV cũng gặp biến chứng. Tuy nhiên, những đối tượng sau đây có nguy cơ cao hơn nhiều lần, bao gồm:

• Người trên 50 tuổi: Khả năng phục hồi gan kém hơn, nguy cơ tiến triển thành biến chứng cao.
• Người có bệnh gan mạn tính: Chẳng hạn như viêm gan B, C, xơ gan - khi gan đã suy yếu sẵn nên dễ tổn thương thêm.
• Bệnh nhân suy giảm miễn dịch: Người nhiễm HIV, ung thư đang hóa trị, người ghép tạng, dùng thuốc ức chế miễn dịch.
• Trẻ nhỏ: Thường không biểu hiện triệu chứng nặng nhưng là nguồn lây mạnh cho cộng đồng.

Làm gì để ngăn ngừa biến chứng của viêm gan A?

Phòng bệnh hơn chữa bệnh là câu nói đặc biệt đúng với viêm gan A - một căn bệnh không có thuốc điều trị đặc hiệu. Do đó, việc ngăn ngừa biến chứng viêm gan A phụ thuộc rất lớn vào chủ động phòng tránh và chăm sóc đúng cách. Dưới đây là ba nhóm giải pháp quan trọng giúp phòng ngừa bệnh viêm gan A hiệu quả, bao gồm:

Tiêm vắc xin phòng viêm gan A

Nếu có một cách phòng bệnh đơn giản và hiệu quả tới 95% thì đó chính là tiêm phòng. Vắc xin viêm gan A đã được chứng minh là công cụ bảo vệ quan trọng, đặc biệt cho những người sống hoặc làm việc trong môi trường dễ lây nhiễm. Theo đó:

• Tiêm phòng là phương pháp hiệu quả nhất giúp phòng tránh viêm gan A và các biến chứng liên quan.
• Vắc xin được khuyến cáo tiêm cho trẻ em từ 12 tháng tuổi trở lên, người có nguy cơ cao như nhân viên y tế, người du lịch đến vùng dịch.
• Sau 2 mũi tiêm cách nhau 6 - 12 tháng, hiệu quả bảo vệ đạt trên 95%.

Chế độ ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý

Gan là cơ quan duy nhất vừa làm việc không ngừng nghỉ, vừa có khả năng phục hồi nếu được hỗ trợ đúng cách. Do đó, sau khi nhiễm viêm gan A, chế độ ăn uống và nghỉ ngơi khoa học là yếu tố then chốt giúp tránh các biến chứng nặng. Cụ thể:

• Trong giai đoạn cấp, người bệnh nên nghỉ ngơi tuyệt đối để giảm áp lực cho gan.
• Dinh dưỡng cần dễ tiêu, ít dầu mỡ, hạn chế chất kích thích như rượu, cà phê.
• Uống đủ nước, chia nhỏ bữa ăn và tuyệt đối không tự ý dùng thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ.

Cải thiện vệ sinh cá nhân và an toàn thực phẩm

Virus HAV chủ yếu lây qua đường tiêu hóa. Do đó, kiểm soát vệ sinh cá nhân và đảm bảo vệ sinh thực phẩm không chỉ bảo vệ chính bản thân người bệnh mà còn ngăn chặn nguy cơ lây lan ra cộng đồng. Bạn có thể cải thiện bằng cách:

• Cần rửa tay thường xuyên, nhất là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Ăn chín, uống sôi: Tuyệt đối không dùng nước lã hay thực phẩm sống không rõ nguồn gốc.

Ngoài ra, bạn cần đặc biệt lưu ý các khu vực công cộng hoặc tập thể - nơi dễ xảy ra lây nhiễm chéo nếu không kiểm soát vệ sinh đúng cách.

Viêm gan A có cần điều trị không?

Viêm gan A có điều trị không là một câu hỏi phổ biến và rất thực tế. Phần lớn trường hợp viêm gan A không cần điều trị đặc hiệu, chỉ cần theo dõi và chăm sóc hỗ trợ.

Tuy nhiên, người bệnh cần đến cơ sở y tế ngay khi có các dấu hiệu nghi ngờ biến chứng, bao gồm:

• Vàng da kéo dài hơn 2 tuần;
• Đau hạ sườn phải nhiều, mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân;
• Nôn ói dữ dội, sốt cao liên tục;
• Rối loạn ý thức, xuất huyết bất thường.

Vậy viêm gan A có nguy hiểm không? Câu trả lời là có thể có, nếu người bệnh thuộc nhóm nguy cơ cao hoặc không được theo dõi đúng cách. Không nên chủ quan dù bệnh được coi là lành tính.

Biến chứng viêm gan A tuy không thường gặp nhưng hoàn toàn có thể xảy ra, đặc biệt ở người lớn tuổi, người có bệnh nền gan mạn tính hoặc hệ miễn dịch suy yếu. Chủ động tiêm vắc xin, giữ vệ sinh cá nhân, ăn uống hợp lý và tái khám định kỳ là các biện pháp giúp phòng ngừa hiệu quả. Nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào sau nhiễm virus HAV, người bệnh cần đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được tư vấn và xử trí kịp thời.