Bị dị ứng sưng tay chân: Nguyên nhân, cách xử lý và khi nào cần gặp bác sĩ

Bị dị ứng sưng tay chân có thể xảy ra khi cơ thể phản ứng với thức ăn, thuốc, côn trùng hoặc các yếu tố môi trường. Triệu chứng thường đi kèm với ngứa, nổi mẩn hoặc đỏ da. Đôi khi, đây chỉ là phản ứng nhẹ, nhưng cũng có thể là dấu hiệu sớm của sốc phản vệ - một tình trạng nguy hiểm cần cấp cứu. Việc nhận biết sớm và xử trí đúng cách giúp giảm nhanh triệu chứng, ngăn tái phát và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Bị dị ứng sưng tay chân là gì?

Khi tiếp xúc với dị nguyên như thực phẩm, thuốc hoặc côn trùng… cơ thể có thể phản ứng quá mức. Hệ miễn dịch giải phóng các chất gây viêm như histamine khiến mạch máu giãn nở, dịch thấm ra ngoài mô, từ đó gây sưng ở vùng tay chân, đặc biệt là đầu ngón, cổ tay, bàn chân.

Tình trạng sưng mô mềm thường kèm ngứa, đỏ da hoặc nổi mẩn là dấu hiệu điển hình. Vùng da sưng thường không đau nhưng gây khó chịu, căng tức và có thể nóng nhẹ. Mức độ sưng có thể thay đổi từ nhẹ đến lan rộng nhanh chóng trong vài phút.

Dị ứng sưng tay chân có thể là do hải sản, đậu phộng, sữa, thuốc (đặc biệt là kháng sinh như penicillin), côn trùng đốt, mỹ phẩm, chất tẩy rửa mạnh hoặc thay đổi thời tiết đột ngột. Người có cơ địa dị ứng dễ phản ứng mạnh khi tiếp xúc với các dị nguyên này.

Bị dị ứng sưng tay chân có nguy hiểm không? 

Theo các chuyên gia y tế, nếu vùng sưng khu trú, không lan rộng, không kèm triệu chứng toàn thân và giảm dần sau vài giờ, đó là phản ứng nhẹ. Bạn có thể xử lý tại nhà bằng nước lọc, chườm lạnh và dùng thuốc dị ứng không kê đơn như cetirizine.

Tuy nhiên, nếu vùng sưng lan rộng, kèm khó thở, tức ngực, mệt lả hoặc nổi mề đay toàn thân, bóng nước là dấu hiệu nguy hiểm. Đây có thể là phản ứng phản vệ và cần tiêm epinephrine cũng như đưa đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Ngoài ra, các nhóm đối tượng như trẻ em, người cao tuổi, người có tiền sử hen suyễn, cơ địa dị ứng hoặc từng sốc phản vệ có nguy cơ cao chuyển nặng khi bị dị ứng. Ngay cả khi chỉ là sưng tay chân, họ vẫn cần được theo dõi chặt chẽ.

Làm gì khi bị dị ứng sưng tay chân? 

Khi bị dị ứng sưng tay chân, bạn cần:

• Ngừng ngay tiếp xúc với dị nguyên nghi ngờ: Ngưng ăn, uống hoặc tiếp xúc với sản phẩm nghi là nguyên nhân gây dị ứng. Ghi lại món ăn hoặc loại thuốc/mỹ phẩm vừa dùng để cung cấp cho bác sĩ khi cần điều trị chuyên sâu.
• Uống nhiều nước, giữ yên vùng sưng: Nước giúp thải nhanh các chất gây dị ứng khỏi cơ thể. Đồng thời, bạn cần hạn chế vận động vùng tay hoặc chân bị sưng để tránh làm sưng lan rộng hoặc tổn thương thêm.
• Dùng thuốc kháng histamin theo chỉ định: Các thuốc như cetirizine, loratadine có thể giúp giảm nhanh triệu chứng ngứa, mẩn đỏ và sưng. Chỉ nên dùng đúng liều, đúng loại và không tự ý kết hợp nhiều loại thuốc dị ứng.
• Chườm lạnh đúng cách để giảm sưng: Dùng khăn mỏng bọc đá hoặc túi lạnh để chườm nhẹ lên vùng sưng trong 10 - 15 phút/lần. Không nên chườm quá lâu hoặc áp đá trực tiếp lên da để tránh bỏng lạnh.
• Tránh gãi và theo dõi sát triệu chứng: Gãi dễ làm rách da và gây nhiễm trùng. Hãy quan sát trong 1 - 2 giờ đầu sau xử lý tại nhà. Nếu không giảm, hoặc xuất hiện thêm triệu chứng toàn thân, bạn cần đến bệnh viện sớm.

