Bị dị ứng thức ăn nên uống gì? Hướng dẫn chi tiết để đảm bảo an toàn

Dị ứng thức ăn là một vấn đề không hiếm gặp và có thể gây ra các triệu chứng từ nhẹ như ngứa, nổi mề đay đến nặng như sốc phản vệ - một tình trạng nguy hiểm đến tính mạng. Theo Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Việt Nam (VNCDC), việc dùng đúng thuốc và lựa chọn đúng thứ nên uống khi bị dị ứng thức ăn có vai trò quyết định trong việc cứu sống bệnh nhân. Vì vậy, hiểu rõ bị dị ứng thức ăn nên uống gì, uống bao nhiêu và uống khi nào là điều rất quan trọng để xử lý đúng và kịp thời.

Bị dị ứng thức ăn nên uống gì để giảm nhanh triệu chứng?

Dị ứng nhẹ và trung bình thường xuất hiện với các biểu hiện như ngứa, mẩn đỏ, phát ban, tiêu chảy, buồn nôn. Việc uống đúng loại chất lỏng và thuốc hỗ trợ sẽ giúp làm dịu triệu chứng và đẩy nhanh quá trình loại bỏ dị nguyên ra khỏi cơ thể. Vậy bị dị ứng thực ăn nên uống gì? Do đó, khi bị dị ứng thức ăn, bạn nên:

• Uống nước lọc và dung dịch điện giải: Nước lọc giúp pha loãng và đào thải dị nguyên ra khỏi cơ thể thông qua bài tiết. Nếu bạn bị tiêu chảy hoặc nôn mửa có thể làm mất nước và chất điện giải, do đó việc bù nước bằng Oresol hoặc dung dịch điện giải là cần thiết. Điều này không chỉ giảm nguy cơ tụt huyết áp mà còn hỗ trợ phục hồi sức khỏe nhanh hơn.
• Uống vitamin C (theo chỉ định): Vitamin C có vai trò tăng cường miễn dịch và giúp làm giảm nhẹ phản ứng dị ứng. Nhiều nguồn y tế khuyến nghị sử dụng vitamin C dạng viên sủi hoặc hòa tan trong nước ấm để hỗ trợ làm dịu các triệu chứng. Tuy nhiên, vitamin C không phải là thuốc đặc trị và không nên dùng nếu bác sĩ không cho phép, đặc biệt với người có bệnh lý nền như dạ dày hoặc sỏi thận.
• Thuốc kháng histamin dạng uống (theo chỉ định bác sĩ): Các thuốc như cetirizine, loratadine, fexofenadine hoặc chlopheniramine có thể giúp làm giảm các phản ứng như ngứa, nổi mề đay và phát ban. Đây là lựa chọn phù hợp nếu phản ứng dị ứng ở mức độ nhẹ đến trung bình. Tuy nhiên, bạn chỉ nên dùng khi có chỉ định rõ ràng từ nhân viên y tế mà không tự ý mua và uống tùy tiện.

Cách xử lý khi bị dị ứng nặng

Dị ứng nặng có thể xảy ra trong vòng vài phút sau khi ăn và thường biểu hiện bằng khó thở, phù nề vùng mặt, sưng họng, hoặc tụt huyết áp. Lúc này, việc "uống gì" không còn là ưu tiên, thay vào đó là can thiệp y tế khẩn cấp. Dưới đây là phương pháp xử lý khi bị dị ứng nghiêm trọng, cụ thể như sau:

• Epinephrine (Adrenaline): Trong tình huống sốc phản vệ, epinephrine là thuốc duy nhất có tác dụng nhanh và hiệu quả cao. Thuốc thường được tiêm bắp, không phải uống và có thể cứu sống nếu được sử dụng đúng lúc. Nếu người bệnh có sẵn ống tiêm epinephrine cá nhân (EpiPen), hãy tiêm ngay vào mặt ngoài đùi rồi gọi cấp cứu.
• Corticoid và thuốc giãn phế quản: Sau khi được cấp cứu bằng epinephrine, bác sĩ có thể chỉ định thêm corticoid (như prednisolone) để giảm viêm và chống phù nề kéo dài. Thuốc giãn phế quản như salbutamol dạng khí dung cũng có thể được dùng nếu bệnh nhân có triệu chứng co thắt phế quản - thường gặp ở người có tiền sử hen hoặc viêm mũi dị ứng.

Cần làm gì khi bị dị ứng thức ăn/thức uống?

Xử trí toàn diện không chỉ là uống thuốc. Việc nhận diện sớm thực phẩm gây dị ứng, theo dõi phản ứng cơ thể và thăm khám chuyên khoa là cực kỳ quan trọng để hạn chế tái phát. Do đó, khi bị dị ứng thực ăn cần:

• Ngưng ngay thực phẩm nghi ngờ: Việc đầu tiên là ngưng ngay món ăn bạn đang dùng và ghi nhớ những gì đã ăn trong vòng 1 - 2 giờ trước đó. Điều này giúp bác sĩ dễ truy tìm dị nguyên. Không nên cố uống nước để "trung hòa" mà bỏ qua bước này, vì xác định đúng dị nguyên mới giúp điều trị và phòng ngừa hiệu quả.
• Theo dõi triệu chứng trong 15 - 30 phút: Nếu triệu chứng nhẹ và thuyên giảm sau khi uống nước hoặc vitamin C, bạn có thể tiếp tục theo dõi. Nếu xuất hiện triệu chứng tiêu hóa (nôn, tiêu chảy) kéo dài hoặc đau bụng quặn, có thể sử dụng thêm thuốc kháng acid (Maalox, Kremil-S). Tuy nhiên, nếu không giảm hoặc xuất hiện biểu hiện khó thở thì hãy đến cơ sở y tế ngay.
• Thăm khám và làm xét nghiệm dị nguyên: Để điều trị và phòng tránh dị ứng lâu dài, bạn cần xác định chính xác dị nguyên thông qua các xét nghiệm như test da (skin prick test), xét nghiệm IgE đặc hiệu hoặc oral food challenge (ăn thực phẩm nghi ngờ dưới giám sát y tế). Không nên tự đoán và tránh thực phẩm theo cảm tính.

Khi nào cần cấp cứu ngay lập tức?

Một số biểu hiện cảnh báo sốc phản vệ do dị ứng thức ăn và cần đến bệnh viện ngay, bao gồm:

• Khó thở, cảm giác nghẹn ở cổ họng, thắt ngực;
• Tụt huyết áp, choáng, mất ý thức hoặc ngất;
• Sưng mặt, môi, lưỡi, nổi mẩn toàn thân lan nhanh.

Trong những trường hợp này, bạn không nên uống bất cứ loại thuốc nào tại nhà, vì có thể làm chậm việc xử lý y tế. Thay vào đó, hãy tiêm epinephrine nếu có và gọi cấp cứu.

Uống gì để phòng ngừa tái phát và tăng miễn dịch?

Chế độ uống hợp lý hằng ngày cũng đóng vai trò hỗ trợ hệ miễn dịch và làm giảm nguy cơ dị ứng tái phát. Dưới đây là những thức uống nên bổ sung để phòng ngừa tái phát dị ứng thức ăn cũng như tăng cường miễn dịch cho cơ thể, bao gồm:

• Nước lọc và điện giải: Giữ cho cơ thể đủ nước giúp gan và thận hoạt động hiệu quả, đào thải độc tố và hỗ trợ ổn định hệ miễn dịch. Nếu bạn hay bị rối loạn tiêu hóa do dị ứng, việc uống thêm điện giải nhẹ (như oresol loãng) sẽ giúp cơ thể không mất cân bằng.
• Bổ sung vitamin C: Vitamin C có thể sử dụng hằng ngày với liều phù hợp (dưới 1000 mg/ngày) để hỗ trợ chống oxy hóa, tăng đề kháng. Bạn nên dùng sau bữa ăn để giảm kích ứng dạ dày. Không nên lạm dụng hoặc dùng vitamin tổng hợp không rõ nguồn gốc.
• Probiotics (men vi sinh): Các nghiên cứu cho thấy hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh giúp giảm phản ứng miễn dịch bất thường. Việc uống men vi sinh chứa Lactobacillus hoặc Bifidobacterium (dưới hướng dẫn bác sĩ) có thể hỗ trợ phòng ngừa dị ứng thực phẩm lâu dài, nhất là ở trẻ em.

Bị dị ứng thức ăn nên uống gì? Câu trả lời phụ thuộc vào mức độ phản ứng. Với dị ứng nhẹ, bạn nên uống nước lọc, dung dịch điện giải, vitamin C và nếu cần có thể dùng thuốc kháng histamin (theo chỉ định bác sĩ). Trường hợp nặng như sốc phản vệ, không nên uống gì cả mà thay vào đó cần tiêm epinephrine và đến cơ sở y tế ngay lập tức. Về lâu dài, bạn nên bổ sung probiotic, duy trì đủ nước và vitamin C để nâng cao sức đề kháng. Quan trọng nhất, mọi phương pháp đều cần có hướng dẫn y tế cụ thể để đảm bảo an toàn tuyệt đối.