Điều trị dị ứng sưng tay chân như thế nào?

Nếu tình trạng sưng lan rộng, kéo dài quá 24 giờ, kèm theo các biểu hiện bất thường như phát ban toàn thân, mệt mỏi, choáng… thì bạn nên khám bác sĩ chuyên khoa dị ứng hoặc nội tổng quát.

Tùy mức độ phản ứng, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng:

• Thuốc kháng histamin đường uống;
• Corticoid (dạng uống hoặc tiêm nếu phản ứng mạnh);
• Thuốc giãn mạch hoặc epinephrine nếu có dấu hiệu sốc phản vệ.

Phác đồ điều trị sẽ cá nhân hóa tùy theo cơ địa và tiền sử bệnh.

Tuy nhiên, corticoid chỉ nên dùng ngắn hạn và dưới sự giám sát y tế, bởi nếu dùng kéo dài có thể gây biến chứng như loãng xương, tăng huyết áp, suy tuyến thượng thận. Đồng thời, người bệnh không tự ý tăng liều hoặc kết hợp thuốc không rõ nguồn gốc.

Cách phòng ngừa dị ứng tái phát và chăm sóc sau điều trị

Dưới đây là cách phòng ngừa dị ứng tái phát cũng như chăm sóc sau điều trị bệnh, cụ thể như sau:

• Ghi nhớ và tránh tiếp xúc với dị nguyên đã biết: Đây là nguyên tắc quan trọng nhất để tránh dị ứng tái phát. Đọc kỹ thành phần thực phẩm, mỹ phẩm, thuốc. Mang vòng cảnh báo dị ứng nếu từng sốc phản vệ. Bạn nên ghi nhật ký ăn uống khi nghi ngờ dị nguyên mới.
• Ăn uống khoa học để tăng đề kháng: Một chế độ ăn nhiều rau, trái cây tươi, thực phẩm ít chế biến giúp giảm nguy cơ kích hoạt dị ứng. Tránh thực phẩm công nghiệp nhiều phụ gia. Giữ hệ tiêu hóa khỏe mạnh để giảm nguy cơ phản ứng quá mức.
• Bổ sung vitamin và vi chất hỗ trợ miễn dịch: Các vi chất như vitamin C, kẽm, selen có vai trò hỗ trợ hệ miễn dịch. Bạn có thể dùng thêm men vi sinh (probiotics) theo tư vấn bác sĩ nếu có tiền sử rối loạn tiêu hóa hoặc dị ứng thực phẩm.
• Theo dõi cơ thể sau khi ăn hoặc dùng thuốc mới: Phản ứng dị ứng có thể xảy ra không lường trước. Hãy luôn theo dõi ít nhất 30 phút sau khi dùng sản phẩm mới. Đặc biệt, không nên tự thử thực phẩm từng gây dị ứng nếu chưa có sự giám sát y tế.

Bị dị ứng sưng tay chân là biểu hiện thường gặp của phản ứng miễn dịch, có thể nhẹ nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo phản vệ. Xử lý đúng cách từ sớm giúp bạn kiểm soát tốt triệu chứng và ngăn biến chứng. Nếu bạn có cơ địa dị ứng, hãy chủ động phòng ngừa, tránh tiếp xúc với dị nguyên đã biết và theo dõi kỹ phản ứng cơ thể sau mỗi lần ăn uống hoặc dùng thuốc. Trong mọi trường hợp, đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ để được chẩn đoán và hướng dẫn điều trị an toàn.